Secure Connection

Το μέλλον της Κίνας είναι το παρόν της Νότιας Κορέας

Γιατί μετά την στασιμότητα θα ακολουθήσει η φιλελευθεροποίηση

Hahm Chaibong

02/07/2019

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Τα ίδια τα βήματα που απαιτούνται για την επίτευξη της οικονομικής ανάπτυξης την οποία χρειάζεται το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, θα προκαλέσουν επίσης την πολιτική φιλελευθεροποίηση που φοβάται και στην οποία αντιστέκεται.

Ο HAHM CHAIBONG είναι πρόεδρος του Asan Institute for Policy Studies, στην Σεούλ, στη Νότια Κορέα.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Αφού επέβλεψε την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της χώρας του για σχεδόν μια δεκαετία, ο ηγέτης ενός ασιατικού έθνους καταργεί τα όρια στην θητεία και αναλαμβάνει την απόλυτη εξουσία. Ως δικαιολογία, αναφέρει την ανάγκη εθνικής ενότητας σε ένα ολοένα και πιο αβέβαιο περιβάλλον ασφάλειας. Η Δυτικού τύπου δημοκρατία, υποστηρίζει, δεν είναι ούτε απαραίτητη ούτε αναπόφευκτη˙ η χώρα χρειάζεται έναν ισχυρό ηγέτη και μια κυβέρνηση με ξεχωριστά εθνικά χαρακτηριστικά. Για να αντισταθμίσει την εισροή Δυτικών αξιών, αποκαθιστά τον Κομφουκιανισμό, που άλλοτε απορρίπτετο ως η ρίζα της καθυστέρησης της χώρας. Στην Δύση, εν τω μεταξύ, οι παρατηρητές θρηνούν αυτή την πολιτική οπισθοδρόμηση, αναρωτώμενοι γιατί η οικονομική ανάπτυξη δεν οδήγησε σε πολιτική φιλελευθεροποίηση˙ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η χώρα αντιπροσωπεύει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Το έκανα με τον τρόπο μου: Ο Park Chung-hee στη Νότια Κορέα, το 1975. EDWARD KIM/GETTY IMAGES
----------------------------------------------------------------------------

Η χώρα δεν είναι η Κίνα υπό τον Xi Jinping [1], αλλά η Νότια Κορέα υπό τον Park Chung-hee. Το έτος δεν είναι το 2018 αλλά το 1972. Εκείνη την εποχή, λίγοι φαντάζονταν ότι η Νότια Κορέα θα ήταν μια λειτουργική δημοκρατία [2] και ένα σε καλή θέση μέλος της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης μέσα σε μιάμιση δεκαετία. Το βαρύ πρόγραμμα εκβιομηχάνισης που εγκαινίασε ο Park όταν παγίωσε την εξουσία του όχι μόνο βοήθησε τη Νότια Κορέα να ξεπεράσει την φτώχεια για να γίνει παραγωγός αγαθών υψηλής αξίας όπως αυτοκίνητα, πλοία, χάλυβας και χημικά˙ οι μεταρρυθμίσεις που επέτρεψαν την οικονομική ανάπτυξη της Νότιας Κορέας υπονόμευαν επίσης την αυταρχική κυβέρνηση του Παρκ. Το καθεστώς προσπάθησε και απέτυχε να αποτρέψει την φιλελευθεροποίηση: Το 1987, η Νότια Κορέα πραγματοποίησε μια επιτυχή μετάβαση στην δημοκρατία.

Σήμερα, η Κίνα έχει την δική της εποχής Park Chung-hee. Ο Σι αντιστάθηκε στις πολιτικές μεταρρυθμίσεις και σφίγγει περισσότερο την λαβή του στο κράτος ενώ επιβλέπει την συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, όπως και με τη Νότια Κορέα, αυτό που μπορεί να μοιάζει με εξαίρεση στον κανόνα ότι η οικονομική διαφάνεια οδηγεί στην πολιτική φιλελευθεροποίηση, είναι πιθανότερο να πρόκειται για μια περίπτωση καθυστέρησης. Τελικά, τα ίδια τα βήματα που απαιτούνται για την επίτευξη της οικονομικής ανάπτυξης την οποία χρειάζεται το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), θα προκαλέσουν επίσης την πολιτική φιλελευθεροποίηση που φοβάται και στην οποία αντιστέκεται.

