Το Ιράν στηρίζεται στην Κίνα και την Ρωσία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ιράν στηρίζεται στην Κίνα και την Ρωσία

Η Τεχεράνη ίσως να είναι λιγότερο ανοιχτή από ποτέ σε απειλές ή πειθώ

Η Ρωσία έχει από καιρό ηγηθεί στην πορεία της ανοιχτής αμφισβήτησης της στάσης της Ουάσιγκτον απέναντι στην Τεχεράνη. Απαντώντας στις νέες αμερικανικές κυρώσεις τον Σεπτέμβριο, ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών, Sergei Ryabkov, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Δεν φοβόμαστε τις κυρώσεις των ΗΠΑ, τις έχουμε συνηθίσει. Δεν θα επηρεάσει με κανέναν τρόπο την πολιτική μας. Η συνεργασία μας με το Ιράν είναι πολύπλευρη … άλλη μια εκτελεστική εντολή [από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ] δεν θα αλλάξει την προσέγγισή μας» [12]. Όταν η Ουάσινγκτον επέβαλε ακόμη περισσότερες κυρώσεις τον Οκτώβριο, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Ιρανός πρόεδρος, Χασάν Ρουχανί, συσκέφθηκαν για την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας, του διμερούς εμπορίου, και της οικονομικής συνεργασίας [13].

Η Ρωσία είναι χαρούμενη να πουλά όπλα στο Ιράν και το Ιράν είναι ευτυχές να τα αγοράζει. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, έχει καυχηθεί ότι «δεν υπάρχει εμπάργκο όπλων εναντίον του Ιράν … [και] δεν θα υπάρξουν καθόλου περιορισμοί» [14]. Ο Ρουχανί κόμπασε όταν ο ΟΗΕ ήρε ένα δεκαετές εμπάργκο όπλων στις 18 Οκτωβρίου 2020: «Μπορούμε … να αγοράσουμε όπλα από όποιον επιθυμούμε» [15]. Τα ρωσικά μαχητικά Su-30, τα εκπαιδευτικά Yak-130, τα τανκς T-90, τα συστήματα αεροπορικής άμυνας S-400, και τα παράκτια αμυντικά συστήματα Bastian θα μπορούσαν να συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών των εξαγορών, σύμφωνα με μια έκθεση του Οργανισμού Πληροφοριών Άμυνας των ΗΠΑ (U.S. Defense Intelligence Agency) το 2019 [16]. Τα μόνα όρια στις αγορές [17] θα είναι ο αμυντικός προϋπολογισμός της Τεχεράνης και η προθυμία της Μόσχας να οπλίσει τον νότιο γείτονά της.

Τον Ιούλιο, ο Ζαρίφ συναντήθηκε με τον Λαβρόφ για να συζητήσουν την επέκταση της συμμαχίας των δύο χωρών. Η Τεχεράνη επιδιώκει να αναβαθμίσει την Συνθήκη για την Βάση των Αμοιβαίων Σχέσεων και τις Αρχές της Συνεργασίας μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και της Ρωσικής Ομοσπονδίας (Treaty on the Basis of Mutual Relations and the Principles of Cooperation Between the Islamic Republic of Iran and the Russian Federation) του Δεκεμβρίου 2001 [18]. Σε αντάλλαγμα, η Ρωσία θέλει πρόσβαση σε βάσεις εντός του Ιράν για τις αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις της. Το Ισλαμικό Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης έχει ήδη συνεργαστεί με Ρώσους στρατιώτες και βοηθητικό προσωπικό στην Συρία.

Η Τεχεράνη έχει αρχίσει να βλέπει τα οφέλη από τις ενισχυμένες σχέσεις της με την Κίνα και την Ρωσία. Στα τέλη Δεκεμβρίου 2019, η Ρωσία συμπεριέλαβε την Κίνα και το Ιράν σε μια τετραήμερη ναυτική άσκηση Ναυτικής Ασφάλειας [19] σε ολόκληρο τον Περσικό Κόλπο, τον Κόλπο του Ομάν και τον Ινδικό Ωκεανό -ύδατα που μέχρι σήμερα ελέγχονταν από τον Πέμπτο Στόλο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Οι ναυτικοί ελιγμοί εξέτασαν την ικανότητα [του λιμένα] της Chabahar να χρησιμεύσει ως αντίβαρο στις βάσεις της Κεντρικής Διοίκησης των Ναυτικών Δυνάμεων των ΗΠΑ [20] στο Μπαχρέιν. Τον Σεπτέμβριο του 2020, εξάλλου, οι ιρανικές δυνάμεις έλαβαν μέρος με κινέζικα, ρωσικά και άλλα φίλια στρατεύματα σε κοινές ασκήσεις στον Καύκασο.

