«Σχέδιο Β» για την Βενεζουέλα

Στην συνέχεια, η διοίκηση θα έχει το κύρος να συγκαλέσει μια σύνοδο κορυφής ανθρωπιστικής βοήθειας παράλληλα με την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αυτόν τον μήνα, όπως έκανε η κυβέρνηση Obama ως απάντηση στην κρίση των προσφύγων στην Συρία, προκειμένου να εξασφαλιστούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις από τις κυβερνήσεις, τους πολυμερείς θεσμούς και τον ιδιωτικό τομέα, και με στόχο την εναρμόνιση της πολιτικής προς τους μετανάστες της Βενεζουέλας μεταξύ των κυριότερων χωρών προορισμού. Για παράδειγμα, η Κολομβία χρειάζεται περισσότερα χρήματα για ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά ακόμη περισσότερο, χρειάζεται άλλες χώρες να υποδεχθούν περισσότερους πρόσφυγες αντί να σκληραίνουν τα σύνορά τους, όπως έχουν κάνει τους τελευταίους μήνες η Χιλή, το Περού και ο Ισημερινός.

Την ίδια στιγμή, η Ουάσιγκτον πρέπει να προβληματιστεί για το πώς οι πολιτικές της ενδέχεται να επιδεινώσουν την δεινή κατάσταση του λαού της Βενεζουέλας, καθώς ο Maduro προσκολλάται στην εξουσία. Οι κυρώσεις για τον πετρελαϊκό τομέα της Βενεζουέλας (οι οποίες αντιπροσωπεύουν παραδοσιακά το 95% [18] των εξαγωγικών εσόδων της χώρας) κινδυνεύουν να το κάνουν αυτό και έχουν αντιμετωπιστεί με αυξανόμενη ανησυχία από την Ύπατη Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα [19] Bachelet και άλλους [20] που δεν είναι φίλοι του Maduro. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εφάρμοσαν κυρώσεις στην κρατική εταιρεία πετρελαίου, PDVSA, τον Ιανουάριο, με βάση την θεωρία ότι αυτή η αποστέρηση θα έκαμπτε τελικά την αντίσταση του Maduro. Οι παράπλευρες ζημίες στον λαό της Βενεζουέλας δικαιολογούνταν έτσι ως βραχυπρόθεσμο κόστος. Περιττό να πούμε ότι η θεωρία ήταν λανθασμένη και καθώς το αδιέξοδο επιμηκύνεται, οι κυρώσεις βλάπτουν τους απλούς Βενεζουελάνους περισσότερο απ' όσο τον Maduro και τους ακολούθους του: Τον Απρίλιο, οι εισαγωγές της Βενεζουέλας μειώθηκαν στα 303 εκατομμύρια δολάρια [21], στο 8% των αντίστοιχων μεγεθών του 2012.

Χωρίς αμφιβολία, το καθεστώς Maduro είναι το ίδιο υπεύθυνο για την μόνη μεγαλύτερη οικονομική κατάρρευση [2] έξω από μια ζώνη πολέμου εδώ και τουλάχιστον 45 χρόνια. Ωστόσο, οι ενέργειες των ΗΠΑ επιδεινώνουν [22] τις συνέπειες αυτής της κατάρρευσης, ενώ προσφέρουν στον Maduro έναν εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο. Η διοίκηση του Trump μπορεί να υποστηρίξει ότι οι οικονομικές κυρώσεις χρειάζονται χρόνο για να αποκτήσουν πλήρη επίδραση. Ωστόσο, οι κυρώσεις έχουν κακό ιστορικό [23] στο να οδηγούν σε αλλαγή καθεστώτος και το παιχνίδι αναμονής από την διοίκηση έρχεται με τρομερό ανθρώπινο κόστος. Για να αντισταθεί στον Maduro η κοινωνία της Βενεζουέλας, πρέπει να είναι σε θέση να φάει. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, περισσότεροι από οκτώ στους δέκα Βενεζουελάνους βασίζονται τώρα σε δελτία τροφής από τον Maduro που εξαρτώνται από την πολιτικές πίστη – καθόλου ώριμες συνθήκες για μια λαϊκή εξέγερση.

