Η κατεδάφιση της διπλωματίας των ΗΠΑ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κατεδάφιση της διπλωματίας των ΗΠΑ

Το State Department έχει να υποστεί ένα τέτοιο καταστροφικό πλήγμα από την εποχή του Joe McCarthy
Περίληψη: 

Η παραμέληση καθήκοντος της διοίκησης Trump λαμβάνει χώρα σε μια εποχή κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν ανάγκη να στηριχθούν περισσότερο, κι όχι λιγότερο, στην διπλωματία, για να προωθήσουν τα συμφέροντα και τις αξίες τους σε έναν όλο και πιο ανταγωνιστικό κόσμο.

Ο WILLIAM J. BURNS είναι πρόεδρος του Carnegie Endowment για την Διεθνή Ειρήνη Carnegie, πρώην Αναπληρωτής Υφυπουργός, και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Back Channel: A Memoir of American Diplomacy and the Case for Its Renewal.

Στις τρεισήμισι δεκαετίες μου ως αξιωματούχος των ΗΠΑ, υπηρετώντας υπερηφάνως πέντε προέδρους και δέκα υπουργούς Εξωτερικών από αμφότερα τα κόμματα, δεν έχω δει ποτέ μια τόσο καταστρεπτική επίθεση στη διπλωματία, τόσο στο Υπουργείο Εξωτερικών όσο και στην διεθνή μας επιρροή, όσο αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η περιφρονητική κακομεταχείριση της Marie Yovanovitch – της πρέσβειρας στην Ουκρανία, η οποία απολύθηκε γιατί παρενέβη στο σχέδιο του προέδρου για να επιζητήσει ξένες παρεμβάσεις στις εκλογές στις ΗΠΑ- είναι μόνο το τελευταίο παράδειγμα του επικίνδυνου είδους της κακής διπλωματικής πρακτικής του προέδρου Donald Trump. Είναι η δική του διπλωματία του ναρκισσισμού, που στρέφεται στην προώθηση ιδίων συμφερόντων εις βάρος των εθνικών συμφερόντων μας.

15102019-1.jpg

Ο Pompeo κοιτάζει καθώς ο Trump μιλά σε συνέντευξη Τύπου μετά την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, τον Ιούλιο του 2018. Yves Herman / Reuters
---------------------------------------------------------------

Η πρέσβειρα Yovanovitch δεν είναι ο πρώτος επαγγελματίας διπλωμάτης που βρέθηκε στο στόχαστρο στην ιστορία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος δημαγωγός που εκφοβίζει στελέχη καριέρας. Και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, δεν είναι ο πρώτος υπουργός Εξωτερικών που είναι ετοιμόρροπος στο καθήκον του. Όμως, η ζημιά από αυτή την επίθεση -που προέρχεται από μέσα από την ίδια την εκτελεστική εξουσία, μετά από σχεδόν τρία χρόνια αδιάλειπτου διπλωματικού αυτο-σαμποτάζ και σε μια ιδιαίτερα εύθραυστη γεωπολιτική στιγμή- θα αποδειχθεί ακόμη πιο σοβαρή τόσο για τις διπλωματικές διεργασίες όσο και για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.

Ο ΝΕΟΣ ΜΑΚΑΡΘΙΣΜΟΣ

Σχεδόν 70 χρόνια πριν, στα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, ο γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθυ διεξήγαγε μια άγρια εκστρατεία ενάντια στην «έλλειψη νομιμοφροσύνης» στο Υπουργείο Εξωτερικών. Κομματικοί ερευνητές για κομμουνιστές, χωρίς δεσμεύσεις σχετικά με τις αποδείξεις ή την ηθική, εκδίωξαν 81 στελέχη του Υπουργείου κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1950. Μεταξύ αυτών ήταν ο John Paton Davies Jr., ένας ολοκληρωμένος γνώστης της Κίνας. Η αμαρτία του ήταν ότι προέβλεψε την κομμουνιστική νίκη στον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο. Ο Davies υποβλήθηκε σε εννέα έρευνες ασφαλείας και νομιμοφροσύνης, από τις οποίες καμία δεν τεκμηρίωνε την παρανοϊκή κατηγορία ότι ήταν συμπαθών τους κομμουνιστές. Παρ' όλα αυτά, σε μια στιγμή βαθιάς πολιτικής δειλίας, ο Υπουργός Εξωτερικών, John Foster Dulles, τον απέλυσε.