Η ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Παρά την κληρονομιά της έντονης φτώχειας, της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και του αδελφοκτόνου πολέμου, η Νότια Κορέα είναι πλέον βιομηχανική δύναμη. Και παρά τους αιώνες της μοναρχίας, της αποικιοκρατίας και της δικτατορίας, είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία. Η χώρα κατάφερε αυτή την απίθανη επιτυχία, προσδένοντας τον εαυτό της στην αρτιγενή φιλελεύθερη διεθνή τάξη [3].

Όταν ο Park πήρε την εξουσία με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 1961, ένας από τους κύριους στόχους του ήταν να άρει την χώρα από την φτώχεια. Υπό την ηγεσία του, η Νότια Κορέα μετέβη σε μια καθοδηγούμενη από τις εξαγωγές στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης. Το 1962, ο Park ίδρυσε την Υπηρεσία Προώθησης Εμπορικών Επενδύσεων της Κορέας (Korea Trade-Investment Promotion Agency ή KOTRA). Από το 1965 έως το 1977 προήδρευε προσωπικά στην Συνάντηση Προώθησης των Εξαγωγών (Export Promotion Meeting), μια μηνιαία συνάντηση κορυφαίων κυβερνητικών αξιωματούχων και επιχειρηματικών εκπροσώπων, όπου συζητούσαν τους εξαγωγικούς στόχους, αντιμετώπιζαν παράπονα, και διευθετούσαν συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ της γραφειοκρατίας και της βιομηχανίας.

Το 1967, η Σεούλ υπέγραψε την Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT), πρόδρομο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Η GATT παρείχε τον μηχανισμό διαπραγμάτευσης πολυμερών εμπορικών συμφωνιών που μείωσαν τους δασμούς των εισαγωγών και αύξησαν δραματικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της Νότιας Κορέας. Η Νότια Κορέα έπρεπε επίσης να αφαιρέσει πολλά από τα δικά της εμπορικά εμπόδια, όπως οι ποσοστώσεις εισαγωγών και οι εξαγωγικές επιδοτήσεις. Η μείωση των εισαγωγικών δασμών και το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς ανάγκασε τις εταιρείες της Νότιας Κορέας να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Το να γίνει μέρος της διεθνούς τάξης βοήθησε έτσι τη Νότια Κορέα να αναβαθμίσει την βιομηχανική δομή της. Επίσης ώθησε την χώρα να ανοίξει και να μεταρρυθμίσει την κοινωνία γενικότερα. Και τελικά, η οικονομική και κοινωνική φιλελευθεροποίηση, ενισχυμένη από τις αυξανόμενες απαιτήσεις για εργασιακά δικαιώματα, ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτική συμμετοχή, οδήγησε στην πολιτική φιλελευθεροποίηση και την δημοκρατία.

Αλλά ο δρόμος προς την δημοκρατία θα είχε αρκετές παρακάμψεις. Το 1969, εν μέσω της δεύτερης τετραετούς θητείας του ως προέδρου, ο Park προχώρησε σε δημοψήφισμα για να αλλάξει το σύνταγμα και να του επιτραπεί μια τρίτη συνεχόμενη θητεία ως πρόεδρος. Το δημοψήφισμα ήταν επιτυχές και το 1971 ο Park επανεκλέχθηκε. Την ίδια χρονιά, ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκλόνισαν τη Νότια Κορέα αποσύροντας μια από τις δύο μεραρχίες που αποτελούσαν τον πυρήνα των δυνάμεων των ΗΠΑ που στάθμευαν στη Νότια Κορέα. Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Spiro Agnew, ανακοίνωσε επίσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα απέσυραν όλες τις δυνάμεις τους από την Κορεατική Χερσόνησο σε πέντε χρόνια. Ενόψει της επικείμενης αμερικανικής στρατιωτικής πανωλεθρίας στο Βιετνάμ και της προοπτικής απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Νότια Κορέα, ο Park κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και καθιέρωσε το λεγόμενο Σύνταγμα Yushin, το οποίο μετέτρεψε την Εθνοσυνέλευση σε νομοθετικό σώμα-σφαγίδα που θα τον επανεξέλεγε στην προεδρία για πάντα.

