Ο περίεργος θρίαμβος του Ναρέντρα Μόντι

Ορισμένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά λάθη της κυβέρνησης ήταν αμαρτήματα δια της παραλείψεως. Ο δημόσιος τομέας κυριαρχεί στο τραπεζικό σύστημα της Ινδίας. Με το να αποτύχει να συρρικνώσει τον ρόλο της, η κυβέρνηση άφησε ανεξέλεγκτες περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων και σαθρής διακυβέρνησης. Ομοίως, η άρνηση της κυβέρνησης να απαλλαγεί ουσιαστικά από τις κρατικές επιχειρήσεις επιβάρυνε τον προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, μόλις πριν από μερικές ημέρες, η κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδια να δαπανήσει 6 δισεκατομμύρια δολάρια [3] δημόσιου χρήματος για να προσπαθήσει να αναβιώσει δύο χειμαζόμενες κρατικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Σε μια εποχή που η Ινδία αντιμετωπίζει τεράστια δημοσιονομική κρίση και χρειάζεται να μειώσει τις δαπάνες της για δημόσιες επενδύσεις, το σχέδιο αυτό είναι λανθασμένο.

Η κυβέρνηση Modi διέπραξε επίσης σοβαρές αμαρτίες δια των πράξεων. Η κορυφαία μεταξύ αυτών ήταν η «απο-νομισματικοποίηση» (demonetization) -η απότομη ακύρωση χαρτονομισμάτων υψηλής ονομαστικής αξίας σε μια προσπάθεια να καθαρίσει την οικονομία από αφορολόγητα μετρητά, γνωστά ως «μαύρο χρήμα». Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η κίνηση μείωσε το ΑΕΠ της Ινδίας κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες [4] και κόστισε 1,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Η αποθεματική τράπεζα της Ινδίας υπολόγισε ότι η απο-νομισματικοποίηση απέτυχε εντελώς τον στόχο της κάθαρσης της οικονομίας από το μαύρο χρήμα: Περισσότερο από το 99% των ακυρωθέντων χαρτονομισμάτων παρά ταύτα βρήκε το δρόμο του προς τις τράπεζες. Οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να αξιολογούν τις ζημίες που προκλήθηκαν από αυτή την ριζοσπαστική πολιτική -ένα δύσκολο έργο, δεδομένης της έλλειψης αξιόπιστων δεδομένων από τη μεγάλη ανεπίσημη οικονομία της Ινδίας.

Ωστόσο, η παραπαίουσα οικονομία έκανε ελάχιστα για να υπονομεύσει την υποψηφιότητα επανεκλογής του Modi το 2019. Μια στρατιωτική αντιπαράθεση με το Πακιστάν σηματοδότησε την εθνικιστική θέρμη, και ως εκ τούτου το BJP αύξησε την κοινοβουλευτική του δύναμη –κάτι που το κατέστησε την πρώτη κυβέρνηση μη-Κογκρέσου στην μετά την ανεξαρτησία ιστορία της Ινδίας που κατάφερε την επανεκλογή της. Εκατομμύρια Ινδοί είδαν τον Μόντι ως αποφασιστικό, θεληματικό και αδιάφθορο, αγκαλιάζοντας το σύνθημα της καμπάνιας του «Modi hai to mumkin hai» (Με τον Modi, όλα είναι δυνατά). Οι ψηφοφόροι του BJP φάνηκαν να τον πιστεύουν όταν τους υπενθύμισε ότι δεν θα μπορούσε να αναιρέσει 65 χρόνια ανεπαρκούς οικονομικής επίδοσης σε μια πενταετή θητεία.

Αλλά οι Ινδοί ψηφοφόροι δεν θα καταπνίγουν την δυσπιστία τους για πάντα. Ο Modi αντιμετωπίζει μια αυξανόμενη οικονομική κρίση στην δεύτερη θητεία του. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διακήρυξε πρόσφατα ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης της Ινδίας είναι «πιο έντονη» [5] από όσο είχε προβλέψει προηγουμένως, ενώ ο αξιολογητικός οίκος Standard and Poor's προβλέπει μια βαθιά και ευρεία υποχώρηση [6].

