Η ευκαιρία του Μπάιντεν στην Λατινική Αμερική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ευκαιρία του Μπάιντεν στην Λατινική Αμερική

Γιατί το δυτικό ημισφαίριο είναι πιο σημαντικό από ποτέ

Για οκτώ χρόνια ως αντιπρόεδρος, ο Joe Biden υπηρέτησε ως ο κύριος απεσταλμένος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Πήγε συνολικά 16 ταξίδια στην περιοχή, το τελευταίο από τα οποία -στην πόλη της Καρταχένα της Κολομβίας τον Δεκέμβριο του 2016- ήταν ένας γύρος της νίκης: ο Μπάιντεν συνεχάρη τον πρόεδρο της Κολομβίας, Juan Manuel Santos, για την δύσκολα κερδισμένη ειρηνευτική συμφωνία της κυβέρνησής του με την μαρξιστική-λενινιστική εξέγερση γνωστή ως FARC, ή αλλιώς Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας.

29122020-1.jpg

Ο Biden στην Bogota, στην Κολομβία, τον Μάιο του 2013. Xinhua / eyevine / Redux
-----------------------------------------------------------------

Στην Καρταχένα, ο Μπάιντεν θα ήταν δικαιολογημένος να αισθάνεται γεμάτος ελπίδες [1] για το μέλλον της περιοχής. Η ειρηνευτική συμφωνία της Κολομβίας είχε τερματίσει την πλέον μακροχρόνια εξέγερση στο ημισφαίριο, και ένα ιστορικό άνοιγμα των ΗΠΑ στην Κούβα τερμάτισε τον Ψυχρό Πόλεμο στην Λατινική Αμερική και έθεσε σε αστάθεια το παγιωμένο κουβανικό καθεστώς. Ακόμα και στο Βόρειο Τρίγωνο της Κεντρικής Αμερικής, την πηγή μιας μεταναστευτικής κρίσης το 2014, ο Μπάιντεν είχε καταφέρει να εφαρμόσει μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική [2] για την αντιμετώπιση της βίας, της φτώχειας και των αποτυχημένων θεσμών που έκαναν τους ανθρώπους να φεύγουν.

Αλλά υπήρχαν ήδη σημάδια προβλημάτων στον ορίζοντα. Οι οικονομίες της Λατινικής Αμερικής ήταν στάσιμες. Η ικανοποίηση για την δημοκρατία μειωνόταν. Στην συνάντησή του [3] με τον Σάντος, ο Μπάιντεν εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την πολιτική πόλωση γύρω από την ειρηνευτική συμφωνία και την αναζωπύρωση της διακίνησης ναρκωτικών. Μεγάλα σκάνδαλα διαφθοράς θα ταρακουνούσαν σύντομα την περιοχή, ενισχύοντας την δημόσια αγανάκτηση. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών φαινομενικά διεύρυνε τα όρια των πολιτικών πιθανοτήτων. Και σύντομα, η Λατινική Αμερική γνώρισε την δική της θέρμη κατά του κατεστημένου [4], με τους εθνικιστές λαϊκιστές να μπαίνουν σαρωτικά στην εξουσία στην Βραζιλία και το Μεξικό το 2018. Το επόμενο έτος εμφανίστηκαν τεράστια κύματα κοινωνικής διαμαρτυρίας ακόμη και σε χώρες που φαίνονταν συγκριτικά σταθερές, όπως η Χιλή, η Κολομβία και το Περού.

