Εκπαιδεύστε για να απελευθερώσετε

Η οικονομική εξάρθρωση όντως είναι υπεύθυνη για κάποια από την ελκυστικότητα του Trump, αλλά η υποστήριξή του μπορεί να εξηγηθεί πολύ καλύτερα από την παιδεία και την φυλή. Σε εθνικό επίπεδο, οι ψηφοφόροι χωρίς πτυχία κολεγίων υποστήριξαν [4] Trump κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες, ενώ εκείνοι με πτυχία ψήφισαν υπέρ της αντιπάλου του, Χίλαρι Κλίντον, με εννέα ποσοστιαίες μονάδες διαφορά. Αυτή ήταν μια σημαντική αλλαγή από τις προηγούμενες προεδρικές εκλογές, όταν υπήρξε μικρή διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων. Μεταξύ των λευκών ψηφοφόρων, το χάσμα ήταν ακόμη ευρύτερο: Οι λευκοί χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση πήγαν υπέρ του Trump με περιθώριο 39 μονάδων˙ όσοι είχαν πανεπιστημιακή μόρφωση ψήφισαν υπέρ αυτού με περιθώριο μόνο τεσσάρων μονάδων.

Ο μόνος δημογραφικός παράγοντας που έχει σημασία περισσότερο από την εκπαίδευση ήταν η φυλή. Οι λευκοί ψηφοφόροι πήγαν υπέρ Trump με περιθώριο 20 μονάδων. Οι μη λευκοί πήγαν υπέρ της Κλίντον με 53 μονάδες. Το εισόδημα δεν είχε την ίδια προγνωστική ισχύ όση η εκπαίδευση. Οι ψηφοφόροι με χαμηλότερο εισόδημα (εκείνοι με ετήσιο εισόδημα μικρότερο από 50.000 δολάρια) ευνόησαν την Κλίντον με περιθώριο 12 μονάδων. Οι ψηφοφόροι μεσαίου εισοδήματος (εκείνοι που κέρδισαν από 50.000 έως 99.999 δολάρια) ευνόησαν τον Trump με περιθώριο τριών μονάδων. Και οι ψηφοφόροι υψηλότερου εισοδήματος κατανέμονται ομοιόμορφα μεταξύ των δύο.

Ακόμη και σε μέρη που πάλευαν οικονομικά, η ταυτότητα συχνά υπερισχύει των οικονομικών. Στην Ζώνη της Σκουριάς (Rust Belt), για παράδειγμα, όπου οι ψηφοφόροι είχαν κάθε λόγο να εξεγερθούν για το οικονομικό τους μερίδιο, ήταν οι λευκοί Αμερικανοί που ψήφισαν υπέρ του Trump, όχι οι φτωχοί Αμερικανοί. Οι ψηφοφόροι με χαμηλότερο εισόδημα στα μεσοδυτικά επέλεξαν την Κλίντον επί του Τραμπ με ένα περιθώριο έξι μονάδων. Οι ψηφοφόροι μεσαίου εισοδήματος και οι ψηφοφόροι με υψηλό εισόδημα τάχθηκαν υπέρ του Trump με περιθώριο 12 μονάδων και περιθώριο οκτώ μονάδων αντίστοιχα. Αν και τα τελευταία χρόνια, το μέσο εισόδημα των λευκών στα μεσοδυτικά έχει αυξηθεί ελαφρώς ταχύτερα από το μεσαίο εισόδημα όλων των άλλων εθνοτικών ομάδων στην περιοχή (εκτός από τους Ασιάτες), οι λευκοί ψηφοφόροι υποστήριξαν τον Trump επί της Clinton με περιθώριο 18 μονάδων, ενώ οι λευκοί ψηφοφόροι υποστήριξαν την Κλίντον επί του Trump με περιθώριο 54 μονάδων. Οι μεσοαστοί λευκοί ψηφοφόροι ήταν ελαφρώς πιο πιθανό να υποστηρίξουν τον Trump από τους λευκούς στην χώρα συνολικά (κατά δύο μονάδες) και οι μη λευκοί ψηφοφόροι στα μεσοδυτικά ήταν λίγο πιο πιθανό να υποστηρίξουν την Κλίντον από όσο οι ομόλογοί τους σε εθνικό επίπεδο (κατά μια μονάδα). Επιπλέον, οι οικονομικές δυσκολίες είναι δύσκολο να διαχωριστούν από τις ανησυχίες για την ταυτότητα. Μια περικοπή μισθών ή απώλεια θέσης εργασίας μπορεί να κάνει κάποιον να προσκολληθεί πιο στενά σε άλλες μορφές κοινωνικής διαφοροποίησης, όπως η φυλή ή η εθνικότητα.

