Πώς εξαφανίστηκε η αντιγερμανική ρητορική

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να παρακολουθεί κανείς το πώς η κριτική για το ευρώ και την λιτότητα μετατράπηκε σε διαμάχη μεταξύ εκείνων που διατράνωναν την ανάγκη να επιδειχθεί «επιείκεια» απέναντι στην μικρή και ανώριμη Ελλάδα, και των άλλων που απαιτούσαν οι απείθαρχοι Έλληνες να τιμωρηθούν παραδειγματικά προκειμένου να αποτραπούν άλλοι επίδοξοι αποσχιστές. Δεν θα πρέπει να περνά απαρατήρητο το γεγονός ότι στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη νέα δανειακή σύμβαση είχε διαμορφωθεί στους κόλπους των Βρυξελλών ένα αρραγές μέτωπο στο οποίο ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, και η κυρία Μέρκελ εμφανίζονταν με την ιδιότητα του «διαπραγματευτή» ενώ ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, και ο Ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, υποδύθηκαν τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Για όσους γνωρίζουν στοιχειωδώς τις τεχνικές της διαπραγμάτευσης αντιλαμβάνονται στην διαφορά ανάμεσα στις δύο φάσεις: Ο χθεσινός κατηγορούμενος μεταλλάχθηκε σε υπερασπιστή των συμφωνημένων έχοντας, σε άλλο πόστο αλλά σε κάθε περίπτωση στο πλευρό του όλους τους... δικαστές. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η μετατόπιση του δημόσιου διαλόγου για τον χαρακτήρα της γερμανικής παρουσίας στην ΕΕ ήταν μια περιφανής νίκη της γερμανικής διπλωματίας και των μηχανισμών που διαθέτει να επηρεάζει την κοινή γνώμη των εταίρων της.

Ο τότε Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μιλά σε συνέντευξη Τύπου στην ετήσια σύνοδο ΔΝΤ/Παγκόσμιας Τράπεζας στη Λίμα του Περού, στις 9 Οκτωβρίου 2015. Guadalupe Pardo/REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------

Η μετακίνηση αυτή αποτυπώνεται με τον πιο παραστατικό τρόπο με τους τίτλους δύο άρθρων που δημοσιεύθηκαν στο Foreign Affairs στην διάρκεια των δύο φάσεων της διαχείρισης της κρίσης χρέους. Το ένα με τίτλο A Pain in the Athens (Πόνος στην Αθήνα), του Mark Blyth, καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στην έδρα Eastman στο Πανεπιστήμιο Brown, δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουλίου 2015 [1]. Το άλλο με τίτλο The Crisis of Europe (Η κρίση της Ευρώπης) του Timothy Garton Ash, καθηγητή Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βασικού συνεργάτη στο ίδρυμα Hoover στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο 2102 [2]. Στο πρώτο , ο συγγραφέας εξέταζε την ελληνική κρίση ως διμερές πρόβλημα. Στο δεύτερο που είχε γραφτεί σχεδόν τρία χρόνια νωρίτερα, ο συγγραφέας επικεντρώθηκε στο δίλημμα: «Ευρωπαϊκή Γερμανία, γερμανική Ευρώπη» αναδεικνύοντας την αναβαθμισμένη στρατηγική του Βερολίνου.

Σήμερα, η προβληματική για τον ρόλο της Γερμανίας και τον τρόπο που διαχειρίζεται την εταιρική σχέση με τα υπόλοιπα μέλη του ευρωπαϊκού συνασπισμού δεν έχει καμία σχέση με εκείνη της περιόδου 2011-2015. Οι δημόσιες παρεμβάσεις που αφορούν στον πειθαναγκασμό των πλέον ευάλωτων οικονομικά εταίρων να ακολουθήσουν το γερμανικό άρμα, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Η αρθρογραφία στον διεθνή Τύπο έχει αραιώσει επιδεικτικά. Ακόμα και στις χώρες θύματα της νομισματικής και δημοσιονομικής σταθερότητας, οι main stream πολιτικές δυνάμεις προτιμούν να αναφέρονται στην ανάγκη προσαρμογής στα... νέα δεδομένα και στις προκλήσεις, παρά να υπενθυμίζουν την γερμανική συμβολή στην διαμόρφωσή τους. Ακόμα και αυτοί που ασκούν κριτική στον γερμανικό παράγοντα έχουν ήδη περιθωριοποιηθεί καθώς η κοινή γνώμη τούς αντιμετωπίζει ως ακραίους λαϊκιστές είτε της Αριστεράς είτε της ακροδεξιάς.

Η ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Για να αντιληφθεί κανείς την στροφή καταρχήν στο πεδίο της ρητορικής και στην συνέχεια στον στίβο της τρέχουσας πολιτικής διαχείρισης, θα πρέπει να ξεκινήσει μελετώντας την στάση της ευρωπαϊκής Αριστεράς και κυρίως των κομμάτων της Αριστεράς του ευρωπαϊκού Νότου. Ο ελληνικός ΣΥΡΙΖΑ, το ισπανικό Podemos , το ιταλικό PD (Partito Democratico) και η γαλλική πολυκερματισμένη Αριστερά προσφέρουν τα πιο απτά παραδείγματα αυτής της μεταμόρφωσης που υπέστη η δημόσια εικόνα της Γερμανίας.

Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το Podemos ήταν τέκνα από την μήτρα της οικονομική κρίσης που έπληξε την ευρωζώνη από το 2010. Η γερμανική λιτότητα μεταμόρφωσε τον ΣΥΡΙΖΑ από ένα μικρό κόμμα που αγωνιζόταν για την κοινοβουλευτική του επιβίωση σε ένα συστημικό πολιτικό οργανισμό εξουσίας. Στην Ισπανία, που η απήχηση της παραδοσιακής κομμουνιστογενούς Αριστεράς ήταν περιορισμένη, από την γερμανικής κατασκευής λιτότητα ξεπήδησαν οι PODEMOS του Πάμπλο Ιγκλέσιας. Στην υπό γερμανική οικονομική κηδεμονία Γαλλία, οι περιορισμοί του Συμφώνου Σταθερότητας βοήθησαν την «Ανυπότακτη Γαλλία» του Ζαν Λικ Μελανσόν να εμφανιστεί ως κυρίαρχος του αριστερού χώρου εκτοπίζοντας το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας (ΚΚΓ), το οποίο έχοντας την στάμπα του σταλινισμού επιβίωνε τις προηγούμενες δεκαετίες χάρη στις συμμαχίες του με τους σοσιαλιστές.

Η κορύφωση της αντιγερμανική ρητορικής των τριών έφθασε τον Ιανουάριο 2015 όταν οι ηγέτες τους πλαισίωναν τον κ. Τσίπρα στην εξέδρα από την οποία εκφωνούσε την προεκλογική του ομιλία εκτοξεύοντας λίβελους κατά της γερμανοτραφούς λιτότητας και της γερμανικής Ευρώπης. Όσοι παρακολούθησαν την ομιλία θα θυμούνται τους τρεις (Τσίπρας, Μελανσόν και Πάμπλο Ιγκλέσιας) να χαιρετούν το κοινό με σηκωμένες τις γροθιές τους εκπέμποντας, με αυτόν τον οικείο για την αριστερά τρόπο, το μήνυμα ότι η αριστερά του Νότου –καταρχήν- προχωρά στην δημιουργία ενός μετώπου με σαφή στόχο την λιτότητα που επέβαλε το Βερολίνο, η Γερμανίδα Καγκελάριος και το επιτελείο της, προεξάρχοντος του τότε υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε.