Το ριζοσπαστικό Ισλάμ στην Βουλγαρία

Η στρατολόγηση των Ρομά σε ομάδες Σαλαφιστών θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί κυρίως μέσα από την παροχή κινήτρων -όπως της εύρεσης εργασίας ακόμη και συζύγων – σε νεαρά άτομα με σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Στις συγκεκριμένες ομάδες έχουν εκδηλωθεί και περιστατικά δημόσιας υποστήριξης προς τον ISIS, ενώ έχουν προσφέρει και λογιστική υποστήριξη σε διερχόμενους μαχητές του. Σε αντίθεση ωστόσο με χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, δεν έχουν καταγραφεί περιστατικά Ρομά ή άλλων Μουσουλμάνων της Βουλγαρίας που να έχουν πάει να πολεμήσουν στην Συρία ή στη Μέση Ανατολή. Σαλαφικές επιρροές έχουν επίσης εντοπισθεί σε χωριά των Πομάκων, κυρίως σε θέματα ενδυμασίας και κοινωνικής συμπεριφοράς, στις δυτικές περιοχές της οροσειράς της Ροδόπης [31]. Αντίθετα, δεν έχουν εντοπισθεί σαλαφικές επιδράσεις στους κόλπους της Τουρκικής μειονότητας.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΒΙΑΣ

Γενικά θεωρείται ότι από το 1990 μέχρι και σήμερα δεν έχει υπάρξει ανάμιξη Βουλγάρων πολιτών σε πράξεις ισλαμικής βίας στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, εκτός από μια περίπτωση: Την επίθεση σε Προτεστάντη Ρομά κληρικό στο Πάζαρντζικ, τον Μάιο του 2011, από 4 Σαλαφιστές Ρομά [32]. Τον Ιούλιο του 2012 σημειώθηκε και η τρομοκρατική επίθεση εναντίον λεωφορείου που μετέφερε Ισραηλινούς τουρίστες στην πόλη Μπουργκάς, με 6 συνολικά νεκρούς, η οποία ωστόσο έχει αποδοθεί στην οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου [33].

Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ

Το ζήτημα της διείσδυσης των σαλαφικών επιρροών και της ενδεχόμενης ριζοσπαστικοποίησης του μουσουλμανικού πληθυσμού της χώρας έχει αρχίσει να απασχολεί τις βουλγαρικές Αρχές, όπως το Υπουργείο Εσωτερικών και την Κρατική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Εξελίξεις όπως οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και η κλιμάκωση των επιθέσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της λεγόμενης «Αραβικής Άνοιξης», ενέτειναν την προσοχή των βουλγαρικών Αρχών. Από τις ενέργειες στις οποίες έχουν προβεί οι βουλγαρικές Αρχές ασφαλείας περιλαμβάνονται η διακοπή λειτουργίας φιλανθρωπικών ιδρυμάτων από τη Μέση Ανατολή, η απέλαση ιεραποστόλων, η σύλληψη και απέλαση διερχόμενων τζιχαντιστών, η παρακολούθηση μεταναστών και αιτούντων ασύλου από τη Μέση Ανατολή, όπως και η άσκηση δικαστικών διώξεων, όπως αυτή του 2012 εναντίον 12 Ιμάμηδων και ενός Μουφτή. Η δίκη ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2014 με μια σειρά από καταδικαστικές αποφάσεις. Έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε κάποιες από αυτές. Στην περίπτωση του Ιμάμη Σαϊντ Μουτλού (Саид Мутлу) από την κωμόπολη Σέρνιτσα –κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα– το δικαστήριο δέχτηκε την εισαγγελική κατηγορία ότι ο Μουτλού ηγείτο «παράνομης οργάνωσης υπό το όνομα Αλ Ουάκφ αλ Ισλαμί (Ал Уакф ал Ислями), παρακλάδι σαουδαραβικής οργάνωσης, έχοντας στόχους οι οποίοι παραβιάζουν τον Ποινικό Κώδικα, συγκεκριμένα κηρύττοντας «μια αντιδημοκρατική ιδεολογία, εναντίον … της διάκρισης των Εξουσιών, της ελευθερίας, της μορφής του κράτους, της υπεροχής του Νόμου, βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως της ισότητας των δύο φύλων και της θρησκευτικής ελευθερίας μέσω της διδασκαλίας της ιδεολογίας του σαλαφισμού» [34].

Τέλος, να αναφερθεί και η τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα τον Ιούνιο του 2015, όπως και η σύνταξη μιας Εθνικής Στρατηγικής για την Αντιμετώπιση της Ριζοσπαστικοποίησης και της Τρομοκρατίας. Στο έγγραφο σε διάφορα σημεία του υπογραμμίζεται ότι «… τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση εξάπλωσης και ενίσχυσης του ριζοσπαστισμού … Το πέρασμα από το έδαφος της Βουλγαρίας ξένων μαχητών και η επιστροφή τους στις χώρες καταγωγής γεννά κινδύνους και απειλές για την ασφάλεια … της Βουλγαρίας. Συγκεκριμένοι κίνδυνοι για την χώρα προέρχονται από τα κύματα παράνομων μεταναστών από περιοχές και χώρες κρίσης προς την Ευρώπη … Η πιθανότητα διείσδυσης στο έδαφός μας ριζοσπαστικοποιημένων και τρομοκρατικών στοιχείων και ομάδων από αυτά τα κύματα είναι μεγάλη. Κίνδυνοι ριζοσπαστικοποίησης για την Δημοκρατία της Βουλγαρίας υπάρχουν και σε σχέση με την εκπαίδευση δικών μας πολιτών σε θρησκευτικά ιδρύματα εκτός της χώρας … Η ακραία φτώχεια, η κοινωνική απομόνωση και η περιθωριοποίηση η οποία χαρακτηρίζει κάποιες κοινότητες στη χώρα, τις κάνουν πιο ευάλωτες απέναντι στον θρησκευτικό ριζοσπαστισμό και άλλες ιδεολογίες» [35]. Το έγγραφο προτείνει διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση του ριζοσπαστισμού μεταξύ των οποίων «την επεξεργασία μηχανισμού και συγκεκριμένων δεικτών για αναγνώριση, παρατήρηση και εκτίμηση των κινδύνων ριζοσπαστικοποίησης σε συγκεκριμένα τμήματα της κοινωνίας. (Την) συγκρότηση ενός συστήματος για την έγκαιρη ανάγνωση εκδηλώσεων ριζοσπαστικοποίησης» [36].

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ, ΑΛΛΑ…

Το φαινόμενο του ριζοσπαστικού Ισλάμ παραμένει περιορισμένο στην Βουλγαρία, 27 χρόνια μετά το άνοιγμα της βουλγαρικής κοινωνίας και τις πρώτες επαφές του μουσουλμανικού πληθυσμού με ριζοσπαστικές ερμηνείες του Ισλάμ. Η απήχησή του έχει περιοριστεί σε ένα μικρό αριθμό Ρομά και Πομάκων, οικονομικά ευάλωτων και κοινωνικά περιθωριοποιημένων κυρίως, ενώ απουσιάζουν από την βουλγαρική κοινωνία περιστατικά εγχώριας ισλαμικής βίας. Η έστω και περιορισμένη ωστόσο παρουσία ομάδων που έχουν ασπαστεί ριζοσπαστικές απόψεις υπογραμμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης του τεράστιου θέματος της κοινωνικής περιθωριοποίησης και οικονομικής εξαθλίωσης ευάλωτων ομάδων όπως είναι κυρίως οι Ρομά στην Βουλγαρία σήμερα.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: