Η πτώση του Sebastian Kurz;

Η δεκαετιών δεσπόζουσα θέση του μεγάλου συνασπισμού εγγυάτο μια ισορροπία δυνάμεων βασισμένη σε επιχειρηματικές ομάδες συμφερόντων που συνδέονταν με τα δύο μεγάλα κόμματα -μια συμφωνία γνωστή ως κοινωνική συνεργασία [17], η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί το επίκεντρο του συστήματος Proporz. Αν και προωθούσε την κοινωνική συνοχή, το σύστημα αυτό απέκλειε όλους τους άλλους από το να επηρεάσουν την πολιτική διαδικασία σε κρατικό και ομοσπονδιακό επίπεδο εκτός από τις ομάδες συμφερόντων που είχαν σχέση με το ÖVP και το SPÖ. Αυτό άνοιγε την πόρτα της διαφθοράς [18] όποτε το FPÖ ερχόταν στην εξουσία, καθώς το κόμμα δεν ένιωθε δεσμευμένο από τους ισχύοντες κανόνες του μεγάλου συνασπισμού. Και παρόλο που τα κατεστημένα κόμματα είχαν το μερίδιό τους σε σκάνδαλα διαφθοράς, αυτές οι περιπτώσεις ήταν η εξαίρεση παρά ο κανόνας, ενώ το αντίστροφο ίσχυε για το FPÖ.

Το IbizaGate ήταν ιδιαίτερα εξοργιστικό για το κοινό χάρη σε μια πρόσφατη μετατόπιση των κανόνων της κατάλληλης συμπεριφοράς στο πλαίσιο του συστήματος Proporz. Κατά την τελευταία δεκαετία, τα αυστριακά μέσα ενημέρωσης και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ηγήθηκαν μιας γενικής ώθησης για περισσότερη διαφάνεια στην πολιτική και στον δημόσιο τομέα. Μια απεικόνιση αυτής της μετατόπισης ήταν η εκτεταμένη κριτική [19] κατά του πρώην διοικητή του ÖVP της Κάτω Αυστρίας, Erwin Pröll, για την διοχέτευση 1,35 εκατομμυρίων ευρώ δημόσιου χρήματος στο ιδιωτικό του ίδρυμα το 2017. Μόνο μερικά χρόνια πίσω, μια τέτοια κριτική θα ήταν αδιανόητη –ο Pröll είχε κυβερνήσει την σημαντικότερη περιφέρεια του ÖVP για δεκαετίες, και αυτές οι πληρωμές θα θεωρούνταν ένα από τα λάφυρα της θέσης του.

Μια αντικυβερνητική διαδήλωση στη Βιέννη, τον Μάιο του 2019. LISI NIESNER / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

ΘΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ

Το IbizaGate κηλίδωσε ξεκάθαρα την διεθνή εικόνα της Αυστρίας, αλλά το σκάνδαλο πρέπει να τεθεί σε μια προοπτική. Το FPÖ παραμένει ένα κόμμα αφοσιωμένο στις δημοκρατικές αρχές και εξακολουθεί να απολαμβάνει την υποστήριξη μεταξύ του 18% και του 25% του εκλογικού σώματος, παρόλο που ο αριθμός αυτός πιθανότατα θα μειωθεί κατά τους επόμενους μήνες τώρα που οι αυστριακές εφημερίδες ταμπλόιντ φαίνεται να έχουν στραφεί κατά του κόμματος. Το SPÖ, εν τω μεταξύ, σιγά-σιγά γίνεται ένας μη-παράγοντας. Σακατεμένο από μια συνεχιζόμενη συζήτηση για την ηγεσία και ανίκανο να διατυπώσει ένα ελκυστικό όραμα για την σοσιαλδημοκρατία στον εικοστό πρώτο αιώνα, τώρα ακολουθεί το FPÖ σε μερικές δημοσκοπήσεις.

Ακόμη και μετά την πτώση του, ο Kurz παραμένει ο πιο δημοφιλής πολιτικός της χώρας και το ÖVP το ηγετικό πολιτικό κόμμα, υποστηριζόμενο από το 37% των ψηφοφόρων, σύμφωνα [20] με μια πρόσφατη δημοσκόπηση. Ο Kurz πιθανότατα θα βρει την λύτρωσή του στις εκλογές που προγραμματίζονται για τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, είναι ανοιχτό το ερώτημα για το ποια θα είναι η μελλοντική κυβέρνησή του.

Το ÖVP θα μπορούσε να προσπαθήσει να σχηματίσει έναν νέο συνασπισμό με το αποδυναμωμένο FPÖ, αν και οι ανώτεροι σύμβουλοι του Kurz με τους οποίους μίλησα, μου είπαν ότι είναι απίθανο. Μια νέα εκδοχή αυτού του συνασπισμού θα απαιτούσε από την ηγεσία του FPÖ να επιδείξει δημοσίως αυξημένο σεβασμό των πολιτικών κανόνων της Αυστρίας, για παράδειγμα, αγκαλιάζοντας τις πρόσφατες προσπάθειες για την βελτίωση της διαφάνειας (ακόμη και μέσω ισχυρότερων νόμων για την χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας) και συνεχίζοντας να εκκαθαρίζει τα ακροδεξιά στοιχεία από το κόμμα. Θα απαιτούσε επίσης από το FPÖ να παραμερίσει τον επικεφαλής ιδεολόγο και στρατηγιστή του κόμματος, τον Herbert Kickl. Ως υπουργός Εσωτερικών, ο Kickl ήταν ο πιο αμφιλεγόμενος [21] υπουργός της κυβέρνησης Kurz-Strache, χάρη στον φερόμενο ρόλο του σε ένα σκάνδαλο που αφορούσε [22] την εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών της Αυστρίας, τις επιθέσεις του [23] στην ελευθερία του Τύπου, και την ώθησή του για σκληρές πολιτικές κατά των μεταναστών. Ο Kurz προσπάθησε να απομακρύνει τον Kickl μετά από το IbizaGate, αλλά η κίνησή του πήρε υπερβολικές διαστάσεις -όλοι οι υπουργοί του FPÖ παραιτήθηκαν σε αλληλεγγύη προς τον Kickl, οδηγώντας στην ανακοίνωση των εκλογών. Το βασικό μάθημα για τον Kurz θα πρέπει να είναι ότι μπορεί να εισέλθει σε έναν νέο συνασπισμό με το FPÖ μόνο αν [αυτό θα] είναι σαφώς ο δευτερεύων συνεργάτης της κυβέρνησης, ενώ το ÖVP θα ελέγχει όλα τα μεγάλα Υπουργεία.

Η μόνη εναλλακτική λύση του Kurz, δεδομένης της γνωστής αντίθεσής του σε έναν μεγάλο συνασπισμό με το SPÖ, είναι ένας συνασπισμός με το φιλελεύθερο κόμμα της Νέας Αυστρίας (NEOS). Προς το παρόν, το ÖVP και το NEOS δημοσκοπικά δεν σχηματίζουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γεγονός που έχει οδηγήσει ορισμένους να προτείνουν έναν συνασπισμό ÖVP-NEOS-Πράσινου Κόμματος. Ωστόσο, ένα μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων του NEOS και των Πρασίνων απεχθάνονται εντόνως τον Kurz και δεν είναι σαφές εάν ο Kurz, αφότου έσυρε το ÖVP στα δεξιά, θα ήταν διατεθειμένος να φέρει το κόμμα του πίσω στο κέντρο σε θέματα όπως η μετανάστευση. Το υπέρ της ελεύθερης αγοράς NEOS και οι αριστεροί Πράσινοι θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν σε μια κοινή προσέγγιση για τη μεταρρύθμιση του κράτους πρόνοιας -μια δύσκολη πρόταση. Υπό αυτή την έννοια, ο Kurz, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2019, δεν θα μπορούσε να έχει άλλη εναλλακτική λύση παρά να δοκιμάσει άλλη μια επανάληψη της συμμαχίας FPÖ-ÖVP.