Φίλοι με επιφυλάξεις | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Φίλοι με επιφυλάξεις

Το Ισραήλ και τα κράτη του Κόλπου θα σχηματίσουν ενιαίο μέτωπο ενάντια στο Ιράν;
Περίληψη: 

Η σύγκλιση των συμφερόντων μεταξύ του Ισραήλ και των κρατών του Κόλπου είναι περιορισμένη και ενδεχομένως προσωρινή, εστιάζοντας σε μια κοινή επιθυμία να αναχαιτιστεί το Ιράν και οι πληρεξούσιοί του στην περιοχή.

Ο YOEL GUZANSKY είναι ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ. Εργάστηκε στο παρελθόν στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ και ως σύμβουλος του Υπουργείου Πληροφοριών και του Υπουργείου Στρατηγικών Υποθέσεων του Ισραήλ.
Ο DANIEL B. SHAPIRO είναι διακεκριμένος επισκέπτης συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ. Εργάστηκε στο παρελθόν ως Πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ και στο προσωπικό του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας στην διοίκηση Ομπάμα.

Κάτι αναπτύσσεται μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του στον Αραβικό Κόλπο, τουλάχιστον αν αποτελεί μια κάποια ένδειξη η δημόσια διπλωματία. Όταν ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Israel Katz, ταξίδεψε σε μια διάσκεψη στην Ουάσινγκτον τον περασμένο μήνα, συναντήθηκε δημοσίως, χαιρετήθηκε δια χειραψίας, και στήθηκε για μια φωτογραφία με τον ομόλογό του από το Μπαχρέιν, Khalid bin Ahmed Al Khalifa. Νωρίτερα τον Ιούλιο, ο Katz είχε πετάξει στο Αμπού Ντάμπι για να συμμετάσχει σε μια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών, ενώ ο Yossi Cohen, διευθυντής της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Mossad, ισχυρίστηκε ότι ο Israel είχε λάβει έγκριση να ανοίξει μια διπλωματική αποστολή στο Ομάν. Η κυβέρνηση του Ομάν, η οποία έκανε το ασυνήθιστο βήμα να φιλοξενήσει πέρυσι τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Βενιαμίν Νετανιάχου, αρνήθηκε με μισή καρδιά την ανακοίνωση, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποια μορφή προσέγγισης βρίσκεται σε εξέλιξη στο παρασκήνιο.

07082019-1.jpg

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου και ο σουλτάνος του Ομάν, Qaboos bin Said, στο Ομάν το 2018. Israeli Prime Minister's Office / REUTERS
-------------------------------------------------------------------------

Πριν από λίγο καιρό, ένα τέτοιο ξεπάγωμα στις αραβο-ισραηλινές σχέσεις θα ήταν αδιανόητο και πολλοί θεωρούν ότι η πρόσφατη κινητικότητα στην διπλωματική δραστηριότητα σηματοδοτεί μια προσέγγιση ιστορικών διαστάσεων. Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό το αφήγημα. Οι μονάρχες των κρατών του Κόλπου δεν θεωρούν πλέον το παλαιστινιακό ζήτημα ως κεντρική προτεραιότητα όπως έκαναν κάποτε. Η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, επί μακρόν ένα φαινομενικά ανυπέρβλητο εμπόδιο στο να αναπτυχθούν στενότεροι δεσμοί, έχει επομένως υποχωρήσει στο παρελθόν, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις των κρατών του Κόλπου να κάνουν δημόσια, αν και επιφυλακτικά, βήματα προς την ομαλοποίηση των σχέσεών τους με την Ιερουσαλήμ. Έχουν συγκατατεθεί μέχρι και με τις εμβληματικές πολιτικές της διοίκησης Trump υπέρ του Ισραήλ, όπως η μετακίνηση της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ και η αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψώματα του Γκολάν.

Αλλά η ύφεση (détente) [στις σχέσεις] έχει τα όριά της. Η σύγκλιση των συμφερόντων μεταξύ του Ισραήλ και των κρατών του Κόλπου είναι περιορισμένη και ενδεχομένως προσωρινή, εστιάζοντας σε μια κοινή επιθυμία να αναχαιτιστεί το Ιράν και οι πληρεξούσιοί του στην περιοχή. Το Αμπού Ντάμπι, το Ριάντ και άλλες κυβερνήσεις του Κόλπου επωφελούνται από την ήσυχη συνεργασία με την Ιερουσαλήμ ως προς αυτόν τον στόχο. Αλλά το κόστος των πιο δημόσιων μέτρων -όπως η επίσημη καθιέρωση σχέσεων με το Ισραήλ- εξακολουθεί να υπερβαίνει τα οφέλη, και κανένα κράτος του Κόλπου δεν είναι έτοιμο να μπει σε αυτό το παιχνίδι. Όταν πιέζονται, οι αξιωματούχοι του Κόλπου λένε ότι τέτοιες σχέσεις πρέπει να περιμένουν μέχρι το Ισραήλ να σημειώσει πολύ μεγαλύτερη πρόοδο προς την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος. Πριν συμφωνήσουν [να πάνε] τις σχέσεις στο επόμενο επίπεδο, τα κράτη του Κόλπου θα απαιτούσαν από την Ιερουσαλήμ μεγαλύτερη απόδοση της επένδυσής τους, όπως η αποκλιμάκωση των εποικισμών στην Δυτική Όχθη ή η αποδοχή της Αραβικής Ειρηνευτικής Πρωτοβουλίας, ή από την Ουάσινγκτον με τη μορφή της λήψης πιο αποφασιστικής δράσης κατά του Ιράν.

Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΜΟΥ

Τόσο το Ισραήλ όσο και οι χώρες του Κόλπου θεωρούν το Ιράν ως απειλή, και αμφότεροι σκέφτηκαν ότι η συμφωνία του 2015 με το Ιράν μόνο ενέτεινε την επιθετική περιφερειακή όρεξη της χώρας χωρίς να τερματίσει τις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της ή τις ικανότητές της στον πυρηνικό χώρο. Ως εκ τούτου, αυτά τα κράτη μοιράστηκαν μια σκοτεινή άποψη για την προσέγγιση του Αμερικανικού πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα προς το Ιράν και βλέπουν ευνοϊκότερα την περισσότερο αντιφατική πολιτική της διοίκησης Trump, την οποία επιδιώκουν να ενισχύσουν. Με δεδομένη αυτή την σύγκλιση συμφερόντων, οι χώρες του Κόλπου έγιναν πιο δεκτικές στις εκκλήσεις των ΗΠΑ για ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Trump υποστηρίζει ότι η εξομάλυνση θα έκανε την ισραηλινή ηγεσία πιο δεκτική στην ειρηνευτική πρωτοβουλία που σχεδιάζει να παρουσιάσει.

Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας βρίσκονται σήμερα σε υψηλό σημείο. Όταν η Σαουδική Αραβία ανέλαβε δύο νησιά στην Ερυθρά Θάλασσα από την Αίγυπτο με μια συμφωνία το 2017, το Ριάντ προφανώς συνήψε παράπλευρες συμφωνίες με την Ιερουσαλήμ για να εγγυηθεί στους Ισραηλινούς την ελευθερία ναυσιπλοΐας στην περιοχή και να μετριάσει άλλα προβλήματα ασφαλείας. Το 2018, η Σαουδική Αραβία επέτρεψε στις πτήσεις της Air India να περνούν από τον εναέριο χώρο της Σαουδικής Αραβίας στο δρόμο προς το Ισραήλ. Κάνοντας αυτά τα βήματα, προχώρησε προς την αναγνώριση του Ισραήλ ως νόμιμου κράτους περισσότερο από ποτέ άλλοτε. Το Ισραήλ, από την πλευρά του, δεν θεωρεί την Σαουδική Αραβία και τις άλλες μοναρχίες του Αραβικού Κόλπου ως εχθρικές χώρες· επιτρέπει στους Ισραηλινούς να ταξιδεύουν στον Κόλπο και, τα τελευταία χρόνια, έχει συγκατατεθεί στις πωλήσεις προηγμένων αμερικανικών όπλων στην Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τις οποίες κάποτε επιδίωκε να περιορίσει.