Η παιδεία έχει αποδειχθεί σημαντική και στις εκλογές εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις εκλογές του 2018 στην Σουηδία, για παράδειγμα, το 35% των ψηφοφόρων χωρίς απολυτήριο λυκείου και το 27% όσων είχαν μόνο πτυχίο λυκείου υποστήριξαν τους λαϊκιστές δεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες, σε σύγκριση με μόλις 9% των ατόμων με πανεπιστημιακό πτυχίο. Ο πολιτικός επιστήμονας Anders Sannerstedt έδειξε ότι η σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και λαϊκισμού εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και όταν υπολογίζεται και το εισόδημα. Στην Γαλλία, ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν νίκησε την ακροδεξιά υποψήφια Marine Le Pen το 2017 κερδίζοντας [5] σε περιοχές με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Κέρδισε το 84% των ψήφων στο ανώτερο 10% των δήμων κατά επίπεδο εκπαίδευσης. Στο κατώτατο δεκατημόριο, κέρδισε μόλις 53%. Μετά τις ολλανδικές γενικές εκλογές του 2017, μια έρευνα από τους Financial Times [6] έδειξε ότι τα επίπεδα εκπαίδευσης συσχετίζονταν αντιστρόφως ανάλογα με την στήριξη του ακροδεξιού Κόμματος για την Ελευθερία, του Geert Wilders. Μια ξεχωριστή έρευνα των Financial Times έδειξε ότι το ίδιο ισχύει και για την υποστήριξη του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρόμοια τάση εμφανίζεται στην Γερμανία, αν και η παιδεία είναι λιγότερο σαφής προγνωστικός δείκτης της λαϊκιστικής υποστήριξης εκεί.

Σε μια εκδήλωση υπέρ της ψήφου εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, στο Λονδίνο, τον Ιούνιο του 2016. Neil Hall / REUTERS
-------------------------------------------------------------------------

Ορισμένοι ακαδημαϊκοί ισχυρίστηκαν ότι το λαϊκιστικό κύμα αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες των ψηφοφόρων σχετικά με την διάβρωση της εθνικής κυριαρχίας. Στην περίπτωση του Trump, αυτό φαίνεται στην αντίθεσή του στην παράνομη μετανάστευση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι υποστηρικτές του Brexit ήθελαν να «πάρουν πίσω τον έλεγχο» της χώρας τους. Αλλά οι ανησυχίες για την κυριαρχία συχνά αφορούν στην πραγματικότητα την φυλή ή την εθνικότητα. Ακριβώς όπως η δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων με την ΕΕ συχνά εκδηλώνεται σε ξενοφοβία -σκεφτείτε τα στερεότυπα των σπάταλων Ελλήνων και των λιτών Γερμανών- είναι αδύνατο να παραβλεφθούν οι φυλετικοί τόνοι στην συζήτηση για τη μετανάστευση των ΗΠΑ. Όταν οι άποροι μετανάστες από τις σκανδιναβικές χώρες μετακόμισαν στις Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη του 19ου αιώνα, οι επισκέπτες με τα γαλάζια μάτια ήταν γενικώς ευπρόσδεκτοι. Σήμερα, ο Trump απορρίπτει τους Μεξικανούς μετανάστες ως επικίνδυνους και χλευάζει τους Αφρικανούς μετανάστες από αυτές που ονομάζει «χώρες σκατότρυπες».

Εν ολίγοις, ο καλύτερος τρόπος για να κατανοηθεί η άνοδος του δεξιού λαϊκισμού είναι η απόρριψη των φιλελεύθερων αξιών. Και ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμηθεί δεν είναι να αναζητηθούν οικονομικές απαντήσεις ή να προσπαθηθεί να μετριαστούν οι ανησυχίες των ψηφοφόρων για την κυριαρχία αλλά να ενσταλαχθούν αυτές οι φιλελεύθερες αξίες όσο το δυνατόν ευρύτερα σε ολόκληρη την κοινωνία.

ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