Σύμφωνα με τον Park, η δημοκρατία Δυτικού τύπου δεν ήταν κατάλληλη για τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η Νότια Κορέα. Για να αντέξει την απειλή από την Βόρεια Κορέα και να επιφέρει την ενδεχόμενη επανένωση της Κορεατικής Χερσονήσου υπό τους όρους της Νότιας Κορέας, η χώρα χρειαζόταν έναν ηγέτη τόσο ισχυρό όσο ο Βορειοκορεάτης δικτάτορας Kim Il Sung. Οι εκλογές, υποστήριζε ο Park, ήταν άτακτες, αποδιοργανωτικές και σπάταλες, και οι κομματικές πολιτικές μόνο βάθαιναν τις κοινωνικές ρωγμές. Η Νότια Κορέα χρειαζόταν ένα σύστημα που θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες και τον χαρακτήρα του κορεατικού λαού: Ο Παρκ το ονόμασε «δημοκρατία κορεατικού τύπου».

Ο Park ισχυρίστηκε επίσης ότι η χώρα χρειάζεται έναν ηγέτη με αναπτυξιακή εμπειρία για να επιβλέπει τη μετάβαση από μια οικονομία που βασίζεται στην ελαφρά βιομηχανία σε μια οικονομία που βασίζεται στην βαριά βιομηχανία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, η φθηνή εργασία και γη που είχαν αρχικά πυροδοτήσει την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Νότιας Κορέας, άρχισαν να σπανίζουν. Και οι ελαφρές βιομηχανίες, όπως της κλωστοϋφαντουργίας, του κόντρα πλακέ και της κατασκευής παπουτσιών (οι βασικοί πυρήνες των εξαγωγών της Νότιας Κορέας στην δεκαετία του 1960), έχαναν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά. Ως ο αρχιτέκτονας της προηγούμενης μετάβασης από μια οικονομία επικεντρωμένη στην υποκατάσταση των εισαγωγών σε μια [οικονομία] που επικεντρώθηκε στις εξαγωγές, ο Park υποστήριξε ότι ήταν το καλύτερο -και το μόνο- άτομο που είχε το δικαίωμα να ξεκινήσει τη μετάβαση στην βαριά εκβιομηχάνιση.

Για να δικαιολογήσει την αρπαγή της εξουσίας του και να θέσει τα ιδεολογικά θεμέλια στην κορεατικού τύπου δημοκρατία, ο Park στράφηκε στον Κομφουκιανισμό [4]. Πίστευε ότι οι διδασκαλίες του Κομφούκιου, οι οποίες δίνουν έμφαση στην ευσέβεια, την αφοσίωση και τον σεβασμό στην εξουσία, θα μπορούσαν να αμβλύνουν την διαβρωτική επίδραση των Δυτικών αξιών, οι οποίες αναπόφευκτα εμφανίστηκαν στην κοινωνία καθώς προχώρησε ο εκσυγχρονισμός. Η ειρωνεία, που παραβλέφθηκε από λίγους Κορεάτες, ήταν ότι ο Παρκ υπήρξε κάποτε ένας από τους σκληρότερους επικριτές του Κομφούκιου. Όπως πολλοί από την γενιά του, ο Παρκ πίστευε ότι ο Κομφουκιανισμός ήταν υπεύθυνος για τον αποτυχημένο εκσυγχρονισμό της Κορέας και τον επακόλουθο αποικισμό από την Ιαπωνία στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Με τις σύνθετες μεταφυσικές κατασκευές του, παγίδευσε την πολιτική ελίτ της δυναστείας του Joseon -η οποία κυβέρνησε την χώρα από τον δέκατο τέταρτο αιώνα μέχρι την εισβολή της Ιαπωνίας το 1910- σε θλιβερές αλλά εξαιρετικά αμφισβητούμενες συζητήσεις που υπονόμευσαν την ισχύ και την ενότητα του έθνους. Οι στρατιωτικοί ηγέτες όπως ο Παρκ ήταν ιδιαίτερα εχθρικοί απέναντι στον Κομφουκιανισμό, επειδή πίστευαν ότι η πνευματική του ελιτίστικη κουλτούρα προκάλεσε τους κυβερνήτες της Νότιας Κορέας να αποκλείσουν την σοφία των στρατιωτικών αξιωματούχων, αφήνοντας έτσι την χώρα ευάλωτη σε επαναλαμβανόμενες ξένες εισβολές.