Στην συνέχεια, χτύπησε η πανδημία. Για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής με αναιμική ανάπτυξη, βαθιές ανισότητες, και αδύναμα κοινωνικά συμβόλαια, ο νέος κορωνοϊός κατάφερε ένα σκληρό πλήγμα [5]. Η περιοχή βρίσκεται πλέον σε τροχιά για μια πιο έντονη οικονομική συρρίκνωση από οποιαδήποτε άλλη εκτός της ευρωζώνης. Η απώλεια θέσεων εργασίας και η πείνα αυξάνονται. Μπορεί να χαθούν δύο δεκαετίες προόδου ενάντια στην φτώχεια. Εάν η ιστορία αποτελεί κάποιον οδηγό, η πολιτική αναταραχή, η λαϊκή κινητοποίηση, και η πιθανότητα δημοκρατικής οπισθοδρόμησης θα συνοδεύσουν πιθανώς το οικονομικό hangover από την πανδημία.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος Μπάιντεν θα φέρει στο δικό του Οβάλ Γραφείο μια μεγαλύτερη γνώση των σχέσεων για το ημισφαίριο από οποιονδήποτε άλλον από τους πρόσφατους προκατόχους του. Αλλά θα αντιμετωπίσει επίσης μια Λατινική Αμερική που πλήττεται από πολιτικές, οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις -και από την κληρονομιά της σποραδικής και πολιτικά καθοδηγούμενης εμπλοκής της κυβέρνησης Τραμπ. Η διοίκηση του Μπάιντεν θα πρέπει να αναμένει το απροσδόκητο και να σχεδιάζει για πολλαπλές απρόβλεπτες καταστάσεις, είτε πρόκειται για αυξήσεις της μετανάστευσης, φυσικές καταστροφές, είτε συνταγματικές κρίσεις. Ταυτόχρονα, έχει την ευκαιρία να θέσει τα θεμέλια για ένα νέο όραμα για το ημισφαίριο που να αναγνωρίζει και να αξιοποιεί την στρατηγική σημασία της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.

ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΕΩΝ

Πολλοί Λατινοαμερικανοί χαιρέτισαν την εκλογή του Μπάιντεν ως μια ανακούφιση [6] από τις προσβολές, τον εκφοβισμό και την τάση της κυβέρνησης Τραμπ να βλέπει την περιοχή μέσω του πρίσματος της εκλογικής πολιτικής. Ο Μπάιντεν επέκρινε [7] τον Τραμπ ότι παραιτήθηκε από την ηγεσία των ΗΠΑ στην περιοχή και έκανε έκκληση για επιστροφή στην κοινή ευθύνη, τον σεβασμό, και την συνεργασία. Η απόρριψη της φιλοσοφίας «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ από τον εκλεγμένο πρόεδρο [8] και η δέσμευσή του να αναζωογονήσει το πολυμερές σύστημα θα αντηχήσει δυνατά στην περιοχή. Το ισχυρό ιστορικό του Μπάιντεν [9] στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική -και το απλό γεγονός ότι δεν είναι ο Ντόναλντ Τραμπ- θα τον εξυπηρετήσει καλά στην προσπάθεια αποκατάστασης της ηγεσίας των ΗΠΑ στο ημισφαίριο, όπως θα κάνει και η εκφρασμένη ταπεινοφροσύνη του [10] υπό διορισμό υπουργού Εξωτερικών, Antony Blinken.

Ωστόσο, δεν θα ανακουφιστούν όλοι στην Λατινική Αμερική όταν δουν τον Τραμπ να φεύγει. Αρκετές κυβερνήσεις στην περιοχή έφθασαν να εκτιμήσουν την στενά συναλλακτική συμπεριφορά της διοίκησής του και την μη παρεμβατική προσέγγισή της σε ζητήματα όπως το κράτος δικαίου και το περιβάλλον. Ανάμεσά τους δεν ήταν μόνο ο ιδεολογικός ομόκλινος του Τραμπ, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Jair Bolsonaro, αλλά και ο αριστεριστής ηγέτης του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador –αμφότεροι οι οποίοι έσερναν τα πόδια τους για εβδομάδες πριν αναγνωρίσουν τη νίκη του Μπάιντεν. Οι ανησυχίες αυτών των ηγετών [11] δεν είναι δύσκολο να εξηγηθούν. Ο Μπάιντεν έχει δεσμευτεί [12] για μια εξωτερική πολιτική με αμερικανικές αξίες όπως η υπεράσπιση της δημοκρατίας, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η αντιμετώπιση της «υπαρξιακής απειλής» ενός πλανήτη που θερμαίνεται. Αν και πολλοί Λατινοαμερικανοί αγκαλιάζουν αυτήν την ατζέντα, πολλοί από τους ηγέτες τους δεν το κάνουν.

Ο Μπάιντεν θα πρέπει να δημιουργήσει σχέσεις συνεργασίας ακόμη και με τους πιο ανυπότακτους ηγέτες της Λατινικής Αμερικής για να διαχειριστεί τις κρίσεις που είναι πιθανό να απαιτήσουν την άμεση προσοχή του. Κυρίαρχη μεταξύ αυτών είναι η πιθανότητα [13] αύξησης της μετανάστευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της φτώχειας, της βίας και της διαφθοράς στο Βόρειο Τρίγωνο [στμ: Γουατεμάλα, Ονδούρα και Ελ Σαλβαδόρ], και από την πανδημία, και τους πρόσφατους τυφώνες. Ο εκλεγμένος πρόεδρος έχει δεσμευτεί [14] να τερματίσει πολλές από τις «ανεύθυνες και απάνθρωπες» πολιτικές μετανάστευσης του Τραμπ και να επενδύσει 4 δισεκατομμύρια δολάρια [15] για να αντιμετωπίσει τις βασικές αιτίες της μετανάστευσης. Αυτή η στρατηγική είναι σωστή μακροπρόθεσμα. Όμως, στο εγγύς μέλλον, η κυβέρνηση του Μπάιντεν θα πρέπει να βρει μια πιο ανθρωπιστική προσέγγιση από τον προκάτοχό του χωρίς να προκαλέσει μια αύξηση συνοριακών διελεύσεων που να κατακλύσει το σύστημα μετανάστευσης των ΗΠΑ. Πράττοντας έτσι, θα πρέπει να συνεργαστεί [16] με περιφερειακούς ηγέτες, ειδικά με τον López Obrador του Μεξικού. Οι ανώτεροι αξιωματούχοι του Μπάιντεν έχουν ήδη ξεκινήσει μια επίθεση δημόσιας διπλωματίας [17] που έχει σχεδιαστεί για να αποτρέψει τους πιθανούς μετανάστες, αλλά το να πείσει την κυβέρνηση του Μεξικού να ελέγξει τα σύνορά της, ενώ θα σέβεται την διεθνή προστασία για τους αιτούντες άσυλο θα είναι ένα σημαντικό αρχικό τεστ για την διοίκηση.

Η συνεχιζόμενη διάλυση στην Βενεζουέλα θα απαιτήσει επίσης συντονισμό με τους εταίρους της Λατινικής Αμερικής. Η κατακλυσμική οικονομική κακοδιαχείριση [18] του de facto καθεστώτος του Nicolás Maduro ξεπεράστηκε μόνο από την συστηματική διάλυση [19] των δημοκρατικών θεσμών της χώρας. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς μια ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης [20] στην Βενεζουέλα, αλλά η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση [21] στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Ο Τραμπ, σε μια αποστασιοποίηση από την συνηθισμένη του στοργή [22] προς τους αυταρχικούς, ήταν σωστός όταν χαρακτήρισε τον Μαδούρο ως δικτάτορα και παραβάτη των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ωστόσο, υπολόγισε εσφαλμένα ότι ο οικονομικός στραγγαλισμός και οι απειλές βίας θα κάνουν το καθεστώς Maduro να καταρρεύσει ή να διαπραγματευτεί μια αποχώρηση από την εξουσία.

Ο Μπάιντεν έχει καθαρή ματιά [23] για την βαρβαρότητα του Μαδούρο και πιθανότατα θα διατηρήσει στοιχεία της προσέγγισης του Τραμπ. Ωστόσο, θα χρειαστεί μια στρατηγική που θα ανταλλάσσει την πολεμική ρητορική και τους ευσεβείς πόθους με μια σκληρή διπλωματία που θα αξιοποιεί αποτελεσματικά εργαλεία όπως οι κυρώσεις. Ο αυστηρότερος συντονισμός με ομοϊδεάτες εταίρους στην Λατινική Αμερική και την Ευρώπη μπορεί να παράγει μια πιο ισχυρή ανθρωπιστική απάντηση και ένα πιο συνεκτικό σύνολο «καρότων και μαστιγίων», αν και οποιαδήποτε πολιτική λύση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας μπορεί τελικά να απαιτεί άμεση συνεργασία με τους συμμάχους του Maduro, επίσης.

ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Τελικά, η αποκατάσταση της ηγεσίας των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική θα απαιτήσει περισσότερα από την βραχυπρόθεσμη διαχείριση κρίσεων. Η Ουάσιγκτον χρειάζεται ένα μακροπρόθεσμο όραμα που να αναγνωρίζει την στρατηγική σημασία του Δυτικού Ημισφαιρίου για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον 20ο αιώνα, η διατλαντική συμμαχία ήταν το θεμέλιο της διεθνούς τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ωστόσο, τον 21ο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειαστούν ένα ευρύτερο σύνολο εταίρων για να διατηρήσουν τους κανόνες και τους θεσμούς που διέπουν την διεθνή συμπεριφορά.

Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής είναι διαφορετικές και συχνά εμπλέκονται σε κοινοτικούς καυγάδες η μια με την άλλη, για να μην αναφέρουμε με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η περιοχή σήμερα είναι ιδεολογικά διχασμένη, εστιασμένη στο εσωτερικό της, και υποφέρει από μια οικονομική κρίση που εμφανίζεται μια φορά μέσα σε έναν αιώνα. Επιπλέον, η τρέχουσα σοδειά από ηγέτες της Λατινικής Αμερικής δεν περιλαμβάνει οποιονδήποτε προφανή πολιτικό άνδρα (και ναι, είναι όλοι άντρες). Ωστόσο, η πολιτική της περιοχής είναι πιθανό να εξελιχθεί κατά την διάρκεια της πρώτης θητείας του Μπάιντεν εν μέρει, αν και όχι πρωτίστως, ως απάντηση στην αλλαγή της Ουάσινγκτον. Ήδη, οι επίδοξοι πρόεδροι της Βραζιλίας βλέπουν [24] την εκστρατεία του Μπάιντεν ως μοντέλο καθώς επιδιώκουν να διασπάσουν τον λαϊκιστικό πυρετό της δικής τους χώρας, όταν ο Μπολσονάρο θα κατέβει για επανεκλογή το 2022. Και στον πυρήνα τους, οι χώρες του ημισφαιρίου αγκαλιάζουν γενικά τις εκδοχές του Δυτικού φιλελευθερισμού και της βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης. Η διεύρυνση των περιφερειακών συνομιλιών ώστε να περιλαμβάνουν ζητήματα παγκόσμιας διακυβέρνησης του 21ου αιώνα -από τους κανόνες στον κυβερνοχώρο έως την παράνομη αλιεία και τους κλιματικούς πρόσφυγες- μπορεί να αποφέρει νέο κοινό έδαφος.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος έχει μια μοναδική ευκαιρία να επανατοποθετήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην ηγεσία και να θέσει τα θεμέλια για μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για το ημισφαίριο όταν φιλοξενήσει την Σύνοδο Κορυφής της Αμερικής το 2021, μια τριετή συνάντηση ηγετών που αναμένεται να πραγματοποιηθεί το επόμενο φθινόπωρο. Σε μια περιοχή όπου οι απόψεις των Ηνωμένων Πολιτειών βούλιαξαν [25] υπό τον Τραμπ, ο Μπάιντεν μπορεί να ισχυριστεί αξιόπιστα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν την εγγύτητά τους με την Λατινική Αμερική ως λόγο για να επενδύσουν σε μια κοινή επιτυχία, όχι για να κατασκευάσουν ένα ακριβό συνοριακό τείχος. Ο εκλεγμένος πρόεδρος μπορεί επίσης να προσφέρει το νικηφόρο είδος της βασισμένης σε αρχές και με κίνητρο τις λύσεις πολιτική του ως ένα πρότυπο για την υπεράσπιση της δημοκρατίας από τους πολέμαρχους της ψηφιακής εποχής που λυμαίνονται την περιοχή. Το πιο δύσκολο καθήκον θα είναι η μεταφορά ενός οράματος που να μιλά για κοινές προκλήσεις μεταξύ ενός διαφορετικού συνόλου εταίρων. Εδώ, τα οικονομικά συντρίμμια από την πανδημία επίκεινται πιο μεγάλα, και ο Μπάιντεν πρέπει να στραφεί για έμπνευση στην εγχώρια ατζέντα του «Build Back Better». Βραχυπρόθεσμα, χώρες στην Λατινική Αμερική χρειάζονται υποστήριξη για την απόκτηση και την χορήγηση ενός εμβολίου κατά του κορωνοϊού. Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να επιταχύνουν την οικονομική ανάκαμψη ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίζουν τις απαιτήσεις των πολιτών για μεγαλύτερη ισότητα, διαφάνεια και βιωσιμότητα. Σε όλους αυτούς τους τομείς, ο Μπάιντεν πρέπει να τονίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι σταθεροί εταίροι.

