Εξουσία και παράνοια στο Καράκας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εξουσία και παράνοια στο Καράκας

Οι Βενεζουελάνοι είναι έτοιμοι για μια εκεχειρία -μπορεί η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση να την καταφέρουν;

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Βενεζουελάνοι είναι ανοικτοί σε έναν συμβιβασμό. Σύμφωνα με την σεβαστή δημοσκοπική [εταιρεία] Datanálisis, πάνω από το 50% του πληθυσμού υποστηρίζει μια πολιτική συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Αυτός ο ρεαλισμός είναι εμφανής ακόμη και μεταξύ των υποστηρικτών του Maduro. Παρόλο που οι Τσαβιστές πάντα απέρριπταν τον ισχυρισμό του Guaidó ότι η επανεκλογή του Μαδούρο το 2018 ήταν νοθευμένη, διαφωνούν μεταξύ τους για το πόσο αδιάλλακτοι θα έπρεπε να είναι στο να αντικρούουν τις απαιτήσεις της αντιπολίτευσης. Μεταξύ των κλάδων και των υποκλάδων του τσαβισμού στην κεντρική και επαρχιακή κυβέρνηση, στον στρατό, στα κοινοτικά συμβούλια και στους διανοούμενους, ένας αυξανόμενος αριθμός νομιμοφρόνων έχει αρχίσει να αναγνωρίζει ότι η κυβέρνηση πρέπει να κάνει κάποιες βασικές παραχωρήσεις -πρόωρες και προεδρικές εκλογές, θεσμικές μεταρρυθμίσεις και μια δόση κατανομής της εξουσίας- προκειμένου να αποτραπεί η συλλογική καταστροφή. «Εμείς, ως κυβέρνηση, δεν μπορούμε να δεχτούμε αυτό το επίπεδο ασφυξίας», μου είπε ένας πρώην αντιπρόεδρος.

Ο Maduro, έχοντας επιβιώσει από την φετινή έφοδο διπλωματικής, οικονομικής και πολιτικής πίεσης, θα πρέπει καταρχήν να είναι σε θέση να σφυρηλατήσει μια ικανοποιητική ειρηνευτική συμφωνία. Ήδη έχει επιτρέψει διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια [να εισέλθει] στην χώρα, άνοιξε και πάλι τα σύνορα της Βενεζουέλας με την Κολομβία και την Βραζιλία και κάλεσε την Ύπατη Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Michelle Bachelet, για μια [επίσημη] επίσκεψη. Ως το επόμενο βήμα του, θα μπορούσε να προσπαθήσει να πετύχει μια συμφωνία με την αντιπολίτευση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να συμφωνήσει να διεξαγάγει νέες, υπό διεθνή παρακολούθηση προεδρικές εκλογές το επόμενο έτος, υπό τις προϋποθέσεις ότι θα παραμείνει στην θέση του μέχρι τότε (η αντιπολίτευση έχει απαιτήσει να φύγει αμέσως), ότι τα πολιτικά και οικονομικά δόγματα του κινήματός του θα εγγραφούν σε ένα μεταρρυθμισμένο σύνταγμα, και ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του τύχουν διαβεβαίωσης για ασυλία από μελλοντική δίωξη.

03072019-2.jpg

Η Ύπατη Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Michelle Bachelet, με κορυφαίους αξιωματούχους της Βενεζουέλας στο Καράκας, τον Ιούνιο του 2019. REUTERS
-----------------------------------------------------

