Μην βασίζεστε στην Κίνα για να ανεβάσει την παγκόσμια οικονομία

Καθώς η ζωή σταματάει σε μεγάλο μέρος του κόσμου εξαιτίας του νέου κορωνοϊού, η χώρα που μέχρι πρόσφατα είχε πληγεί σκληρότερα από την θανατηφόρα πανδημία επιστρέφει αργά στην ζωή. Ο αριθμός των νέων μολύνσεων στην Κίνα μειώθηκε δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες και οι πόλεις σε ολόκληρη την χώρα επιστρέφουν σε κάτι σχεδόν φυσιολογικό. Οι κάτοικοι βγαίνουν από την καραντίνα, κάνοντας για άλλη μια φορά περιπάτους σε πάρκα και μάλιστα μπαίνοντας σε εστιατόρια και καφενεία. Οι εταιρείες ξανανοίγουν και οι άνθρωποι αρχίζουν να επιστρέφουν στην εργασία τους, αν και οι Αρχές απαγορεύουν τις επισκέψεις από το εξωτερικό για να εμποδίσουν την εισαγωγή νέων κρουσμάτων. Τον περασμένο μήνα, ο γίγαντας της τεχνολογίας Apple έκλεισε τα καταστήματά του λιανικής πώλησης παγκοσμίως -με την εντυπωσιακή εξαίρεση της ευρύτερης Κίνας.

Άνδρας που κουβαλά ένα σωρό ανακυκλώσιμων απορριμμάτων περνά μπροστά από μια πολυτελή μπουτίκ στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2016. Qilai Shen / Panos Pictures / Redux
-----------------------------------------------------------

Θα είναι η Κίνα ένα μοναδικό φωτεινό σημείο καθώς οι άλλες μεγάλες οικονομίες θα παλεύουν με τον ιό τους επόμενους μήνες; Και όταν τελικά τερματιστεί η κρίση, θα επαναλάβει η Κίνα τον ρόλο της ως κύρια κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ανάπτυξης, ενισχύοντας για άλλη μια φορά τα πλούτη των πολυεθνικών; Αυτή φαίνεται να είναι η ελπίδα πολλών που έχουν επαινέσει [2] την Κίνα για την δρακόντεια και φαινομενικά αποτελεσματική αντίδρασή της στον ιό, ενώ ξεχνούν ή συγχωρούν την αρχική προσπάθειά της να συγκαλύψει την επιδημία. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι πιθανό να είναι πολύ διαφορετική. Μετά από δεκαετίες ετήσιας διψήφιας ανάπτυξης, η οικονομία της Κίνας -και ειδικότερα ο άλλοτε ανθηρός καταναλωτικός τομέας- βρίσκεται σε μια πορεία να πέσει ακόμη και καθώς ανακάμπτει από την πρόσφατη κατάρρευσή του που προκλήθηκε από τον κορωνοϊό.

Η ΚΑΤΩΤΑΤΗ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Μια τέτοια ζοφερή πρόγνωση θα μπορούσε να αποτελέσει έκπληξη μετά από δύο δεκαετίες εξαιρετικής ανάπτυξης. Η Κίνα εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001, ανοίγοντας τις άλλοτε προστατευμένες βιομηχανίες της στον ανταγωνισμό και εξαναγκάζοντας χιλιάδες κρατικές επιχειρήσεις να συγχωνευθούν ή να χρεοκοπήσουν. Κατά την διάρκεια της δεκαετίας που ακολούθησε, οι ξένες επενδύσεις σημείωσαν άλμα από τα 47 δισ. δολάρια στα 124 δισ. δολάρια. Εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζων της υπαίθρου εγκατέλειψαν τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τους κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου, καθιστάμενοι nongmingong -«αγρότες-εργαζόμενοι»- και εργάζονταν μαζί με τους απολυμένους υπαλλήλους των κρατικών επιχειρήσεων σε νέα εργοστάσια με εξαγωγικό προσανατολισμό. Αυτές οι αλλαγές εξαπέλυσαν ένα κύμα παραγωγικότητας και, μαζί με προηγούμενες μεταρρυθμίσεις που δημιούργησαν μια αστική στεγαστική αγορά, οδήγησαν σε ταχεία επέκταση του προσωπικού πλούτου. Μέχρι το 2012, οι μεσαίες και ανώτερες τάξεις της Κίνας είχαν διογκωθεί στα 182 εκατομμύρια άτομα. Η συμβουλευτική εταιρεία McKinsey & Company προβλέπει [3] ότι μέχρι το 2022, περίπου 300 εκατομμύρια Κινέζοι θα χαρακτηρίζονται ως μεσαία και ανώτερη τάξη.

Αλλά η ανάπτυξη αυτής της μεσαίας τάξης από μόνη της δεν μπορεί να εξασφαλίσει το μέλλον της Κίνας. Όπως έχουν ανακαλύψει πολλές πολυεθνικές εταιρείες, οι Κινέζοι κάτοικοι των πόλεων καταναλώνουν ήδη σχεδόν όσο μπορούν. Η μελλοντική οικονομική ανάπτυξη πρέπει να προέλθει από τη μετάβαση σε αγορές χαμηλότερων επιπέδων και από την εξεύρεση νέων πελατών στο εσωτερικό της Κίνας, μακριά από τις ακτές που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από τις δύο τελευταίες δεκαετίες ανάπτυξης. Οι ηγέτες της Κίνας έχουν επιδιώξει να επεκτείνουν την εγχώρια κατανάλωση ως τμήμα του σχεδίου τους για τη μετάβαση από μια οικονομία εξαρτώμενη από τις εξαγωγές και το χρέος, σε μια οικονομία που εξαρτάται περισσότερο από την αγοραστική δύναμη του κινεζικού λαού. Ωστόσο, η κατανάλωση των νοικοκυριών παρέμεινε περίπου στο 40% του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια, πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του περίπου 60%.

Αντί να ενταχθούν στις τάξεις των νέων καταναλωτών όπως πολλοί ήλπιζαν, οι Κινέζοι της υπαίθρου -συμπεριλαμβανομένων των αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων που έχουν μεταναστεύσει σε πόλεις- έχουν γίνει ουσιαστικά μια κατώτατη τάξη [στμ: underclass, υπο-τάξη]. Τα συνολικά εισοδήματα έχουν αυξηθεί, αλλά οι άνθρωποι με αγροτική προέλευση εξακολουθούν να κερδίζουν λιγότερα από τα μισά από αυτά που έχουν ως εισόδημα ετησίως οι ντόπιοι των πόλεων. Καθώς οι βιομηχανίες αυτοματοποιούνται και η ζήτηση για εργασία φθίνει, εκείνοι που προέρχονται από την ύπαιθρο παλεύουν να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους ως εργάτες, ελεύθεροι επαγγελματίες, ή επιχειρηματίες στις πατρίδες τους και στα χωριά τους.