Οι επερχόμενες ταραχές στην Κίνα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι επερχόμενες ταραχές στην Κίνα

Ο ανταγωνισμός, ο κορωνοϊός και η αδυναμία του Xi Jinping
Περίληψη: 

Ένα τέτοιο σενάριο πιθανόν να απορριφθεί ως καθαρή φαντασία από όσους πιστεύουν στην διάρκεια και την ανθεκτικότητα του ΚΚΚ. Αλλά η ασταθής αρχική αντίδραση της κινεζικής κομματικής πολιτείας στην επιδημία του νέου κορωνοϊού και η επακόλουθη έκρηξη της δημόσιας αγανάκτησης θα πρέπει να τους κάνει να το ξανασκεφτούν.

Ο MINXIN PEI είναι καθηγητής Διακυβέρνησης στην έδρα Tom και Margot Pritzker '72 στο Claremont McKenna College. Το άρθρο αυτό αποτελεί μέρος ενός έργου του Κέντρου John W. Kluge της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, υποστηριζόμενου από την Carnegie Corporation της Νέας Υόρκης.

Τα τελευταία χρόνια, η προσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Κίνα έχει κάνει μια στροφή προς την σκληρή γραμμή, με την ισορροπία μεταξύ συνεργασίας και ανταγωνισμού στην σχέση ΗΠΑ-Κίνας να γέρνει απότομα προς τον δεύτερο. Οι περισσότεροι Αμερικανοί υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής και οι σχολιαστές θεωρούν αυτή την συγκρουσιακή νέα στρατηγική ως μια απάντηση στην αυξανόμενη θεληματικότητα της Κίνας, ενσωματωμένη ιδιαίτερα στην αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Κινέζου προέδρου, Xi Jinping [1]. Αλλά τελικά, αυτή η συνεχιζόμενη ένταση -ειδικά με τις πρόσθετες πιέσεις της νέας επιδημίας του κορωνοϊού και μιας οικονομικής πτώσης- είναι πιθανό να εκθέσει την ευθραυστότητα και την ανασφάλεια που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια των ισχυρισμών του Xi και του Πεκίνου για σταθερότητα και δύναμη.

08042020-1.jpg

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, μιλά για τον κορωνοϊό με χωρικούς στο Huzhou, στην Κίνα, τον Μάρτιο του 2020. Ju Peng Xinhua / eyevine / Redux
----------------------------------------------------------

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περιορισμένα μέσα για να επηρεάσουν το κλειστό πολιτικό σύστημα της Κίνας, αλλά η διπλωματική, οικονομική και στρατιωτική πίεση που μπορεί να ασκήσει η Ουάσινγκτον στο Πεκίνο θα φέρει υπό τεράστιες πιέσεις τον Xi και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) του οποίου ηγείται. Πράγματι, μια παρατεταμένη περίοδος στρατηγικής αντιπαράθεσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως αυτή που βιώνει σήμερα η Κίνα, θα δημιουργήσει συνθήκες που ευνοούν τις δραματικές αλλαγές.

Καθώς η ένταση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έχει αυξηθεί, υπήρξε έντονη συζήτηση σχετικά με τις ομοιότητες και, ίσως πιο σημαντικό, τις διαφορές μεταξύ του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας τώρα και του αμερικανο-σοβιετικού ανταγωνισμού κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Όποιοι κι αν είναι οι περιορισμοί της αναλογίας, οι Κινέζοι ηγέτες έχουν δώσει μεγάλη σημασία στα μαθήματα του Ψυχρού Πολέμου και της σοβιετικής κατάρρευσης. Κατά ειρωνικό τρόπο, το Πεκίνο ίσως παρόλα αυτά να επαναλαμβάνει μερικά από τα πιο σημαντικά λάθη του σοβιετικού καθεστώτος.

Κατά την διάρκεια του πολυδιάστατου ανταγωνισμού του Ψυχρού Πολέμου, η ακαμψία του σοβιετικού καθεστώτος και των ηγετών του αποδείχθηκε ότι ήταν το πιο πολύτιμο εργαλείο των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Κρεμλίνο ενέτεινε τις αποτυχημένες στρατηγικές –με το να επιμένει σε ένα ετοιμοθάνατο οικονομικό σύστημα, να συνεχίζει μια καταστροφική κούρσα εξοπλισμών, και να διατηρεί μια δυσβάστακτη παγκόσμια αυτοκρατορία- αντί να δεχτεί τις απώλειες που πιθανόν να είχαν προκαλέσει οι ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις. Οι Κινέζοι ηγέτες είναι ομοίως συγκρατημένοι από την δυσκαμψία του δικού τους συστήματος και ως εκ τούτου περιορισμένοι όσον αφορά στην ικανότητά τους να διορθώνουν λάθη πολιτικής. Το 2018, ο Xi αποφάσισε να καταργήσει τα όρια της προεδρικής θητείας, υποδεικνύοντας την πρόθεσή του να παραμείνει στην εξουσία απεριόριστα [2]. Έχει επιδοθεί σε αμείλικτες εκκαθαρίσεις [3], εκδιώκοντας εξέχοντες αξιωματούχους του κόμματος υπό το πρόσχημα ενός κινήματος κατά της διαφθοράς. Επιπλέον, ο Xi έχει καταστείλει διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ, συνέλαβε εκατοντάδες υπέρμαχους και ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και επέβαλε την αυστηρότερη λογοκρισία των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην μετα-μαοϊκή εποχή. Η κυβέρνησή του έχει κατασκευάσει στρατόπεδα «επανεκπαίδευσης» στην Xinjiang [4], όπου έχει φυλακίσει πάνω από ένα εκατομμύριο Ουιγούρους, Καζάκους, και άλλες μουσουλμανικές μειονότητες. Και έχει προβεί σε συγκέντρωση [5] της οικονομικής και πολιτικής λήψης αποφάσεων, διαθέτοντας κυβερνητικούς πόρους σε κρατικές επιχειρήσεις και εκσυγχρονίζοντας τις τεχνολογίες παρακολούθησης [6]. Ωστόσο, όλα αυτά τα μέτρα έχουν καταστήσει το ΚΚΚ πιο αδύναμο: Η ανάπτυξη των κρατικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεων στρεβλώνει την οικονομία και η επιτήρηση ενισχύει την αντίσταση. Η εξάπλωση του νέου κορωνοϊού μόνο έχει εμβαθύνει την δυσαρέσκεια των Κινέζων με την κυβέρνησή τους.

Οι οικονομικές εντάσεις και οι πολιτικές κριτικές που προκύπτουν από τον ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας μπορεί τελικά να αποδειχθούν ως η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Εάν ο Xi συνεχίσει σε αυτήν την τροχιά, διαβρώνοντας τα θεμέλια της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας της Κίνας και μονοπωλώντας την ευθύνη και τον έλεγχο, θα εκθέσει το ΚΚΚ σε κατακλυσμικές αλλαγές.

ΕΝΑΣ ΧΑΡΤΙΝΟΣ ΤΙΓΡΗΣ

Από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2012, ο Xi αντικατέστησε την συλλογική ηγεσία με τον κανόνα του ισχυρού άνδρα [7]. Πριν από τον Xi, το καθεστώς επέδειξε με συνέπεια υψηλό βαθμό ιδεολογικής ευελιξίας και πολιτικού ρεαλισμού. Απέφευγε τα λάθη με το να εμπιστεύεται μια διαδικασία λήψης αποφάσεων βασισμένη στην συναίνεση, η οποία ενσωμάτωνε τις απόψεις των αντιμαχόμενων φατριών και διευθετούσε τα συμφέροντά τους. Το ΚΚΚ απέφυγε επίσης τις συγκρούσεις στο εξωτερικό με το να μένει έξω από αμφιλεγόμενες διαμάχες, όπως αυτές στη Μέση Ανατολή, και απέχοντας από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προσβάλλουν τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Εγχωρίως, οι κυβερνώσες ελίτ της Κίνας διατήρησαν την ειρήνη με το να μοιράζονται τα λάφυρα της διακυβέρνησης. Ένα τέτοιο καθεστώς δεν ήταν καθόλου τέλειο. Η διαφθορά ήταν διαδεδομένη και η κυβέρνηση συχνά καθυστέρησε κρίσιμες αποφάσεις και έχασε πολύτιμες ευκαιρίες. Αλλά το καθεστώς που προηγήθηκε του συγκεντρωτισμού του Xi είχε ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα: Μια ενσωματωμένη τάση για ρεαλισμό και προσοχή.