Αφήστε τους να τρώνε σκουπίδια

Μια παρόμοια δυναμική επικρατεί στην Βραζιλία, όπου η Nestlé είναι ένας ιδιαίτερα ισχυρός παίκτης. Κατά την διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας του Luiz Inácio «Lula» da Silva, η ελβετική εταιρεία σνακ φλέρταρε και επηρέασε μέλη [10] του Κογκρέσου, βοηθώντας παράλληλα να προωθηθεί το πρόγραμμα του Lula για την καταπολέμηση της πείνας, το Zero Fome, προμηθεύοντας διάφορα τρόφιμα σε φτωχούς [11]. Σε αντάλλαγμα, ο Λούλα έρανε με επαίνους τη Nestlé, απονέμοντας στην εταιρεία το πρώτο Πιστοποιητικό Σύμπραξης Zero Hunger της κυβέρνησης και βοηθώντας την στο άνοιγμα ενός νέου εργοστασίου στην πολιτεία Bahia το 2007 [12]. Για την Nestlé, η επένδυση στους φτωχούς δεν ήταν μόνο μια πολιτική νίκη, αλλά κι ένα μέσο για την διαφύλαξη της δημόσιας εικόνας της εταιρείας, την αποτροπή της κριτικής και την διασφάλιση των πωλήσεων. Η εταιρεία δημιούργησε το δικό της πρόγραμμα απασχόλησης για τους φτωχούς, αποκαλούμενο Nestlé AteVc, το οποίο προσέφερε αξιοπρεπείς μισθούς κατά την διάρκεια ύφεσης το 2011, όταν η ανεργία ήταν ιδιαίτερα υψηλή.

Όπως και στο Μεξικό, η Βραζιλία έχει σημειώσει πρόσφατα άνοδο της παχυσαρκίας [13], ενώ τα ποσοστά εκτιμάται ότι αυξήθηκαν από 15% σε 18% μεταξύ 2010 και 2014, λόγω κυρίως της ανεπαρκούς σωματικής άσκησης, των κακών διατροφικών επιλογών και της μεγαλύτερης πρόσβασης σε junk food. Και όπως στο Μεξικό, έτσι και στην Βραζιλία, οι εταιρείες αναψυκτικών και fast food έχουν διοργανώσει εθνικά συνέδρια και χρηματοδότησαν έρευνες δίνοντας έμφαση στην ατομική ευθύνη και την άσκηση έναντι της διατροφής.

Αυτές οι εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει έντονες πολιτικές προσπάθειες στην Ινδία, όπου η Nestlé συνεργάζεται με την Εθνική Αρχή για την Ασφάλεια και την Προστασία των Τροφίμων (FSSA) προκειμένου να εκπαιδεύσει τους ρυθμιστές [της αγοράς των] τροφίμων [14]. Η Coca-Cola συνεργάζεται με τοπικές ινδικές κυβερνήσεις για την παροχή των πολύ αναγκαίων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης [15] (ως αποτέλεσμα η εταιρεία κέρδισε το βραβείο Bhagidari του Δελχί το 2009). Και η Coca-Cola και η PepsiCo συμφώνησαν να αγοράσουν περισσότερα φρούτα από Ινδούς αγρότες προκειμένου να υποστηρίξουν την εκστρατεία «Made in India» του πρωθυπουργού Narendra Modi, με στόχο την δημιουργία ενός ανεξάρτητου, ευημερούντος γεωργικού τομέα [16]. Η πρώην Διευθύνουσα Σύμβουλος της PepsiCo, Indra Nooyi, έχει προσφέρει δημόσια υποστήριξη στις προσπάθειες του Modi για την αναζωογόνηση του εξασθενούντος αγροτικού τομέα της Ινδίας.

ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

Καθώς τα ποσοστά της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2 αυξάνονται στις χώρες μεσαίου εισοδήματος, οι πολιτικές και οι κοινωνικές επενδύσεις της βιομηχανίας junk food θα περιπλέξουν -και ίσως και θα αντιστρέψουν- την προθυμία αυτών των κυβερνήσεων να εισαγάγουν αυστηρότερες ρυθμιστικές πολιτικές.

Στο Μεξικό μόλις τον Μάιο, οι νομικές προσπάθειες για την βελτίωση της σαφήνειας και της ακρίβειας των ετικετών τροφίμων ήρθαν ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι σημερινές ετικέτες ήταν αρκετά σαφείς [17], παρά τις έντονες διαμαρτυρίες που διατύπωσαν οι διατροφικές οργανώσεις και οι ακαδημαϊκοί ερευνητές. Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου ευθυγραμμίζεται με τις προτιμήσεις του κλάδου να αφήσει τις ετικέτες των τροφίμων ως έχουν.

Στην Βραζιλία, οι εταιρείες junk food κατάφεραν να πείσουν τους πολιτικούς να τους επιτρέψουν να ρυθμίσουν το μάρκετινγκ και την πώληση των δικών τους προϊόντων. Η ισχυρή Βραζιλιάνικη Ένωση Τροφίμων και Ποτών, μια ομάδα λόμπινγκ των [εταιρειών] junk food, συνέβαλε σημαντικά στην εξασφάλιση αυτού του διακανονισμού, ο οποίος στην συνέχεια εποπτεύεται από έναν κυβερνητικό οργανισμό που ονομάζεται Συμβούλιο Αυτορυθμιζόμενης Πολιτικής [18]. Έτσι, το κογκρέσο της Βραζιλίας δεν ρύθμισε ποτέ επιθετικά το μάρκετινγκ και τις πωλήσεις της βιομηχανίας junk food, ούτε έθεσε στα σοβαρά το ζήτημα του φόρου στα αναψυκτικά [19].

Τέλος, στην Ινδία, η κυβέρνηση Modi αντιλαμβάνεται εταιρείες όπως η Nestlé, η Coca-Cola και η PepsiCo ως ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της γεωργίας. Κατά συνέπεια, το Δελχί έχει ελάχιστα κίνητρα για να περιορίσει αποτελεσματικά το μάρκετινγκ και την πώληση των προϊόντων αυτών των εταιρειών. Στην πραγματικότητα, η εντολή του Modi ότι όλα τα αρωματισμένα αναψυκτικά θα περιλαμβάνουν 2% τοπικά παραγόμενα φρούτα [20] διασφαλίζει ότι τα κέρδη των εταιρειών αναψυκτικών εξυπηρετούν επίσης το πολιτικό και οικονομικό πρόγραμμα του πρωθυπουργού. Η κυβέρνηση Modi εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει έναν «φόρο αμαρτίας», αλλά φοβάται πάρα πολύ μια αντίδραση [21] από την βιομηχανία γι’ αυτό δεν έχει ήδη εισαγάγει ακόμα πιο επιθετικούς κανονισμούς μάρκετινγκ και πωλήσεων.

Οι κυβερνήσεις στο Μεξικό, την Βραζιλία και την Ινδία έχουν κάνει μια αξιέπαινη δουλειά στο να αναγνωρίσουν την ανάγκη βελτίωσης της δημόσιας υγείας. Ωστόσο, για να παραμείνουν σθεναρές και ανεξάρτητες οι προσπάθειες για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να περιορίσουν την σχέση της βιομηχανίας junk food με την κυβέρνηση και την κοινωνία των πολιτών. Τέτοια όρια είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικά -αν όχι περισσότερο- με την εισαγωγή φόρων «αμαρτίας» και την μεταβολή των καταναλωτικών συνηθειών. Το να λαμβάνεται στα σοβαρά υπόψη η πολιτική σημαίνει περιορισμό της παρεμβολής της βιομηχανίας junk food.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2019-07-31/let-them-eat-junk