Η Κίνα και η Ρωσία έχουν κοινό συμφέρον να αντισταθούν στις αμερικανικές κυρώσεις στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των δευτερογενών κυρώσεων, οι οποίες επιβαρύνουν τις χώρες που δεν έχουν υιοθετήσει περιορισμούς. Η Κίνα και η Ρωσία συνεργάστηκαν [21] τον Αύγουστο για να πείσουν τα άλλα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένων παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, να μεταθέσουν την προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να επιβάλλει πάλι κυρώσεις στην Τεχεράνη. Όταν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ανακοίνωσε αργότερα κυρώσεις [22] εναντίον οντοτήτων στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ για την παροχή βοήθειας στην ιρανική ναυτιλία, ο Dmitry Polyanskiy, αναπληρωτής εκπρόσωπος της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, έγραψε στο Twitter προκλητικά: «Δεν εναπόκειται στις ΗΠΑ να πει σε εμάς ή σε άλλους τι μπορούμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε» [23].

Κινέζοι και Ρώσοι αξιωματούχοι κατέστησαν σαφές σε ένα συνέδριο μελετών της περιοχής το 2019 στο Πεκίνο, στο οποίο παρευρέθηκε ένας από εμάς, ότι τα έθνη τους μοιράζονται τον στόχο της εκθρόνισης των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιου ηγέτη. Επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα πολυπολικό σύστημα για να αντικαταστήσουν εκείνο στο οποίο κυριάρχησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ζαρίφ έχει υιοθετήσει συμπληρωματική ρητορική, γράφοντας σε tweet ότι και η χώρα του έχει «απορρίψει την αμερικανική μονομέρεια και τις προσπάθειες των ΗΠΑ να δημιουργήσουν έναν μονοπολικό κόσμο» [24].

ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

Ο Μπάιντεν γνωρίζει ότι θα χρειαστεί να ξαναρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ιράν. Ως υποψήφιος, ο Μπάιντεν έγραψε ότι εάν η Τεχεράνη επιστρέψει στην αυστηρή συμμόρφωση με την πυρηνική συμφωνία [25], «θα επανέλθω στην συμφωνία και θα χρησιμοποιήσω την ανανεωμένη δέσμευσή μας στην διπλωματία για να συνεργαστούμε με τους συμμάχους μας ώστε να την ενισχύσουμε και να την επεκτείνουμε, ενώ πιο αποτελεσματικά θα αντιστεκόμαστε ενάντια στις άλλες αποσταθεροποιητικές δραστηριότητες του Ιράν». Η εισερχόμενη διοίκηση αναγνωρίζει ότι δεν μπορεί να αποφύγει την σημασία του Ιράν στην περιοχή του Περσικού Κόλπου [26].

Όμως, η νέα αμερικανική κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να πείσει την ηγεσία της Τεχεράνης, για την οποία «οι πράξεις έχουν μεγαλύτερη σημασία» [27], ότι μια επαναφορά ή μια νέα συμφωνία δεν θα ανατραπεί όπως έγινε με την αρχική. Επιπλέον, παρά τις σφοδρές επιθέσεις με κυρώσεις, οι ηγέτες του Ιράν έχουν αποδειχθεί ακλόνητοι στην επιδίωξη της περιφερειακής ηγεμονίας και της επιβίωσης του καθεστώτος. Το ότι θα επέλεγαν τώρα να περιορίσουν τις δυνατότητες εξοπλισμού της χώρας τους, ακόμη και όταν οι αντίπαλοί τους αλλού στον Κόλπο επεκτείνουν τις δυνάμεις τους, δεν μπορεί να γίνει πιστευτό. Ο Μπάιντεν μπορεί να εύχεται να δελεάσει την Τεχεράνη να απομακρυνθεί από το Πεκίνο και τη Μόσχα, αλλά θα έχει λίγα να προσφέρει σε μια χώρα που ούτε επιδιώκει ούτε επιθυμεί συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.