Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα δεν μπορούν να τα πάνε καλά μεταξύ τους

Από τα τέλη του περασμένου έτους οικοδομείται σταθερά μια σύγκρουση μεταξύ δύο από τους στενότερους ασιατικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών [1]. Το περασμένο φθινόπωρο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Κορέας αποφάνθηκε υπέρ μιας δωδεκάδας εναγόντων που επιζητούσαν αποζημίωση από ιαπωνικές επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποίησαν καταναγκαστική κορεατική εργασία κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί έκτοτε. Η Ιαπωνία είναι τώρα έτοιμη [2] να αφαιρέσει τη Νότια Κορέα από την «λευκή λίστα» των χωρών που εμπιστεύεται για εμπόριο ευαίσθητων υλικών -μια απόφαση που θα βλάψει τις οικονομίες και των δύο χωρών και θα διαταράξει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού στον τομέα υψηλής τεχνολογίας. Η Νότια Κορέα, εν τω μεταξύ, απειλεί [3] να αποσυρθεί από μια συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών με την Ιαπωνία η οποία διευκολύνει την συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ αυτών των δύο βασικών συμμάχων των ΗΠΑ.

Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, και ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, στην διάσκεψη κορυφής των ηγετών του G-20 στην Οζάκα, τον Ιούνιο του 2019. Kim Kyung Hoon / Reuters
--------------------------------------------------------

Η Σεούλ και το Τόκιο έχουν φιλονικήσει στο παρελθόν, αλλά η τρέχουσα διαμάχη τους έχει σοβαρές συνέπειες για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ασία. Αν μείνει ανεπίλυτη, η ένταση μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας μπορεί να βλάψει όχι μόνο την παγκόσμια οικονομία αλλά να υπονομεύσει και τις πολιτικές της διοίκησης του Trump προς την Βόρεια Κορέα [4] και την περιοχή Ινδο-Ειρηνικού [5]. Και όμως, ο Λευκός Οίκος έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον [6] για την διαμεσολάβηση σε αυτήν την διαμάχη. Η συνέχιση της αδιαφορίας θα ήταν ένα μεγάλο λάθος. Η στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ασία εξαρτάται από την τριμερή συνεργασία με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ των συμμάχων τους.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΣΕΩΝ

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ενδέχεται να φαίνονται απίθανοι ανταγωνιστές. Οι χώρες είναι δημοκρατικοί και ανεπτυγμένοι γείτονες με βαθιές οικονομικές σχέσεις, κοινές εξωτερικές απειλές και στενή συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, παρόλο που η Σεούλ και το Τόκιο εξομάλυναν τις σχέσεις τους το 1965, μια σταθερή εταιρική σχέση παρέμεινε άπιαστη εξαιτίας της σκοτεινής ιστορίας τους. Η Ιαπωνία αποίκισε την Κορέα από το 1910 έως το 1945. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιαπωνία ανάγκασε τους Κορεάτες να εργαστούν, και σε σεξουαλική δουλεία. Η Νότια Κορέα εκλαμβάνει την Ιαπωνία ως ότι δείχνει μικρή μεταμέλεια για αυτές τις καταχρήσεις του παρελθόντος. Η Ιαπωνία, εν τω μεταξύ, είναι απογοητευμένη από μια απαίτηση για συγνώμη και αποζημιώσεις που βλέπει ως ακόρεστες.

Η τρέχουσα διαμάχη άρχισε το φθινόπωρο. Το ανώτατο δικαστήριο της Νότιας Κορέας επιβεβαίωσε τις αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων, με τις οποίες διατάσσονται οι ιαπωνικές επιχειρήσεις να πληρώσουν περίπου 90.000 δολάρια ως αποζημιώσεις σε κάθε ένα από τα δώδεκα άτομα που ισχυρίστηκαν ότι είχαν υποστεί καταναγκαστική εργασία. Το δικαστήριο δήλωσε επίσης ότι ολόκληρη η αποικιακή περίοδος είναι «παράνομη». Η ιαπωνική κυβέρνηση απέρριψε τις αποφάσεις. Το 1965, οι δύο χώρες υπέγραψαν την Συνθήκη για τις Βασικές Σχέσεις μεταξύ Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας και μια συνοδευτική συμφωνία σχετική με αξιώσεις [7]. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, η Ιαπωνία έδωσε στη Νότια Κορέα περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις και δάνεια, τα οποία κατά την άποψη της Ιαπωνίας επιλύουν «πλήρως και τελεσίδικα» όλα τα ερωτήματα περί αποζημιώσεων. Ως αποτέλεσμα, το Τόκιο προέτρεψε τις ιαπωνικές επιχειρήσεις να αγνοήσουν τις αποφάσεις του δικαστηρίου. Οι δικηγόροι των εναγόντων ζήτησαν τότε [8] από τα δικαστήρια της Νότιας Κορέας να κατασχέσουν τα περιουσιακά στοιχεία της ιαπωνικής εταιρίας που έχουν βάση την Κορέα. Τον Ιανουάριο, ένα περιφερειακό δικαστήριο «πάγωσε» τα περιουσιακά στοιχεία ενός ιαπωνικού χαλυβουργείου, αλλά αυτά δεν έχουν ακόμη πωληθεί.

Η νομική διένεξη ήρθε αμέσως μετά από μια αμφιλεγόμενη απόφαση του προέδρου της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in. Πίσω στο 2015, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ίδρυσαν ένα κοινό ίδρυμα στο πλαίσιο μιας διμερούς συμφωνίας για το ζήτημα των «γυναικών ανακούφισης» -οι Κορεάτισσες που εξαναγκάστηκαν σε σεξουαλική δουλεία από τον ιαπωνικό στρατό κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιαπωνία συνέβαλε 9 εκατομμύρια δολάρια στο ίδρυμα, το οποίο έπρεπε να καταβάλει αποζημίωση στα επιζώντα θύματα και στις οικογένειές τους. Αλλά η συμφωνία ήταν μη δημοφιλής στη Νότια Κορέα και στιγματισμένη από την σύνδεσή της με την προκάτοχο του Moon, την Park Geun-hye [9]. Τον Νοέμβριο του 2018, ο Moon ανακοίνωσε την απόφασή του να κλείσει το ίδρυμα. Η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας αναθεώρησε και αποφάσισε να διατηρήσει την συμφωνία περί των γυναικών ανακούφισης νωρίτερα το 2019, αλλά με το να αγνοήσει τις ιαπωνικές εκκλήσεις να μην κλείσει το ίδρυμα υπονόμευσε την αξιοπιστία της στο Τόκιο, το οποίο τώρα φοβάται ότι δεν θα τηρηθεί καμία διμερής συμφωνία μεταξύ των δύο.