Εξουσία και παράνοια στο Καράκας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εξουσία και παράνοια στο Καράκας

Οι Βενεζουελάνοι είναι έτοιμοι για μια εκεχειρία -μπορεί η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση να την καταφέρουν;
Περίληψη: 

Η υπόθεση για μια λύση μετά από διαπραγμάτευση ενισχύεται καθημερινά, αλλά έως ότου οι πολιτικές ελίτ της χώρας μπορέσουν να ξεπεράσουν τον φόβο τους οι μεν για τις δε και να αντισταθούν στην πίεση από τους πιο πολωμένους υποστηρικτές τους, μια τέτοια λύση θα παραμένει εκτός βεληνεκούς και η Βενεζουέλα θα βυθίζεται περαιτέρω στην κρίση.

Ο IVAN BRISCOE είναι διευθυντής Προγράμματος για την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική στο International Crisis Group.

Στις 30 Απριλίου, ηγέτες της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας [1], μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης και αυτοανακηρυγμένος προσωρινός πρόεδρος [της χώρας] Juan Guaidó, συγκεντρώθηκαν πριν από την αυγή σε έναν αυτοκινητόδρομο τριών λωρίδων στο Καράκας για να διακηρύξουν την έναρξη της «Επιχείρησης Ελευθερίας», μια εξέγερσης για να απελευθερωθεί η Βενεζουέλα. Ωστόσο, η απελευθέρωση αποδείχθηκε φευγαλέα. Ένα συνονθύλευμα από υποτιθέμενους αντάρτες μυστικούς αστυνομικούς είχε συγκεντρωθεί για την εξέγερση, αλλά μέσα σε δύο ώρες από την διακήρυξή της, είχαν στριμωχτεί στα οχήματά τους και έφυγαν γρήγορα. Όπως αναφέρει ένα μέλος της αντιπολίτευσης ενθυμούμενο εκείνη την στιγμή: «Είχε τελειώσει πριν ξεκινήσει».

03072019-1.jpg

Ο Nicolás Maduro σε στρατιωτική παρέλαση στο Καράκας, τον Ιούνιο του 2019. Reuters
-------------------------------------------------------------------

Η Επιχείρηση Ελευθερία ήταν η τελευταία μιας σειράς προσπαθειών [2], με επικεφαλής τον Γκουαϊδό και υποκινημένες από τις Ηνωμένες Πολιτείες και διάφορες κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, να ανατρέψουν τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, τον οποίο κατηγορούν ως δικτάτορα που οδηγεί την χώρα του πίσω στην οικονομική Λίθινη Εποχή [3]. Αλλά η αποτυχία της εξέγερσης του Απριλίου ώθησε υποστηρικτές τόσο του Maduro όσο και του Guaidó να κάνουν κάποια ενδοσκόπηση. Η αντιπολίτευση και οι υποστηρικτές της στην Ουάσινγκτον δεν αναμένουν πλέον ότι ο Maduro θα φύγει εύκολα από την εξουσία. Η Βραζιλία και η Κολομβία δεν πιστεύουν πλέον ότι μια γρήγορη κυβερνητική αλλαγή στην Βενεζουέλα θα σταματήσει την ροή των μεταναστών στα σύνορά τους. Και η πεποίθηση της κυβέρνησης της Βενεζουέλας ότι οι θιασώτες του τσαβισμού [4] -το μαζικό κίνημα που δημιούργησε ο προκάτοχος του Maduro, Hugo Chávez- θα ενωθούν γύρω από τον Maduro έχει, τουλάχιστον, πληγεί.

«Μια μετριοπαθής θέση είναι πλέον μια λογική θέση», μου είπε ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος των Τσαβιστών. Δύο φορές τον Μάιο, Νορβηγοί διπλωμάτες κάλεσαν υψηλού επιπέδου αντιπροσωπείες και από τις δύο πλευρές στο Όσλο για διακριτικές συνομιλίες, οι οποίες επί του παρόντος παραμένουν σε αναμονή. Οι εμπλεκόμενες ξένες δυνάμεις υποχώρησαν από την εχθρική ρητορική τους και έχουν αρχίσει να διερευνούν την πιθανότητα μιας ύφεσης μεταξύ της κυβέρνησης της Βενεζουέλας και της αντιπολίτευσής της. Τον Μάιο και τον Ιούνιο, αντίστοιχα, κορυφαίοι διπλωμάτες από τις ΗΠΑ και την Κολομβία πέταξαν στην Ρωσία για να συζητήσουν για την Βενεζουέλα με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ. Ο Καναδάς φλέρταρε την Κούβα αναζητώντας μια ειρηνική διευθέτηση στην διαμάχη. Η Διεθνής Ομάδα Επαφής που στηρίζεται από την ΕΕ, η οποία υποστηρίζει την διαμεσολάβηση, έχει επιδιώξει να στρατολογήσει τα λατινοαμερικανικά κράτη και την Κίνα στον σκοπό της.

Αλλά ακόμα και όταν οι ξένες δυνάμεις φτάνουν αποσπασματικά για μια συμφωνία, οι ισχυρά φιλο-Μαδουρικές και φιλο-Γκαϊδικές ομάδες παραμένουν πεπεισμένες ότι η αιτία τους θα θριαμβεύσει στο τέλος. Ένας κοινοβουλευτικός, μετριοπαθής της αντιπολίτευσης, μου είπε ότι ένα κοινό ρεφρέν και από τις δύο πλευρές είναι: «Γιατί πρέπει να διαπραγματευτούμε αν μπορούμε ακόμα να τους γονατίσουμε;». Οι ηγέτες των φιλοκυβερνητικών και εκείνων υπέρ της αντιπολίτευσης έχουν πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης ο ένας στα κίνητρα του άλλου, πιστεύουν ότι μια ολοκληρωτική νίκη είναι δυνατή ακόμη και αν δεν είναι ακριβώς πίσω από την γωνία. Η υπόθεση για μια λύση μετά από διαπραγμάτευση ενισχύεται καθημερινά, αλλά έως ότου οι πολιτικές ελίτ της χώρας μπορέσουν να ξεπεράσουν τον φόβο τους οι μεν για τις δε και να αντισταθούν στην πίεση από τους πιο πολωμένους υποστηρικτές τους, μια τέτοια λύση θα παραμένει εκτός βεληνεκούς και η Βενεζουέλα θα βυθίζεται περαιτέρω στην κρίση.

ΕΝΑΣ ΦΕΥΓΑΛΕΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ

Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας είναι σε αδιέξοδο. Η πρώτη δεν μπορεί να αγνοήσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ [5] και ένα περιφερειακό διπλωματικό μποϊκοτάζ, ενώ η δεύτερη δυσανασχετεί με την αποτυχία της να κερδίσει στήριξη από τον στρατό και τους δυσαρεστημένους κρατικούς αξιωματούχους. Η οικονομία της χώρας, η οποία έχει μειωθεί κατά 50% από το 2013 έως το 2018, θα μπορούσε να χάσει το ένα τρίτο της αξίας της φέτος. Οι ελλείψεις σε μετρητά, τρόφιμα και φάρμακα έχουν επιδεινωθεί λόγω των διακοπών ρεύματος και της διανομής καυσίμων [με δελτίο]. Στην πνιγηρή βορειοδυτική πετρελαϊκή επαρχία Zulia που περιορίζεται σε λίγες ώρες ηλεκτρικής ενέργειας την ημέρα, οι αγορές βρομούν από το σάπιο κρέας και τα αυτοκίνητα μπορεί να περιμένουν ως έξι ημέρες στην ουρά για βενζίνη. Στις νότιες επαρχίες Bolívar και Amazonas, ο χρυσός αντικατέστησε το άνευ αξίας νόμισμα της Βενεζουέλας ως το προτιμώμενο μέσο ανταλλαγής. Τέσσερα εκατομμύρια Βενεζουελάνοι έχουν ήδη εγκαταλείψει την χώρα [6].