Μαθήματα από τρία χρόνια σε ιρανική φυλακή

Τον Αύγουστο του 2016, λίγο μετά την σύλληψή μου από το Ιρανικό Υπουργείο Πληροφοριών, ένας από τους ανακριτές μου με ρώτησε τι σκεπτόμουν για τον ανταγωνισμό μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών. Του είπα ειλικρινά ότι όπως πολλοί Αμερικανοί, δεν πίστευα ότι το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι εχθροί. Είπα ότι πίστευα πως ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα πρέπει να επισκεφθεί την Τεχεράνη και να γυρίσει μια νέα σελίδα στην σχέση, όπως έκανε ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον πηγαίνοντας στο Πεκίνο το 1972. Ο ανακριτής με χλεύασε. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα ήταν ποτέ ευπρόσδεκτος στην χώρα του, μου είπε.

Ο Xiyue Wang χαιρετά τον πρέσβη Edward McMullen στην Ζυρίχη, στην Ελβετία, τον Δεκέμβριο του 2019. Handout / Reuters
------------------------------------------------------------

Η άποψή μου για την σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν, και για την φύση του ιρανικού καθεστώτος, θα αλλάξει σταδιακά κατά την διάρκεια των 40 μηνών μου στην διαβόητη φυλακή Evin της Τεχεράνης. Εκεί είδα από μέσα τις πραγματικές λειτουργίες του καθεστώτος και έμαθα πολλά από την αλληλεπίδρασή μου με άλλους κρατούμενους -Ιρανούς άνδρες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, πολλοί από τους οποίους είχαν εργαστεί στο παρελθόν για το καθεστώς.

Το σχόλιό μου -ότι ο πρόεδρος Ομπάμα έπρεπε να επισκεφθεί το Ιράν σε μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων- χρησιμοποιήθηκε αργότερα ως απόδειξη εναντίον μου σε μια ετήσιας διάρκειας φαρσοειδή νομική διαδικασία. Κατηγορήθηκα ότι προσπάθησα «ήπια υπονόμευση» και «διείσδυση», με σκοπό την ανατροπή του ιρανικού καθεστώτος. Όσο γελοίο κι αν φαίνεται, το ιρανικό καθεστώς χρησιμοποιεί τέτοια ρητορική όχι μόνο για να δικάσει και να καταδικάσει αθώους Αμερικανούς, οι οποίοι ως επί το πλείστον χρησιμοποιούνται ως όμηροι για να αποσπάσει παραχωρήσεις από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά και για να εκφράσει μια βασική ιδεολογική έγνοια του καθεστώτος: η συμφιλίωση με οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απειλητική και απαράδεκτη, και όλες οι προσπάθειες προσέγγισης πρέπει να παταχθούν.

ΛΟΓΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ

Ο αντι-αμερικανισμός βρίσκεται στον πυρήνα της κρατικής ιδεολογίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η οποία παρουσιάζει το Ιράν ως υπερασπιστή των Μουσουλμάνων ενάντια στις επεκτατικές, αυτοκρατορικές Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν δεν έχει κανένα συμφέρον να συμφιλιωθεί ή να ομαλοποιήσει τις σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, διότι κάτι τέτοιο θα ακυρώσει τον λόγο ύπαρξης του επαναστατικού καθεστώτος. Σε πιο πρακτικό και ευκαιριακό επίπεδο, η ρητορική για την απειλή και ο εκφοβισμός για έναν αδυσώπητο ξένο εχθρό δικαιολογεί την εσωτερική καταστολή του καθεστώτος και τις προσπάθειές του να επεκτείνει την επιρροή του σε όλη τη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής.

Η ανάγκη να διατηρηθεί η εχθρότητα εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, ανεξάρτητα από τον πολιτικό προσανατολισμό των ΗΠΑ ως προς το Ιράν, αναγνωρίζεται ευρέως μεταξύ των Ιρανών αξιωματούχων. Ένας φυλακισμένος που είχε εργαστεί σε ανώτατο κυβερνητικό γραφείο μού είπε ότι ο Saeed Jalili [1], ο πρώην γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν, είχε σχολιάσει ότι το καθεστώς δεν επιθυμεί συμφιλίωση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, διότι αυτό θα υπονόμευε τη νομιμοποίηση του καθεστώτος˙ αντίθετα, το καθεστώς ήθελε να διατηρήσει μια «διαχειρίσιμη» κατάσταση έντασης με τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να δικαιολογήσει τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές του. Στο ίδιο πνεύμα, έμαθα από έναν κρατούμενο με γνώση από πρώτο χέρι ότι ένας Ιρανός πρώην πρέσβης στα Ηνωμένα Έθνη θρήνησε ότι το μακροπρόθεσμο εθνικό συμφέρον του Ιράν θα βλαφθεί από τη μόνιμη εχθρότητα εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και πάλι συνέστησε στους υφισταμένους του να εγκαταλείψουν την αφελή ελπίδα για προσέγγιση, γιατί το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν θα το επέτρεπε ποτέ.

Οι πιστοί του καθεστώτος εκμεταλλεύονται την εχθρότητα εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών για προσωπικά και θεσμικά οφέλη, και με αυτόν τον τρόπο, ενισχύουν την εχθρότητα. Ο ανακριτής μου μού είπε προς το τέλος της διαδικασίας ανάκρισης ότι πρέπει να ομολογήσω ότι είμαι κατάσκοπος των ΗΠΑ, παρόλο που ήξερε ότι δεν ήμουν τέτοιος. Αυτή η ομολογία ήταν απαραίτητη, είπε, έτσι ώστε οι ιρανικές υπηρεσίες πληροφοριών να μπορούν να δημιουργήσουν μια υπόθεση εναντίον μου και να απαιτήσουν χρηματική πληρωμή και ανταλλαγή κρατουμένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με συγκλόνισε η ειλικρίνεια του ανακριτή και ο απόλυτος κυνισμός. Θα μάθαινα επίσης, από ιρανικές πηγές μέσων ενημέρωσης, ότι η πτέρυγα πληροφοριών του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (Islamic Revolutionary Guard Corps, IRGC) [2] και το Υπουργείο Πληροφοριών, οι δύο μεγάλες αντίπαλες υπηρεσίες πληροφοριών στο Ιράν, διαφωνούσαν ανοιχτά για το ποια από αυτές θα έπρεπε να πιστωθεί την ανάκτηση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ύψους 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνέπεσαν με την απελευθέρωση Αμερικανών κρατουμένων τον Ιανουάριο του 2016. Μια λογική συνέπεια μιας τέτοιας συζήτησης ήταν ότι οι ανταγωνιστικές ομάδες των ιρανικών υπηρεσιών πληροφοριών συνεχίζουν να συλλαμβάνουν περισσότερους Αμερικανούς για να τους χρησιμοποιήσουν ως πολιτικά πιόνια.