Τα χτυπήματα του Τραμπ διακινδυνεύουν την ανατροπή της ιρακινής πολιτικής σκηνής

Ο φόνος ώθησε μια ανανεωμένη πολιτική αντι-αμερικανισμού, με τους Ιρακινούς σιίτες ηγέτες να ενώνονται για να προσπαθήσουν να ενοποιήσουν την πολιτική βάση τους. Ο λαϊκιστής σιίτης κληρικός Sadr, ο οποίος είχε καταφύγει στο Ιράν κατά τις πρόσφατες διαδηλώσεις, επαναβεβαίωσε τον εαυτό του μετά τα χτυπήματα ΗΠΑ. Αμέσως μετά τους φόνους, ο Sadr [3] κάλεσε τα στελέχη του να ξανασυγκεντρωθούν για να πολεμήσουν τους Αμερικανούς. Αισθανόμενος την ανανεωμένη πολιτική ζωή, ο Σαντ έφυγε από την ρητορική του κατά της διαφθοράς -μια θέση που αισθάνθηκε υποχρεωμένος να πάρει κατά την διάρκεια της διόγκωσης των διαμαρτυριών- προς τους πιο τυπικούς, ευθείς αντι-αμερικανικούς λιβέλλους του σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσει τους Ιρακινούς σιίτες προς αυτόν. Στις 24 Ιανουαρίου οργάνωσε μια μεγάλη πορεία [4] εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών στην Βαγδάτη. Κάποιοι από τους Σιίτες πρώην εχθρούς του Σαντ, συμπεριλαμβανομένου του παραστρατιωτικού ηγέτη Qais al-Khazali, ενέκριναν την πορεία.

Ο Sadr επίσης προσέγγισε την πλευρά του Αμερί και οι δύο ηγέτες συζήτησαν για την δυνατότητα επαν-ανακήρυξης [5] του Abdul-Mahdi ως πρωθυπουργού. Στα μάτια πολλών από τους Ιρακινούς που διαμαρτύρονται κατά της κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια, αυτές οι προσπάθειες για επανένωση της σιιτικής πολιτικής βάσης συνιστούν ενίσχυση της διεφθαρμένης τάξης. «Η πορεία αυτή είναι διαφορετική από αυτό που θέλει ο λαός», δήλωσε ένας διαδηλωτής στο Reuters, αναφερόμενος στην πορεία του Sadr. «Υποστηρίζει το σημερινό πολιτικό σύστημα στην χώρα, δεν του αντιτίθεται».

Οι συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες κατά της πολιτικής ηγεσίας του Ιράκ είναι σημαντικά διαφορετικές από οποιεσδήποτε άλλες προηγήθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με έρευνες που ολοκληρώθηκαν από την Iraq Initiative του Chatham House [6], οι σημερινοί διαδηλωτές είναι κυρίως νέοι, και επειδή πολλοί από αυτούς δεν έχουν θέσεις πλήρους απασχόλησης ή τις δικές τους οικογένειες, δεν έχουν πολλά να χάσουν. Είναι πρόθυμοι να καταλάβουν πλατείες και οδικές αρτηρίες, συμπεριλαμβανομένης της πλατείας Tahrir της Βαγδάτης, η οποία είναι το πολυσύχναστο κέντρο του κινήματος. Και τα αιτήματά τους είναι πιο ριζοσπαστικά: Αντί να ζητούν σταδιακές μεταρρυθμίσεις, οι διαδηλωτές επιδιώκουν το τέλος του σημερινού πολιτικού συστήματος που ορίζεται από μια εθνο-θρησκευτική συμφωνία επιμερισμού της εξουσίας. Απορρίπτουν την εθνο-θρησκευτική ταυτοτική πολιτική και κατακρίνουν την ιρανική επιρροή στην χώρα τους. Σύμφωνα με τις συνεντεύξεις μας, το κύριο αίτημά τους είναι για μια κυρίαρχη «πατρίδα». Ένα από τα πιο επιβλητικά συνθήματα που αντηχούν στις κατεχόμενες πλατείες είναι το «Ιράν, έξω, έξω!».

Η επιμονή των διαδηλώσεων κλόνισε την πολιτική ελίτ στην Βαγδάτη και εξανάγκασε την παραίτηση του Abdul-Mahdi στα τέλη Νοεμβρίου. Αλλά η αντίδραση της κυβέρνησης ούτε εξασθένησε ούτε απαξίωσε τους διαδηλωτές, και οι ηγέτες του Ιράκ διπλασίασαν την βία, ξεκινώντας μια εκστρατεία εκφοβισμού, συλλήψεων και δολοφονιών που άφησε πίσω της περισσότερους από 600 νεκρούς [7].

ΒΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΩΝ

Οι διαδηλωτές στην πλατεία Tahrir ισχυρίζονται ότι οι κύριοι πράκτορες της βίας εναντίον τους είναι «οι πολιτοφυλακές», αναφερόμενοι σε παρακρατικές ένοπλες ομάδες που συνδέονται με τις υποστηριζόμενες από το Ιράν Λαϊκές Μονάδες Κινητοποίησης (Popular Mobilization Units, PMU). Οι PMU δημιουργήθηκαν το 2014 για να φέρουν μαζί ένοπλες ομάδες στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, γνωστού ως ISIS, και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση ελεγχόμενων από το ISIS εδαφών. Πολλοί Ιρακινοί πιστεύουν ότι χωρίς τις PMU, το ISIS ίσως να είχε καταλάβει την Βαγδάτη.

Ο Muhandis ήταν ο de facto ηγέτης των PMU, υπεύθυνος για την επίβλεψη του μετασχηματισμού της οργάνωσης από ένα σκοτεινό δίκτυο μαχητών και πολιτοφυλακών σε μια συνεκτική και επαγγελματική οργάνωση. Υπό τον Muhandis, οι PMU απολάμβαναν τόσο στενούς δεσμούς με το ιρακινό κράτος όσο και σημαντική αυτονομία από αυτό.

Κατά την διάρκεια της πάλης ενάντια στο ISIS, η δημοτικότητα των PMU μεταξύ των Ιρακινών αυξήθηκε. Μια δημοσκόπηση [8] το 2016 αποκάλυψε ότι το 99% των Ιρακινών σιιτών υποστήριζε τις πολιτοφυλακές. Ωστόσο, χάρη σε μεγάλο βαθμό στην συμμετοχή των PMU στην πάταξη των διαμαρτυριών το 2019, καθώς και στη μετάβασή του στην πολιτική, αυτή η δημοτικότητα υποχώρησε. Πολλοί Ιρακινοί σιίτες απαξιώνουν τώρα τις PMU και καταγγέλλουν τους Ιρανούς υποστηρικτές των πολιτοφυλακών.

Μέχρι το τέλος του 2019, ο Muhandis και οι PMU αντιμετώπισαν μια κρίση νομιμοποίησης, με τους ισχυρισμούς τους ότι είναι υπερασπιστές του ιρακινού λαού να έχουν γίνει κουρέλι. Αλλά οι PMU επιδίωξαν να χρησιμοποιήσουν τον φόνο του Muhandis και του Soleimani για να ανακτήσουν υποστήριξη και να συσπειρώσουν πολλούς Ιρακινούς στην αιτία τους. Τα χτυπήματα από τις ΗΠΑ επέτρεψαν στην επιζήσασα ηγεσία των PMU να προσπαθήσει να εκτρέψει την προσοχή από την δυσαρέσκεια της σιιτικής ενδοχώρας σχετικά με την σκληρή αντιμετώπιση των διαδηλωτών από τις παραστρατιωτικές ομάδες και, αντ' αυτού, να στρέψει την λαϊκή οργή εναντίον των Αμερικανών.

Οι διαδηλωτές δεν είχαν μεγάλη αγάπη ούτε για τον Σολεϊμανί ούτε για τον Μουχάντις, αλλά γρήγορα καταδίκασαν τις δολοφονίες, επιφυλακτικοί για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για το κίνημά τους. Στις 10 Ιανουαρίου, διαδηλωτές σε όλον τον νότο της χώρας και στην Βαγδάτη ήγειραν το σύνθημα «Όχι στο Ιράν και όχι στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΤΑΧΡΙΡ