Ισραήλ και Λίβανος διαπραγματεύονται τα θαλάσσια σύνορά τους | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ισραήλ και Λίβανος διαπραγματεύονται τα θαλάσσια σύνορά τους

Η απρόσμενη διαλλακτικότητα της Χεζμπολάχ, η επιτυχημένη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και μια αξιοποιήσιμη ευκαιρία για την Λευκωσία

Και κάπως έτσι, ο Λίβανος του 2020 συνεχίζει να μην αποφασίζει για το μέλλον του, αντιμετωπίζει ακόμα μια αλλεπάλληλη κυβερνητική κρίση και με την οικονομία του σε ελεύθερη πτώση. Παράλληλα, η Χεζμπολάχ καταφέρνει να διατηρεί την υπεροχή της σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Μάλιστα, είναι αξιοθαύμαστη η αντοχή της έναντι της έντονης φημολογίας, που της απέδιδε ευθύνες τόσο για την πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον περασμένο Αύγουστο, όσο και για άλλες αντίστοιχες εκρήξεις σε άλλες αποθήκες πυρομαχικών σε κωμοπόλεις του νοτίου Λιβάνου, που βρίσκονται υπό τον απόλυτο έλεγχό της. Η εξίσωση «Λίβανος-ίσον-Χεζμπολάχ» ισχύει, και είναι πλέον καιρός να αναγνωρισθεί ότι λειτουργεί αποτελεσματικότατα και με εξαιρετική επιτυχία το ένστικτο πολιτικής επιβίωσης του ηγέτη της, Χάσαν Νασράλλα. Μια προσεκτική ανάγνωση του εξαιρετικά ευφυούς διαγγέλματός του προς τον λιβανικό λαό, λίγα εικοσιτετράωρα μετά την πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον περασμένο Αύγουστο, επιλύει κάθε πιθανή απορία γιατί ο συγκεκριμένος πολιτικός ουσιαστικά ορίζει την μοίρα του Λιβάνου τα τελευταία είκοσι χρόνια, και συγκεκριμένα από την απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τον Νότιο Λίβανο το 2000 μέχρι σήμερα.

ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΕΚΠΛΗΞΗ Η ΗΠΙΑ ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΕΣΜΠΟΛΑΧ

Όταν την 1η Οκτωβρίου 2020 έγινε γνωστό από τους Αμερικανούς διαπραγματευτές ότι ευοδώθηκαν οι τριετείς τους προσπάθειες να φέρουν γύρω από το ίδιο τραπέζι αξιωματούχους του Λιβάνου και του Ισραήλ προκειμένου να επιλυθεί η εκκρεμότητα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών των δύο χωρών, προκλήθηκε έκπληξη, αλλά και προβληματισμός. Την ίδια ακριβώς ημέρα, εγκαταλείφθηκαν για άλλη μια φορά οι προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης στην Βηρυτό, ενώ την ίδια στιγμή, η αμερικανική πλευρά καθιστούσε σαφές ότι «κανένας δεν μιλάει με την Χεζμπολάχ», δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για το τι ουσιαστικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να αναμένεται χωρίς την συμμετοχή της σιιτικής οργάνωσης που έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην λιβανική πολιτική πραγματικότητα.

Εάν κάτι είναι απόλυτα σαφές, είναι ότι Ισραήλ και Λίβανος δεν πρόκειται να συζητήσουν την εξομάλυνση των διμερών διπλωματικών τους σχέσεων, κατά τα πρότυπα των πρόσφατων εξελίξεων που σημειώθηκαν στις σχέσεις του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν. Αυτό το στοιχείο τονίσθηκε τόσο από το Ισραήλ και τον Λίβανο, όσο και από πλευράς Στέητ Ντηπάρτμεντ.

Ισραηλινοί και Λιβανέζοι συμφωνούν ότι οι συνομιλίες θα αφορούν αποκλειστικά και μόνο την τεχνική επίλυση της συνοριακής διαφοράς, με τον υπουργό Ενέργειας του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτς να προσπαθεί να προσδώσει αισιόδοξα μηνύματα για την έκβαση του εγχειρήματος, δηλώνοντας στα ΜΜΕ της χώρας του ότι «το ζήτημα του καθορισμού των θαλασσίων συνόρων είναι δυνατόν να επιλυθεί εντός λίγων εβδομάδων έως λίγων μηνών». Η ισραηλινή και η αμερικανική πλευρά φροντίζουν να τονίζουν σε κάθε δυνατή ευκαιρία ότι η επίλυση του ζητήματος «θα αποφέρει μόνο κέρδη στο Ισραήλ και στον Λίβανο, με στόχο αμφότερα τα κράτη να επωφεληθούν από τον φυσικό τους πλούτο». Πέραν αυτού, Ισραήλ και ΗΠΑ διαψεύδουν αρχικές φήμες που έφεραν τις διαπραγματεύσεις να αφορούν και τις υφιστάμενες συνοριακές διαφορές σε 13 σημεία της μεθορίου Ισραήλ-Λιβάνου, πλησίον των οποίων έχουν επανειλημμένως σημειωθεί ένοπλα επεισόδια μεταξύ του ισραηλινού στρατού και μαχητών της Χεζμπολάχ.

Οι ασυνήθιστα λεπτομερείς δημόσιες δηλώσεις εκ μέρους του Ισραήλ και των ΗΠΑ, που μάλιστα καθόριζαν όχι μόνο ποια ζητήματα θα συζητηθούν –αλλά και ποια ζητήματα δεν πρόκειται επ’ ουδενί να συζητηθούν- είχαν ως κύριο αποδέκτη την ίδια την Χεζμπολάχ, και τους οπαδούς της. Και αυτό, επειδή τόσο η προβληματισμένη για την πορεία της οικονομίας λιβανική πλευρά, αλλά και η ισραηλινή πλευρά που θέλει να αξιοποιήσει κατάλληλα ει δυνατόν μέχρι και την τελευταία στιγμή της θητείας του προέδρου Τραμπ προτού ανοίξουν οι κάλπες της 3ης Νοεμβρίου, ήθελαν από κοινού να πείσουν την Χεζμπολάχ να μην τορπιλίσει εκ των προτέρων τις επικείμενες διαπραγματεύσεις.

Απ’ ό,τι φαίνεται, οι ως άνω δηλώσεις εκ μέρους του Ισραήλ, των μετριοπαθέστερων φωνών της Βηρυτού και των διαπραγματευτών των ΗΠΑ, βρήκαν ευήκοα ώτα στο πολιτικό σκέλος της οργάνωσης Χεζμπολάχ, που μόλις μια εβδομάδα πριν τις συνομιλίες της 14ης Οκτωβρίου, προέβη στην ακόλουθη δήλωση: «Πέραν όσων πολλών ακούστηκαν προσφάτως, το πλαίσιο διαπραγμάτευσης αφορά στον καθορισμό των νοτίων ορίων των θαλασσίων εθνικών υδάτων και στην ανάκτηση της εθνικής μας κυριαρχίας –και δεν στοχεύει σε καμία περίπτωση σε κανέναν φερόμενο “συμβιβασμό” με τον σιωνιστικό εχθρό, ούτε σε κανενός είδους εξομάλυνση, που υιοθέτησαν κάποιες αραβικές χώρες».

Παρά το αιχμηρό ύφος της ανακοίνωσης, ουσιαστικά η Χεζμπολάχ δηλώνει εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν αντιτίθεται στην αμερικανική διαμεσολαβητική προσπάθεια –γεγονός που αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική μεταστροφή της τακτικής που ακολουθεί επί σειρά ετών η φιλοϊρανική αυτή οργάνωση. Πρόκειται για μια εξέλιξη αθόρυβη, απρόσμενη και αξίζει να αποτιμηθεί ως το σημαντικότερο επίτευγμα της αμερικανικής διπλωματίας τα τελευταία χρόνια σε ό,τι αφορά τα λιβανικά πράγματα.

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ-ΛΙΒΑΝΟΥ

Κάθε υπεραισιόδοξη εκτίμηση θα ήταν παρακινδυνευμένη. Αρκεί να ανατρέξουμε στην διαχρονική πορεία των σχέσεων Ισραήλ-Λιβάνου, που αφήνει μια έντονη πικρή γεύση με συνέπειες τραγικές. Ωστόσο, το γεγονός ότι Ισραηλινοί και Λιβανέζοι αξιωματούχοι και τεχνικοί πραγματογνώμονες θα βρίσκονται στις 14 Οκτωβρίου 2020 για πρώτη φορά ύστερα από τρεις δεκαετίες γύρω από το ίδιο τραπέζι με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ και υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, αποτελεί μια εξέλιξη εξαιρετικά ενθαρρυντική. Και είναι γεγονός ότι ο καθορισμός των ορίων των θαλασσίων ζωνών των δύο γειτονικών χωρών, παρότι δεν συμβαίνει με την προοπτική μιας πλήρους εξομάλυνσης των διμερών τους διπλωματικών σχέσεων, αναμφίβολα αποτελεί μια τυπική περίπτωση win-win.