Στα πρώτα του χρόνια ως πρόεδρος, ο Παρκ επικεντρώθηκε στο να εκθειάζει τα στρατιωτικά ανδραγαθήματα μεγάλων Κορεατών στρατηγών του παρελθόντος, αναγείροντας αγάλματα και ιερά για να τους τιμήσει. Όλα άλλαξαν, ωστόσο, με την αποκατάσταση του Κομφουκιασμού υπό το Σύνταγμα Yushin. Τα έργα των Κομφουκιανών μελετητών της δυναστείας του Joseon επαν-ανακαλύφθηκαν ξαφνικά και μεταφράστηκαν σε σύγχρονη κορεατική γλώσσα, και η κυβέρνηση ανακαίνισε κομφουκιανικές ακαδημίες που είχαν παραμεληθεί από καιρό. Η προσπάθεια αυτή θα φτάσει στο αποκορύφωμά της με την ίδρυση, το 1978, της Ακαδημίας Κορεατικών Σπουδών, η αποστολή της οποίας ήταν η διατήρηση και η διάδοση των κορεατικών παραδόσεων ενάντια στον Δυτικό πολιτισμό και νεωτερισμό.

ΟΙ ΔΙΣΤΑΓΜΟΙ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Οι παραλληλισμοί με την Κίνα είναι εντυπωσιακοί. Όπως και η Νότια Κορέα, η Κίνα έχει ξεπεράσει τον ιμπεριαλισμό, τον εμφύλιο πόλεμο και την εθνική διαίρεση για να γίνει μια οικονομική δύναμη [5]. Από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, η Κίνα ήταν ένα χτυπημένο από την φτώχεια αγροτικό κράτος, αλλά ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του '70, πραγματοποίησε μια σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων, αποκολλεκτιβοποιώντας την γεωργία, χαλαρώνοντας τα ηνία του κρατικού ελέγχου και ανοίγοντας την χώρα στις ξένες επενδύσεις. Ως αποτέλεσμα, η Κίνα έγινε ο παραγωγικός κόμβος της παγκόσμιας οικονομίας, αίροντας από την άθλια φτώχεια εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους κατά την διαδικασία. Με την πάροδο του χρόνου, η χώρα προσδέθηκε στην φιλελεύθερη διεθνή τάξη, προσχωρώντας στους οργανισμούς της, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα το 1980, η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης το 1986, και ο ΠΟΕ το 2001.

Όπως η Νότια Κορέα υπό τον Παρκ, ωστόσο, η Κίνα δειλιάζει μπροστά στο επόμενο βήμα της πολιτικής φιλελευθεροποίησης. Τον Οκτώβριο του 2017, κατά την διάρκεια του 19ου Συνεδρίου Εθνικού Κόμματος, το ΚΚΚ κατοχύρωσε τον Xi και την ιδεολογία του [6] στο σύνταγμα της Κίνας, και τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους το ΚΚΚ τροποποίησε το Σύνταγμα για να άρει τα όρια στην θητεία, ανοίγοντας το δρόμο στον Xi ώστε να παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον.

