Πώς η Ιαπωνία θα μπορούσε να αποκτήσει πυρηνικά

Τα μεγαλύτερα εμπόδια για ένα ιαπωνικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων δεν είναι τεχνικά ή υλικοτεχνικά˙ είναι πολιτικά, νομικά και πολιτιστικά. Από το 1972, μετά την παράδοση της Οκινάουα [στην Ιαπωνία] από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την απομάκρυνση των πυρηνικών όπλων που βρίσκονταν εκεί, οι πρωθυπουργοί της Ιαπωνίας έχουν υιοθετήσει «τρεις μη-πυρηνικές αρχές» ως ηθικά και πολιτικά δεσμευτικούς κανόνες: Όχι κατασκευή, όχι κατοχή και όχι εισαγωγή πυρηνικών όπλων που ελέγχονται από άλλα έθνη (στην πράξη παραβιάστηκε αυτή η τρίτη αρχή για να επιτρέψουν στα πυρηνικά εξοπλισμένα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ να πραγματοποιούν ελλιμενισμούς). Επιπλέον, η υποστήριξη της Ιαπωνίας στην Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons), την Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty) και άλλα μέσα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων ενισχύουν τους πολιτικούς περιορισμούς στο να γίνει πυρηνική [δύναμη], όπως το κάνει και η συλλογική μνήμη των βομβαρδισμών της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι επιδιώκει να αμφισβητήσει αυτήν την βαθιά ριζωμένη αντιπάθεια.

Η αντίθεση στα πυρηνικά όπλα είναι ιδιαίτερα έντονη στις ακαδημαϊκές και επιστημονικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας. Σε συνδυασμό με την έντονη παρουσία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας στην Ιαπωνία, αυτή η κουλτούρα βαθιάς εχθρότητας προς τα πυρηνικά όπλα θα καθιστούσε σχεδόν αδύνατο η Ιαπωνία να ακολουθήσει μια παράνομη πορεία προς την βόμβα.

Οι Ιάπωνες διπλωμάτες θα ανησυχούσαν επίσης για το κόστος ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας. Ένα εγχώριο πυρηνικό πρόγραμμα θα δημιουργούσε έντονες προκλήσεις στην Κίνα, προκαλώντας περαιτέρω επιτάχυνση στην συσσώρευση πυρηνικών και συμβατικών όπλων στο Πεκίνο. Η επιδίωξη των πυρηνικών όπλων θα αυξήσει επίσης τον κίνδυνο ενός προληπτικού πυρηνικού χτυπήματος από την Βόρεια Κορέα και θα προκαλέσει τη Νότια Κορέα να επιδιώξει το δικό της πυρηνικό οπλοστάσιο, πυροδοτώντας τις περιφερειακές εντάσεις.

Άνθρωποι αφήνουν φαναράκια μπροστά από τον Θόλο της Ατομικής Βόμβας στην Χιροσίμα της Ιαπωνίας, τον Αύγουστο του 2012. Kyodo / REUTERS
--------------------------------------------------------

ΟΠΛΑ ΕΣΧΑΤΗΣ ΚΑΤΑΦΥΓΗΣ

Το επιστημονικό κατεστημένο πιθανόν θα συμμορφωνόταν με μια οδηγία για την παραγωγή πυρηνικών όπλων μόνο σε περίπτωση απότομης επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας της Ιαπωνίας. Στην φαντασία των Ιαπώνων υπευθύνων χάραξης πολιτικής, τα πιο πιθανά σενάρια θα ήταν εάν η Νότια Κορέα γινόταν πυρηνική ή αν οι Κορεές ενωθούν και διατηρήσουν το υπάρχον οπλοστάσιο της Πιονγκγιάνγκ. Ιάπωνες αξιωματούχοι παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας Moon Jae-in εκθείαζε τα οφέλη της ενοποίησης με την Βόρεια Κορέα σε μια ομιλία του την 15η Αυγούστου [4] για τον εορτασμό της απελευθέρωσης από την Ιαπωνία.

Ενώ ο Moon επέμεινε ότι μια ενοποιημένη Κορέα δεν θα διατηρούσε πυρηνικά όπλα, η Ιαπωνία παραμένει επιφυλακτική υπό το πρίσμα των φιλοπυρηνικών αισθημάτων και στα δύο μισά της Κορεατικής χερσονήσου. Σε αντίθεση με τη Νότια Κορέα, όπου οι πολιτικοί και οι συντάκτες εφημερίδων της κύριας τάσης υποστηρίζουν ένα εγχώριο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, στην Ιαπωνία οι υποστηρικτές των πυρηνικών όπλων παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στο ακροδεξιό περιθώριο. Ωστόσο, είναι όλο και περισσότερο αποδεκτό να συζητούνται τα πυρηνικά όπλα ως μελλοντική πολιτική επιλογή. Μετά το πρώτο πυρηνικό τεστ της Βόρειας Κορέας το 2006, τότε ο υπουργός Εξωτερικών, Taro Aso, έκανε έκκληση για δημόσια συζήτηση σχετικά με τις συνθήκες που θα επέτρεπαν μια σοβαρή επανεξέταση της μη πυρηνικής πολιτικής της Ιαπωνίας.

Φυσικά, η στάση του Τόκυο για τα πυρηνικά όπλα διαμορφώνεται πιο θεμελιωδώς από την πίστη του στην αξιοπιστία των πυρηνικών αποτρεπτικών δυνάμεων των ΗΠΑ. Με την πάροδο των ετών η αξιοπιστία αυτή αμφισβητήθηκε όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχασαν τον πόλεμο του Βιετνάμ, αποσύρθηκαν από τις Φιλιππίνες, απέτυχαν να εμποδίσουν την Κίνα και στην συνέχεια την Βόρεια Κορέα από το να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα και μείωσαν το δικό τους πυρηνικό οπλοστάσιο.

Όμως, ο Trump έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον από τους προκατόχους του για να υποσκάψει την αξιοπιστία των πυρηνικών αποτρεπτικών δυνάμεων των ΗΠΑ. Σε ό, τι ήταν ίσως η πιο φανερή δημόσια επίδειξη της αμέλειάς του για τα συμφέροντα ασφαλείας της Ιαπωνίας, διαφώνησε με τον Abe στην σύνοδο κορυφής του G-7 τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους σχετικά με το κατά πόσον οι εκτοξεύσεις πυραύλων της Βόρειας Κορέας παρέβησαν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. (Είναι σαφές ότι το έκαναν). Παρόλο που η παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στην Ιαπωνία παρέχει ένα μέτρο διαβεβαίωσης, η νοοτροπία του Trump «Πρώτα η Αμερική» είναι ένας περαιτέρω λόγος ώστε η Ιαπωνία να κρατήσει σε εφεδρεία την πυρηνική επιλογή.