Παρόλο που μια τέτοια συμφωνία είναι καταρχήν πιθανή, στην πράξη είναι απίθανο να επιτευχθεί βραχυπρόθεσμα. Η εξέγερση του Απριλίου θα έπρεπε να έχει πείσει την ηγεσία της Βενεζουέλας για τις αρετές του ρεαλισμού. Αντιθέτως, έχει κάνει το αντίθετο, αυξάνοντας την παράνοια του Maduro και ενισχύοντας τους μοχλούς των σκληροπυρηνικών στο πλαίσιο του καθεστώτος του. Μεγάλο μέρος του παρασκηνίου της εξέγερσης παραμένει ένα μυστήριο, όμως η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση συμφωνούν σε μια λεπτομέρεια. Πρωτοπαλίκαρα του καθεστώτος -συμπεριλαμβανομένου του επί μακρόν αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, Βλαντιμίρ Παντρίνο Λόπεζ, και του υπερ-πιστού δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Maikel Moreno- είχαν υπογράψει ένα εγκεκριμένο από τις ΗΠΑ σχέδιο για να ανατρέψουν τον Μαδούρο και να τον αντικαταστήσουν με μια μεταβατική πολιτικο-στρατιωτική κυβέρνηση ή μια χούντα. Κατά την εκδοχή της κυβέρνησης, η συνωμοσία δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα τέχνασμα που σχεδιάστηκε για να ξεσκεπάσει δυνητικούς αντάρτες. Για την αντιπολίτευση, καθώς και για διάφορους καλά ενημερωμένους αναλυτές, ήταν μια πραγματική προσπάθεια να αποπεμφθεί ο πρόεδρος, να αποκατασταθεί μια ελάχιστη σταθερότητα και να αρθούν οι κυρώσεις των ΗΠΑ. Από την μέρα που έγινε η εξέγερση, ο Padrino López διακήρυξε την συνεχιζόμενη πίστη του στον Chavismo, αλλά τα δημόσια σχόλιά του ήταν αινιγματικά και αορίστως απειλητικά για την κυβέρνησή του. Σε μια στρατιωτική τελετή τον Μάιο, είπε: «Όλοι πρέπει να κρατηθούμε σφιχτά, μέχρι να περάσει η καταιγίδα και επιτέλους να μπορέσουμε να δούμε τα πρόσωπα εκείνων που θα παραμείνουν».

Ενώ η εξέγερση του Απριλίου έπληξε την πίστη του Maduro σε προσωπικότητες όπως ο Padrino López, επέκτεινε την επιρροή του πιο διαβόητου σκληροπυρηνικού της κυβέρνησης, του Diosdado Cabello, επικεφαλής της Εθνικής Συντακτικής Συνέλευσης και πρώην στρατιωτικού αξιωματούχου με τεράστια επιρροή στις ένοπλες δυνάμεις. Ο Cabello προσέφερε στη Maduro σταθερή στήριξη κατά την διάρκεια της εξέγερσης και σύντομα επανεγκατέστησε τον σύμμαχό του, Gustavo González López, ως επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (SEBIN), της μυστικής αστυνομίας της χώρας. Έκτοτε, σχεδόν 20 βουλευτές της αντιπολίτευσης φυλακίστηκαν ή εξαναγκάστηκαν να εξοριστούν από μυστικούς πράκτορες της SEBIN, ενισχύοντας την πεποίθηση, μεταξύ των αντιπάλων της κυβέρνησης, ότι η Βενεζουέλα γίνεται αστυνομικό κράτος. Στο πυρετώδες πολιτικό κλίμα του Καράκας, εν τω μεταξύ, οι πολιτικοί γνώστες καταδεικνύουν την εξασθενημένη εμπιστοσύνη μεταξύ των ισχυρότερων προσωπικοτήτων της χώρας. Ένας πρώην ανώτερος Τσαβιστής μού είπε ότι η συμβουλή του προς τον Maduro είναι απλή: «Είτε διαπραγματεύσου [με την αντιπολίτευση] είτε εσύ ο ίδιος είσαι υπό διαπραγμάτευση».

ΜΕΤΑΞΥ ΣΚΥΛΛΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΥΒΔΗΣ

Η αδυναμία στις τάξεις του Maduro βοηθά να εξηγηθεί η απροθυμία της κυβέρνησης, στις συνομιλίες στο Όσλο, να προσφέρει στην αντιπολίτευση οτιδήποτε μοιάζει με μια χειρονομία καλής θέλησης, όπως η μαζική απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων (30 απελευθερώθηκαν κατά την επίσκεψη της Bachelet, αλλά πάνω από 700 παραμένουν στην φυλακή) ή ένα τέλος στο δικαστικό διωγμό της αντιπολίτευσης. Ενώ οι περισσότεροι Βενεζουελάνοι και πολλοί Τσαβιστές είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τις συνομιλίες, ο Μαδούρο φαίνεται να φοβάται να προσφέρει παραχωρήσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την δυσαρέσκεια των σκληροπυρηνικών συμμάχων του, από τους οποίους εξαρτάται όλο και περισσότερο η εξουσία του.