Η Κίνα επίσης βιώνει μια αναγέννηση του Κομφουκιανισμού. Αυτό δεν είναι καθόλου εκπληκτικό: Καθ’ όλη την διάρκεια του εικοστού αιώνα, διανοούμενοι και πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Μάο Τσε Τουνγκ, εκτίμησαν τον Κομφουκιανισμό ως το κύριο εμπόδιο για τον εκσυγχρονισμό της Κίνας. Αλλά στις αρχές αυτού του αιώνα, ο προκάτοχος του Xi, ο Hu Jintao, βάσισε το δόγμα του της «αρμονικής σοσιαλιστικής κοινωνίας», το οποίο σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει την ανισότητα που δημιούργησε η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, στις διδασκαλίες του Κομφούκιου. Το 2018, η κινεζική κυβέρνηση ίδρυσε [7] 525 Ινστιτούτα Κομφούκιος σε όλο τον κόσμο. (Ο στόχος είναι να φτάσει τα 1.000 μέχρι το 2020.) Και από τότε που ανέλαβε την εξουσία, ο Xi επαίνεσε τον Κομφουκιανισμό στις ομιλίες του ως το κλειδί για την κατανόηση της ιστορίας της Κίνας και του ξεχωριστού εθνικού χαρακτήρα της.

Όπως έκανε ο Παρκ το 1972, οι ηγέτες της Κίνας υποστηρίζουν σήμερα ότι η χώρα δεν χρειάζεται να γίνει δημοκρατία Δυτικού τύπου για να διατηρήσει το σημερινό της επίπεδο επιτυχίας. «Ο σοσιαλισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά», ισχυρίζονται, θα συνεχίσει να κάνει την χώρα ανταγωνιστική. Όπως είπε ο Xi στο 19ο Συνέδριο του Κόμματος, «δεν θα πρέπει μόνο μηχανικά να αντιγράψουμε τα πολιτικά συστήματα άλλων χωρών». Όμως, όπως ανακάλυψε ο Παρκ, η οικονομική φιλελευθεροποίηση δημιουργεί πιέσεις που ακόμη και οι αυταρχικοί ηγέτες δεν μπορούν να καταπνίξουν πλήρως.

Ένας εργάτης στην Σεούλ, στη Νότια Κορέα, τον Μάρτιο του 2015. KIM HONG-JI/REUTERS
---------------------------------------------------------------

Ο ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ

Παρά τις πρώτες επιτυχίες του κυβερνητικού προγράμματος εκβιομηχάνισης του Παρκ, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970 η οικονομία είχε αρχίσει να βιώνει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, παράγοντας σημαντικά περισσότερα από ό, τι μπορούσε να εξάγει ή να καταναλώνει. Το πρόβλημα ήταν η βιομηχανική πολιτική της κυβέρνησης: Αντί να αφήσει την αγορά να κατανείμει πόρους, η κυβέρνηση τους διένειμε μέσω οδηγιών. Ως αποτέλεσμα, πολλές εταιρείες κατέρρευσαν, δημιουργώντας εργασιακές αναταραχές που πυροδότησαν τεράστιες απεργίες. Οι περιοχές γύρω από την Changwon, την Masan και την Busan, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες εξαγωγικές ζώνες και τα βιομηχανικά πάρκα της χώρας, χτυπήθηκαν ιδιαίτερα σκληρά. Η κατάσταση έγινε εκρηκτική όταν οι μαθητές του Πανεπιστημίου Masan και του Πανεπιστημίου Pusan, οι οποίοι ηγούντο διαδηλώσεων διαμαρτυρίας για την πολιτική καταπίεση, άρχισαν να συντονίζονται με τους απεργούντες εργαζόμενους. Σύμφωνα με την κομφουκιανή παράδοση της Κορέας, οι φοιτητές εκπροσωπούν την συνείδηση του έθνους. Ήταν ευρέως αποδεκτό ότι θα διαμαρτύρονταν για τις αντιληπτές αδικίες, ειδικά εκείνες που διαπράττονταν από τις Αρχές.