Υπάρχει πλέον ο κίνδυνος οι τομεακές κυρώσεις για το πετρέλαιο, τον χρυσό και άλλες πηγές εσόδων της Βενεζουέλας να γίνουν ένα δόγμα και όχι ένα εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, όπως συνέβη με την Κούβα, όπου ένα εμπάργκο μισού αιώνα παραμένει άθικτο παρά την αποτυχία του να απομακρύνει την κομμουνιστική κυβέρνηση. Η διοίκηση του Trump πρέπει να βρει έναν τρόπο να αποφύγει αυτό το αποτέλεσμα. Ένα μοντέλο είναι το πρόγραμμα «πετρελαίου για τρόφιμα» [24] του ΟΗΕ, το οποίο επέτρεψε στο Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν να πουλήσει πετρέλαιο σε αντάλλαγμα για τρόφιμα και φάρμακα, προστατεύοντας έτσι τους πολίτες από την ζημία των οικονομικών κυρώσεων˙ αν και στο πρόγραμμα είχε εμφιλοχωρήσει διαφθορά στην πράξη, ήταν θεωρητικά σωστό στην σύλληψή του. Η διοίκηση θα πρέπει να διερευνήσει ένα παρόμοιο σύστημα [25] για την Βενεζουέλα, το οποίο θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να περιορίσουν τις τομεακές τους κυρώσεις, ενώ παράλληλα θα κατευθύνουν τα έσοδα προς την ανθρωπιστική βοήθεια αντί προς το καθεστώς Maduro. Το εάν ο Maduro θα δεχόταν ένα τέτοιο σχέδιο παραμένει ανοικτό ερώτημα, αλλά είναι ένα ζήτημα που πρέπει να αναγκαστεί να απαντήσει.

ΕΤΟΙΜΑΣΤΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Ακόμα κι αν η Ουάσιγκτον λάβει όλες τις παραπάνω προφυλάξεις -αν συμβάλει στην καθοδήγηση των συνομιλιών και εργαστεί για να μετριάσει την ανθρωπιστική κρίση- οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προετοιμαστούν για το χειρότερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο ο Maduro προσκολλάται στην εξουσία για τα επόμενα χρόνια ή αντικαθίσταται με ένα παλατινό πραξικόπημα από έναν παρόμοιο ηγέτη.

Αν παραμείνει ο Μαδούρο, τότε η Βενεζουέλα θα συνεχίσει την κάθοδό της στο να γίνει καταφύγιο για εγκληματίες και εξαγωγέας χάους. Τα περιφερειακά φαινόμενα εξάπλωσης -εκατομμύρια περισσότεροι πρόσφυγες, υπερεθνικά δίκτυα εγκληματικότητας, εκδηλώσεις μεταδοτικών ασθενειών, διασυνοριακές επιθέσεις από αντάρτικες οργανώσεις που λειτουργούν από ασφαλή καταφύγια στην Βενεζουέλα- θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τμήματα της λεκάνης της Νότιας Αμερικής και της Καραϊβικής για μια δεκαετία ή και περισσότερο. Οι οργανώσεις των ΗΠΑ πρέπει να βοηθήσουν το σχέδιο των περιφερειακών ομολόγων τους για τις προβλέψιμες συνέπειες μιας μακροπρόθεσμης κατάρρευσης του κράτους και της κοινωνίας της Βενεζουέλας.

Σε περίπτωση που συμβεί αυτό το σενάριο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ενδέχεται να περιοριστούν στην συγκράτηση του προβλήματος αντί στην επίλυσή του. Λίγοι στην Ουάσιγκτον ή την Βενεζουέλα επιθυμούν αυτό το αποτέλεσμα. Αλλά οι πολιτικοί των ΗΠΑ πρέπει να υπολογίζουν με ειλικρίνεια την ανθεκτικότητα [26] του καθεστώτος Maduro, ακόμη κι ενώ θα προσπαθούν να καταβάλουν τις καλύτερες δυνατές διπλωματικές προσπάθειες για να τον απομακρύνουν.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2019-09-03/plan-b-vene...