Η κατάρρευση του πετρελαίου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κατάρρευση του πετρελαίου

Μια πανδημία και ένας πόλεμος τιμών μαζί έφεραν τις ενεργειακές αγορές σε κρίση

Στις αρχές Μαρτίου, στις συνεδριάσεις του ΟΠΕΚ και του ΟΠΕΚ+ στη Βιέννη, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία άρχισαν συζητήσεις για το πώς θα ανταποκριθούν. Γρήγορα έγινε σαφές ότι είχαν πολύ διαφορετικές προοπτικές. Ο ρωσικός προϋπολογισμός βασιζόταν σε αυτό που θεωρείτο ως η σχετικά χαμηλή τιμή των περίπου 42 δολαρίων το βαρέλι. Εν τω μεταξύ, η Σαουδική Αραβία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, χρειαζόταν υψηλότερες τιμές γύρω στα 80 δολάρια το βαρέλι για να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της. Ως εκ τούτου, η Σαουδική Αραβία ήθελε βαθιές περικοπές στην παραγωγή, προκειμένου να προσπαθήσει να βάλει ένα πάτωμα κάτω από την τιμή˙ η Ρωσία, προφασιζόμενη την αβεβαιότητα, αλλά υποθέτοντας ότι ο αντίκτυπος του κορωνοϊού θα ήταν πολύ μεγαλύτερος και ότι θα επηρέαζε την ζήτηση παγκοσμίως, επιχείρησε να διατηρήσει την υπάρχουσα συμφωνία μέχρι τον Ιούνιο και στην συνέχεια να δει πού θα βρίσκονται τα πράγματα.

Η Σαουδική Αραβία επέμεινε στις περικοπές. Η Ρωσία είπε κατηγορηματικά όχι. Και έτσι ο ΟΠΕΚ+ διχάστηκε.

ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΙΣ ΒΑΛΒΙΔΕΣ

Η άμεση αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας στο σπάσιμο της συμμαχίας ήταν να ανακοινώσει ότι, ελλείψει περικοπών από όλους τους παραγωγούς, θα ανοίξει τις βαλβίδες μέχρι το τέρμα. Άρχισε να αντλεί όσο το δυνατόν περισσότερο, με στόχο να προσθέσει 2,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως στα 9,7 εκατομμύρια που ήδη παράγει. Η πρόσθετη παραγωγή έπρεπε να βοηθήσει στην αντιστάθμιση της μειωμένης τιμής. Η Ρωσία απάντησε ανακοινώνοντας ότι θα παράγει επίσης όσο μπορεί, αν και η ικανότητά της να αυξάνει είναι πολύ χαμηλότερη, κοντά στα 300.000 βαρέλια την ημέρα. Η μάχη για μερίδια αγοράς ξεκίνησε.

Όμως, ενώ οι τιμές ήδη έπεφταν, η επιδημία του κορωνοϊού κινείτο στην δεύτερη και πιο καταστροφική φάση της -την παγκόσμια πανδημία. Η προκύπτουσα διακοπή του μεγαλύτερου μέρους της παγκόσμιας οικονομίας έχει προκαλέσει μια κατάρρευση της ζήτησης σε μια κλίμακα που ο κόσμος δεν έχει δει ποτέ πριν. Τον Απρίλιο, η μείωση θα μπορούσε να είναι 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ή περισσότερο -περίπου το 20% της συνολικής ζήτησης.

Ακόμη και καθώς η ζήτηση βουτάει, το πετρέλαιο θα εξακολουθεί να αντλείται από τα πηγάδια˙ αν δεν πηγαίνει στους καταναλωτές, πρέπει να πάει κάπου -και αυτό σημαίνει να πάει σε αποθήκευση, και κυρίως σε δεξαμενές απλωμένες σε όλο τον κόσμο. Σε μια βάση χώρα ανά χώρα, η IHS Markit υπολογίζει ότι σχεδόν κάθε διαθέσιμο γαλόνι αποθηκευτικού χώρου στον κόσμο θα είναι γεμάτο μέχρι τα τέλη Απριλίου ή τις αρχές Μαΐου. Όταν συμβεί αυτό, θα προκύψουν δύο πράγματα: Οι τιμές θα βουλιάξουν και οι παραγωγοί θα κλείσουν τα πηγάδια άντλησης επειδή δεν θα μπορούν να διαθέσουν το πετρέλαιο.

Λόγω της φύσης των πετρελαϊκών κοιτασμάτων τους, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία είναι σε θέση να παράγουν πετρέλαιο με κόστος πολύ χαμηλότερο από τις περισσότερες άλλες χώρες. Σε αυτές τις άλλες χώρες με το υψηλότερο κόστος, όταν η τιμή που θα πετύχει ένα βαρέλι είναι χαμηλότερη από το κόστος εκμετάλλευσης του κοιτάσματος, μια επιχείρηση δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να συνεχίσει να αντλεί χωρίς να χάνει χρήματα για κάθε βαρέλι. Σε εκείνο το σημείο, η εταιρεία θα κλείσει το κοίτασμα προσωρινά. Μεταξύ των ισχυρότερων χτυπημάτων συγκαταλέγεται το σχιστολιθικό πετρέλαιο των ΗΠΑ. Κατά συνέπεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει πιθανότατα να εγκαταλείψουν το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά, προς ωφέλεια των άλλων. Και όπως το έθεσε ο Igor Sechin, ο διευθύνων σύμβουλος της Rosneft (η οποία παράγει το 40% του πετρελαίου της Ρωσίας) και ένας επικριτής της συμφωνίας του ΟΠΕΚ+ του 2016: «Αν παραιτηθείς από ένα μερίδιο αγοράς, ποτέ δεν θα το πάρεις πίσω». (Για ορισμένους στη Μόσχα, αυτό είναι ευπρόσδεκτο, διότι βλέπουν την ανάπτυξη του αμερικανικού σχιστολιθικού ως ότι έχει δώσει στις Ηνωμένες Πολιτείες την ελευθερία να επιβάλει κυρώσεις στον ρωσικό ενεργειακό τομέα -όπως εκείνες που τον περασμένο Δεκέμβριο σταμάτησαν τον αγωγό Nord Stream 2 από την Ρωσία στην Γερμανία λίγο πριν από την ολοκλήρωσή του).

Οι παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ βρίσκονται ήδη υπό πίεση. Περικόπτουν τους προϋπολογισμούς τους και είτε μειώνουν σημαντικά είτε διακόπτουν τελείως τις γεωτρήσεις. (Με τον σχιστόλιθο απαιτούνται νέες γεωτρήσεις για την διατήρηση της παραγωγής). Η παραγωγή των ΗΠΑ μπορεί να μειωθεί κατά σχεδόν τρία εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της IHS Markit. Εάν γίνει αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξακολουθήσουν να είναι μεγάλοι παραγωγοί, αλλά πολύ πίσω από την Ρωσία και την Σαουδική Αραβία, και οι εισαγωγές θα αυξηθούν. Το οικονομικό κόστος θα είναι υψηλό, δεδομένης της σημασίας της σχιστολιθικής επανάστασης για την συνολική οικονομία των ΗΠΑ –υπολογιζόμενο συνολικά, σύμφωνα με ανάλυση της IHS Markit, σε περίπου 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΕΝΗ

Υπάρχει κάποιος τρόπος να σταθεροποιηθεί η παγκόσμια αγορά; Ο τερματισμός της μάχης για τα μερίδια αγοράς θα μειώσει το πλεόνασμα που εισέρχεται στην αγορά, θα άρει κάποια πίεση από την αποθήκευση, και θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχολογία της αγοράς, κάτι που είναι ένας από τους παράγοντες που διαμορφώνουν τις τιμές. Θα ανταποκρινόταν μόνο σε ένα μέρος του προβλήματος της υπερπροσφοράς, αλλά ακόμη και αυτό θα ήταν σημαντικό.

Το πώς θα επιτευχθεί μια τέτοια σταθεροποίηση είναι ένα άλλο θέμα. Αλλά η Σαουδική Αραβία διαθέτει μια μοναδική πλατφόρμα για να διευκολύνει μια λύση, δεδομένου ότι είναι πρόεδρος του φετινού G-20, του φόρουμ των μεγάλων οικονομιών του κόσμου για την αντιμετώπιση και την θεραπεία των διεθνών οικονομικών προβλημάτων. Κατά την διάρκεια της κρίσης 2008-9, το G-20 λειτούργησε ως ένα είδος διοικητικού συμβουλίου της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλά εκείνη ήταν μια πιο συνεργατική εποχή.