Όταν οι σπουδαστές και οι εργαζόμενοι ένωσαν τις δυνάμεις τους, η κυβέρνηση απάντησε με βία. Τον Οκτώβριο του 1979, η κυβέρνηση επέβαλε στρατιωτικό νόμο στις Changwon, Masan και Busan. Η επακόλουθη διαφωνία σχετικά με το αν θα συνεχιστεί η κυβερνητική καταστολή κατά των διαδηλώσεων οδήγησε τελικά στην πτώση του Παρκ. Οι διαμαρτυρίες πυροδότησαν μια θερμή εσωτερική συζήτηση. Από τη μια πλευρά, ο Kim Jae-kyu, ο επικεφαλής της κορεατικής υπηρεσίας πληροφοριών και ένας από τους παλαιότερους φίλους του Παρκ, συμβούλευε την αυτοσυγκράτηση. Από την άλλη, ο Cha Ji-chul, ο επικεφαλής της προεδρικής φρουράς και κύριος πολιτικός αντίπαλος του Κιμ, ζητούσε σκληρή καταστολή. Στις 26 Οκτωβρίου, κατά την διάρκεια ενός ιδιωτικού δείπνου, ο Κιμ δολοφόνησε τόσο τον Park όσο και τον Cha.

Μετά την δολοφονία του Παρκ, οι επίγονοί του ήταν σε θέση να επεκτείνουν τον στρατιωτικό νόμο για άλλα οκτώ χρόνια -αλλά η παλίρροια είχε ήδη γυρίσει. Το 1987, η Νότια Κορέα πραγματοποίησε πλήρη μετάβαση στην δημοκρατία, όταν η κυβέρνηση ενέδωσε σε λαϊκά αιτήματα για άμεσες προεδρικές εκλογές. Η δικτατορική εξουσία του Παρκ και η επίκληση των αρχών του Κομφούκιου δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την εξάπλωση των φιλελεύθερων αξιών. Όπως ακριβώς φοβόταν ο Παρκ, οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς υπονόμευσαν τελικά τα δίκτυα της οικογένειας, της φυλής και της πατρωνίας που είχαν καθορίσει την παραδοσιακή τάξη. Ωστόσο, ήταν ακριβώς η αντικατάσταση μιας τάξης που βασίστηκε σε αυτούς τους προσωπικούς δεσμούς με μια [τάξη] βασισμένη σε κανόνες και στον ατομικισμό που επέτρεψαν την ανάπτυξη της οικονομίας της Νότιας Κορέας. Η ατομική πρωτοβουλία και δημιουργικότητα, μαζί με τον αυξανόμενο εξορθολογισμό κάθε πτυχής της ζωής για την προώθηση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας: Όλα αυτά συνέβαλαν στην ανταγωνιστικότητα της Νότιας Κορέας. Η απελευθέρωση και ο εκδημοκρατισμός δεν ήταν η πτώση της οικονομίας και της κοινωνίας της Νότιας Κορέας˙ ήταν προϋποθέσεις για την πρόοδο της χώρας στο επόμενο στάδιο ανάπτυξης.

Μετά το θάνατο του Park, διαδοχικές κυβερνήσεις της Νότιας Κορέας συνέχισαν να απελευθερώνουν τους τομείς της οικονομίας που βρίσκονταν υπό τον άμεσο κυβερνητικό έλεγχο. Στην δεκαετία του 1980, η κυβέρνηση άνοιξε τις κεφαλαιαγορές της χώρας, επιτρέποντας στις εταιρείες της Νότιας Κορέας να αντλούν κεφάλαια από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και όχι από κρατικές τράπεζες. Το 1997, η Νότια Κορέα έπεσε θύμα της ασιατικής χρηματοπιστωτικής κρίσης, αναγκάζοντας την χώρα να ζητήσει διάσωση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ήταν μια ταπεινωτική στιγμή για την Σεούλ, αλλά οι ηγέτες χρησιμοποίησαν την κρίση για να προωθήσουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις με γνώμονα την αγορά, οι οποίες διέλυσαν το κεντρικά σχεδιασμένο επενδυτικό μοντέλο. Δύο χρόνια αργότερα, η οικονομία αναπτυσσόταν και πάλι, σημειώνοντας ρυθμό ανάπτυξης 11% το 1999. Παράλληλα, η Νότια Κορέα ενσωματωνόταν όλο και περισσότερο στην αυξανόμενη φιλελεύθερη οικονομική τάξη, προσχωρώντας στον ΠΟΕ το 1995, στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης το 1996 , και συνάπτοντας 15 συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με 52 εταίρους, μεταξύ των οποίων η ΕΕ (το 2011), οι Ηνωμένες Πολιτείες (το 2012) και η Κίνα (το 2015). Η μετάβαση της χώρας από την καταπιεστική στασιμότητα στην δημοκρατική ισχύ ήταν πλήρης.

Η ΕΠΟΧΗ PARK CHUNG-HEE ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Όπως και η Νότια Κορέα κατά την διάρκεια της εποχής του Παρκ, η Κίνα βιώνει τα όρια της οικονομικής απελευθέρωσης χωρίς πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Η κινεζική οικονομία [8] σήμερα πάσχει από μαζική αναποτελεσματικότητα και προβλήματα παραγωγής λόγω υπερβολικής εξάρτησης από τον κρατικό έλεγχο. Οι κρατικές επιχειρήσεις έχουν γίνει ένα σημαντικό βάρος για την οικονομία, αλλά η μεταρρύθμιση έχει σταματήσει. Εν τω μεταξύ, οι κινεζικές τράπεζες επιβαρύνονται με τεράστια ποσά επισφαλών δανείων. Η φούσκα των ακινήτων, το προϊόν του υπερβολικού χρέους και της υπερβολικής οικοδόμησης, θα μπορούσε να σκάσει ανά πάσα στιγμή.

Παρά τα προβλήματα αυτά, το τεράστιο μέγεθος του επιτεύγματος του ΚΚΚ για την άρση της χώρας από την φτώχεια και τη μετατροπή της στην δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο [9] έχει πείσει πολλούς παρατηρητές ότι οι Κινέζοι μπορεί πράγματι να έχουν βρει κάτι. Και η ικανότητα του καθεστώτος μέχρι τώρα να διαψεύδει τις περιοδικές προβλέψεις για τον θάνατό του έχει οδηγήσει πολλούς παρατηρητές να υποστηρίξουν ότι το λεγόμενο κινεζικό μοντέλο προσφέρει μια εναλλακτική πορεία πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης.

Αυτή η τάση να βλέπουμε το κινεζικό σύστημα ως κάτι άλλο εκτός από προ-φιλελεύθερο, προ-δημοκρατικό, και μάλιστα προ-μοντέρνο αυταρχισμό, ενισχύεται από την ευρεία αυτο-αμφιβολία μέσα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες σήμερα. Η άνοδος της Κίνας έρχεται σε μια στιγμή βαθιάς ανησυχίας [10] σχετικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης. Αυτές οι δύο εξελίξεις συμβαίνουν ταυτόχρονα, αλλά είναι προϊόν δύο πολύ διαφορετικών δυνάμεων. Η άνοδος της Κίνας είναι η ιστορία μιας αναπτυσσόμενης χώρας που γίνεται αναπτυγμένη, ενώ η τρέχουσα ενδοσκόπηση της Δύσης αποτελεί μια κρίση επιτυχίας που προήλθε από την πλήρη υιοθέτηση της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής απελευθέρωσης.

Μήπως το Πεκίνο έχει βρει μια νέα μορφή κρατικού καπιταλισμού που θα ξεπεράσει ή και θα επιβιώσει [11] της φιλελεύθερης δημοκρατίας; Θα ήταν περίεργο εάν ο δρόμος της Κίνας αποκλίνει ξαφνικά από εκείνον της Νότιας Κορέας. Ακριβώς όπως η «δημοκρατία κορεατικού τύπου» δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας ευφημισμός για την αναχρονιστική δικτατορία, το ίδιο ισχύει και για τον «σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά».

Υπάρχουν δυο δυνατοί δρόμοι για να προχωρήσει η Κίνα: Η πολιτική φιλελευθεροποίηση, η οποία θα επέτρεπε την συνέχιση της οικονομικής επιτυχίας ή η αυταρχική περιστολή, η οποία θα υπονόμευε αργά αλλά σίγουρα την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Το μάθημα από τη Νότια Κορέα είναι ότι όταν πρόκειται για την διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης, η πολιτική φιλελευθεροποίηση δεν αποτελεί θέμα επιλογής.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2018-08-13/chinas-future-so...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Το μέλλον της Κίνας είναι το παρόν της Νότιας Κορέας

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών