Το τέλος των φιλοδοξιών της Σαουδικής Αραβίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το τέλος των φιλοδοξιών της Σαουδικής Αραβίας

Ο MBS πρέπει να περιορίσει τις απώλειές του για να αποτρέψει την καταστροφή
Περίληψη: 

Τα πλήγματα στην Σαουδική Αραβία λόγω COVID-19 ήταν σοβαρά. Επιπλέον, επιδείνωσαν ανοιχτές πληγές όπως ο πόλεμος στην Υεμένη, και ανέτρεψαν σχέδια εκσυγχρονισμού της σαουδαραβικής οικονομίας. Η ώρα της περίσκεψης έχει φτάσει για το Ριάντ.

Ο F. GREGORY GAUSE III είναι επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Υποθέσεων της Σχολής Διακυβέρνησης και Δημόσιας Υπηρεσίας Bush στο Πανεπιστήμιο Texas A&M και συνεργάτης του Κέντρου Υψηλής Στρατηγικής Albritton στην Σχολή Bush.

Για τους εξαγωγείς πετρελαίου της Μέσης Ανατολής, η [ασθένεια] COVID-19 υπήρξε ένα τριπλό πλήγμα. Οι τιμές των καυσίμων έχουν μειωθεί, σε ένα μίγμα με τις αγωνίες για ένα παγκόσμιο σταμάτημα και την επιδημία του θανατηφόρου ιού. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η κρίση είναι η χειρότερη [1] που αντιμετώπισε η Μέση Ανατολή στην σύγχρονη εποχή. Αλλά για τον 34χρονο πρίγκιπα-διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας και de facto κυβερνήτη [2], Mohammed bin Salman -του οποίου η συγκλονιστική φιλοδοξία και οι αδίστακτες μέθοδοι τον έχουν κάνει παγκοσμίως γνωστό με τα αρχικά του, MBS- η πανδημία ήταν ιδιαίτερα καταστροφική.

06082020--1.jpg

Ένας προσκυνητής προσεύχεται κατά την διάρκεια του ετήσιου προσκυνήματος χατζ, εν μέσω της πανδημίας COVID-19, στη Μίνα, στην Σαουδική Αραβία, τον Αύγουστο του 2020. Saudi Press Agency / Via Reuters
--------------------------------------------------

Τον Απρίλιο του 2016, ο MBS αποκάλυψε αυτό που ονόμασε «Vision 2030», μια στρατηγική για την διαφοροποίηση της σαουδαραβικής οικονομίας [3] για τα επόμενα 14 χρόνια. Ο MBS δήλωσε ότι μέχρι το 2020 το βασίλειο θα μπορούσε να «ζήσει χωρίς πετρέλαιο». Η σαουδαραβική κυβέρνηση παρουσίασε το σχέδιο με μεγαλύτερη λεπτομέρεια κατά τους επόμενους μήνες, σηματοδοτώντας το 2020 ως το έτος κατά το οποίο το βασίλειο θα εξάλειφε το έλλειμμα του προϋπολογισμού, θα αύξανε τα μη πετρελαϊκά έσοδα στα 160 δισεκατομμύρια δολάρια, και θα ήταν έτοιμο να φιλοξενήσει συνολικά 18,75 εκατομμύρια Μουσουλμάνους για τα προσκυνήματα hajj και umrah στη Μέκκα.

Η πανδημία ανέτρεψε αυτά τα σχέδια. Οι νέες μολύνσεις κορωνοϊού στο βασίλειο έχουν αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες και τα επιβεβαιωμένα κρούσματα υπερβαίνουν τώρα τις 280.000 [4] -περισσότερα, μακράν, από όσα έχουν καταγραφεί σε οποιαδήποτε άλλη αραβική χώρα. Το προσκύνημα του χατζ [5] μειώθηκε δραστικά, περιοριζόμενο το πολύ σε 1.000 Μουσουλμάνους που ζουν ήδη στο βασίλειο. Το δημοσιονομικό έλλειμμα του βασιλείου έχει αυξηθεί και οι σαουδαραβικές επιχειρήσεις έχουν καταποντιστεί. Ο πατέρας του MBS, βασιλιάς Σαλμάν, μόλις βγήκε από το νοσοκομείο στις 30 Ιουλίου, αφότου ανάρρωσε [6] από χειρουργική επέμβαση στην χοληδόχο κύστη. Η επίσημη μεταφορά εξουσίας στον MBS φαίνεται πιο κοντά από ποτέ, αλλά το ηθικό στο βασίλειο είναι χαμηλό.

ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΡΙΣΗΣ

Ένας φιλόδοξος ηγέτης δεν αφήνει ποτέ μια κρίση να χαθεί, και ο MBS είναι πάνω απ’ όλα φιλόδοξος. Κατά τις πρώτες μέρες της πανδημίας, αύξησε τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) του βασιλείου [7] από 5% σε 15%, και η κυβέρνηση διέθεσε ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε πληρωμές [8] τόνωσης προς σαουδαραβικές επιχειρήσεις που πάλευαν με την οικονομική ύφεση. Ο MBS κατεύθυνε το εθνικό ταμείο του να αγοράσει ευκαιρίες στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Έφτασε ακόμα και να αντιπαρατεθεί με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για τις τιμές του πετρελαίου: όταν η Ρωσία αρνήθηκε να σεβαστεί τα όρια παραγωγής που τέθηκαν το 2017, η Σαουδική Αραβία άνοιξε την κάνουλα, οδηγώντας την τιμή του πετρελαίου κάτω, για πολύ σύντομα, σε αρνητικό έδαφος [9]. Ακόμη και με τις τιμές του πετρελαίου πίσω στα περίπου 40 δολάρια ανά βαρέλι, οι Σαουδάραβες έχουν μόνο τα μισά έσοδα που χρειάζονται για να εξισορροπήσουν τους ισολογισμούς της κυβέρνησης.

Ο MBS μπορεί ακόμα να περικόψει τον προϋπολογισμό του, αλλά κάτι τέτοιο θα σημαίνει την εγκατάλειψη, ή τη μεγάλη περιστολή, δύο εκ των προσωπικών του σχεδίων. Όταν ξεκίνησε η στρατιωτική επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη το 2015, ο MBS, τότε (όπως και τώρα) υπουργός Άμυνας, ήταν το πρόσωπο της επιχείρησης. Αλλά σύντομα κατέστη σαφές ότι ο αγώνας στην Υεμένη θα διαρκούσε χρόνια, κι όχι μήνες, και ο πρίγκιπας-διάδοχος άφησε τους άλλους να πάρουν το προβάδισμα δημοσίως. Τώρα οι μάχες συνεχίζονται, χωρίς καμία λογική πιθανότητα οι Σαουδάραβες να νικήσουν τους Χούθι, τους συμμάχους του Ιράν που ελέγχουν την πρωτεύουσα και το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου τμήματος της χώρας. Οι στρατιωτικές δαπάνες του βασιλείου, καθοδηγούμενες τουλάχιστον εν μέρει από την σύγκρουση στην Υεμένη, είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο, κατά κεφαλήν: το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (Stockholm International Peace Research Institute ) εκτιμά [10] ότι το 9% του ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας πηγαίνει στον στρατό.

Ο περιορισμός των ζημιών δεν είναι ποτέ εύκολος, όπως έχουν δείξει οι εμπειρίες των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και το Αφγανιστάν. Οι Σαουδάραβες έχουν εκπέμψει πολλά σήματα ότι είναι πρόθυμοι να συνάψουν συμφωνία για την Υεμένη, αλλά αυτά τα ίδια τα σήματα δελεάζουν τους Χούθι και τους Ιρανούς προστάτες τους να βλέπουν στον ορίζοντα μια νίκη, ή κάτι παρόμοιο. Μια ήττα στην Υεμένη θα ήταν πικρό χάπι για να το καταπιεί ο MBS, αλλά μακροπρόθεσμα πολύ λιγότερο τοξικό από την οικονομική κρίση που διακινδυνεύει εγχωρίως. Στο τέλος, οι Χούθι και το Ιράν θα βρουν την Υεμένη τόσο δύσκολο να την διαχειριστούν όσο και οι Σαουδάραβες, και το Ριάντ θα έχει την ευκαιρία να αποκαταστήσει κάποια επιρροή εκεί.