Η εκκαθάριση του Davies και των συναδέλφων του δεν ήταν μόνο λάθος, αλλά και ανόητη. Η απώλεια τέτοιου είδους εξειδίκευσης τύφλωσε την αμερικανική διπλωματία σχετικά με την Κίνα για μια γενιά και είχε ως αποτέλεσμα ένα πάγωμα στο Υπουργείο και στο ηθικό του. Ένας από τους πιο διακεκριμένους διπλωμάτες των Ηνωμένων Πολιτειών, ο George Kennan, επίσης ωθήθηκε προς την έξοδο από την Υπηρεσία Εξωτερικών κατά την διάρκεια εκείνης της εποχής. Προσπάθησε να υπερασπιστεί τον Ντέιβις, ο οποίος είχε υπηρετήσει μαζί του στη Μόσχα και στο Προσωπικό Σχεδιασμού Πολιτικής (Policy Planning Staff), αλλά φέρνοντας ελάχιστο αποτέλεσμα. Χρόνια αργότερα, ο Kennan έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι η έφοδος του McCarthy και η αποτυχία του Υπουργείου να υπερασπιστεί τα στελέχη του ήταν το πιο «λυπηρό και απογοητευτικό» επεισόδιο της μακράς καριέρας του.

Το ότι ο επικεφαλής σύμβουλος του γερουσιαστή McCarthy, ο Roy Cohn, ήταν επίσης δικηγόρος και μέντορας του Donald Trump, είναι μια από τις θλιβερές ειρωνείες της ιστορίας. Οι τακτικές καμένης γης του Trump, η περιστασιακή σχέση του με την αλήθεια, και η περιφρόνηση για όσους κάνουν καριέρα στην δημόσια υπηρεσία έχουν περισσότερο από μια περιστασιακή ομοιότητα με το σενάριο που έγραψε ο Cohn για τον McCarthy. Και όταν ο Τραμπ κραύγασε για έναν «νέο Roy Cohn» ο οποίος να αντικαταστήσει το τεθνεώς πρωτότυπο, δύσκολα αποτέλεσε έκπληξη ότι εμφανίστηκε ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Rudy Giuliani -ή ότι βούτηξε στον βόρβορο του ουκρανικού σκανδάλου και κινητοποιήθηκε για την απομάκρυνση μιας πρέσβειρας σταδιοδρομίας, της οποίας η ακεραιότητα και η εμπειρογνωμοσύνη αποδείχθηκε ότι ήταν εμπόδιο.

Κάποιος μπορεί να φανταστεί ότι η ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών θα αντιμετώπιζε τον πρόεδρο υπερασπιζόμενη το προσωπικό της -πολλοί από το οποίο κάνουν σκληρές δουλειές σε δύσκολες θέσεις σε όλο τον κόσμο. Αν ήταν μόνο αυτό.

Αντ' αυτού, οι σημερινοί ηγέτες δεν έδειξαν περισσότερα κότσια από όσο ο Dulles. Ο υπουργός Πομπέο προφανώς εργάστηκε παρακάμπτοντας την πρεσβεία στο Κίεβο για να προωθήσει την ιδιωτική ατζέντα του προέδρου, επέτρεψε να κυκλοφορήσει στο Υπουργείο μια απατηλή έρευνα της αντιπολίτευσης για την Yovanovitch και σταύρωσε τα χέρια του καθώς ο Τραμπ συκοφαντούσε την Yovanovitch στην διαβόητη τηλεφωνική συνομιλία του με τον Ουκρανό πρόεδρο, Volodymyr Zelensky, και προειδοποιούσε απειλητικά ότι «Πρόκειται να περάσει μέσα από μερικά πράγματα». Το φάντασμα του Roy Cohn κάπου χαμογελούσε.

Ακόμη και πριν από το χάος της Ουκρανίας, η διοίκηση του Trump διεξήγαγε έναν πόλεμο στην διπλωματία επί σχεδόν τρία χρόνια. Ο Λευκός Οίκος προώθησε τακτικά ιστορικές περικοπές στις δαπάνες της διπλωματίας και της ανάπτυξης, οι οποίες είναι ήδη 19 φορές μικρότερες από τον προϋπολογισμό για την άμυνα. Οι διπλωμάτες καριέρας παραγκωνίζονται, με μόνο μια από τις 28 θέσεις επιπέδου βοηθού υπουργού (assistant secretary) να καλύπτεται από ένα στέλεχος της Υπηρεσίας Εξωτερικών, και περισσότερες πρεσβείες να πηγαίνουν σε πολιτικά διορισμένα μέλη από αυτήν την διοίκηση από όσες σε οποιαδήποτε άλλη [διοίκηση] στην πρόσφατη ιστορία. Το ένα πέμπτο των πρεσβειών παραμένουν κενές, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων πόστων.