Ένας πωλητής σε μια αγορά στην Καλκούτα της Ινδίας, τον Οκτώβριο του 2019. Tumpa Mondal / Xinhua / Redux
-----------------------------------------------------------------------

ΜΕΓΑΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΟΜΠΡΕΛΑ

Το BJP κατήρτισε έναν νέο προϋπολογισμό τον Ιούλιο του 2019, ενθουσιασμένο από την εκλογική νίκη του. Όμως, το σχέδιο όχι μόνο απέτυχε να προσφέρει ένα αξιόπιστο πακέτο πολιτικών για την αντιμετώπιση της κάμψης –πράγματι, χειροτέρεψε τα πράγματα. Ο προϋπολογισμός πυροδότησε, αντί να καθησυχάσει, τους φόβους των ξένων επενδυτών. Καθιέρωσε νέους φόρους, τόσο για τις διεθνείς επενδύσεις όσο και για τους επενδυτές των νεοπαγών επιχειρήσεων (startup). Η κυβέρνηση έφερε μετά τον προϋπολογισμό ένα νομοσχέδιο που προέβλεπε ποινικές κυρώσεις για τους διευθύνοντες συμβούλους που παραβίαζαν έναν νόμο εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Κατά την διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών, σταγόνα-σταγόνα, το υπουργείο Οικονομικών υπαναχώρησε συστηματικά σε όλες σχεδόν τις αμφιλεγόμενες προτάσεις. Και η κυβέρνηση προώθησε βιαστικά μια μεγάλη ανακοίνωση: Μείωσε τους συντελεστές εταιρικής φορολογίας για να ενθαρρύνει τις μεγαλύτερες επενδύσεις -μια κίνηση που υποσχέθηκε το 2015 αλλά ποτέ δεν υλοποιούσε.

Η αγωνιώδης προσπάθεια της κυβέρνησης Modi να διαχειριστεί την οικονομία έρχονται σε αντίθεση με τις αποφασιστικές και ισχυρές ενέργειές της σε άλλους τομείς. Το κυβερνών κόμμα έχει μετακινηθεί με ζωηρότητα στην εκτέλεση του εθνικιστικού κοινωνικο-πολιτιστικού Ινδουιστικού προγράμματός της, όπως με την εκρίζωση της ημιαυτονομίας του Κασμίρ τον Αύγουστο και την κατάργηση μιας ισλαμικής πρακτικής άμεσου διαζυγίου τον Ιούλιο. Η κυβέρνηση φημολογείται ακόμη ότι μελετά ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει τον θρησκευτικό προσηλυτισμό, και το τοποθετεί χρονικά στην επόμενη συνεδρίαση του κοινοβουλίου.

Το BJP δεν μπορεί να βασιστεί στην ίδια εσωτερική συναίνεση για να προωθήσει τις οικονομικές πολιτικές του όπως κάνει για τις πολιτιστικές [πολιτικές] του. Το κόμμα του Modi ανήκει σε έναν ευρύ αστερισμό δεξιών εθνικιστικών ινδουιστικών οργανώσεων, συλλογικά γνωστών ως Sangh Parivar, που περιλαμβάνει οικονομικούς εθνικιστές, φιλελεύθερους, και όλους όσοι βρίσκονται στο ενδιάμεσο. Αυτό που ενώνει τη λεγόμενη δεξιά στην Ινδία δεν είναι η οικονομία της αγοράς αλλά ο πολιτιστικός συντηρητισμός. Επομένως, η ανώτατη διοίκηση του BJP πρέπει να προσπαθήσει να συμβιβάσει αρκετές -συχνά αντιφατικές- οικονομικές ιδεολογίες.