Η προώθηση αυτών των στόχων θα απαιτήσει, φυσικά, πόρους και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα νικήσουν την Κίνα στο δικό της παιχνίδι [26] της πλουσιοπάροχης κρατικά υποστηριζόμενης χρηματοδότησης. Αλλά στρατηγικές επενδύσεις -όπως το σχέδιο του Μπάιντεν να επενδύσει 4 δισεκατομμύρια δολάρια στην Κεντρική Αμερική ή μια διακομματική πρόταση [27] να αφιερώσει το 35% του προϋπολογισμού της U.S. International Development Finance Corporation στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική- μπορεί να αρχίσουν να καταδεικνύουν ότι η δέσμευση της κυβέρνησης Μπάιντεν στο ημισφαίριο είναι κάτι περισσότερο από ρητορική.

Καθώς η κυβέρνηση του Μπάιντεν προετοιμάζεται να αποκαταστήσει την ηγεσία των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή, ο ενισχυμένος συντονισμός με την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική σε ζωτικά ζητήματα όπως η αλλαγή του κλίματος, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ένα βασισμένο σε κανόνες εμπορικό σύστημα, αποτελεί στρατηγική ευκαιρία. Ο εκλεγμένος πρόεδρος, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον πρόσφατο κάτοικο του Λευκού Οίκου, είναι σε θέση να το καταλάβει.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.americasquarterly.org/article/joe-biden-the-western-hemisphe...
[2] https://www.washingtonpost.com/world/the_americas/us-officials-said-aid-...
[3] https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/12/02/readout...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/central-america-caribbean/2018-0...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/south-america/2020-12-08/latin-a...
[6] https://www.nytimes.com/2020/10/27/world/americas/joe-biden-latin-americ...
[7] https://www.americasquarterly.org/article/joe-biden-the-western-hemisphe...
[8] https://theweek.com/speedreads/944096/biden-says-trumps-america-first-po...
[9] https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/10/joe-biden-fore...
[10] https://www.rev.com/blog/transcripts/joe-biden-announcement-transcript-n...
[11] https://www.ft.com/content/495ebf0b-773b-42d6-ab40-d6b69b27f82e
[12] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-01-23/why-ame...
[13] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-09/migrant-caravans-head...
[14] https://joebiden.com/immigration/
[15] https://joebiden.com/centralamerica/
[16] https://www.washingtonpost.com/politics/2020/12/02/biden-migrant-caravans/
[17] https://www.washingtonpost.com/national/biden-immigration-policy-changes...
[18] https://www.nytimes.com/2019/05/17/world/americas/venezuela-economy.html
[19] https://www.lawfareblog.com/constitutional-path-dictatorship-venezuela
[20] https://www.hrw.org/report/2019/04/04/venezuelas-humanitarian-emergency/...
[21] https://www.brookings.edu/blog/up-front/2019/12/09/venezuela-refugee-cri...
[22] https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2020/09/14/trump-said-hes-co...
[23] https://twitter.com/thehill/status/1313622817376698368?lang=en
[24] https://www.americasquarterly.org/article/searching-for-a-brazilian-biden/
[25] https://www.pewresearch.org/global/2018/04/12/fewer-people-in-latin-amer...
[26] https://www.thedialogue.org/map_list/
[27] https://www.foreign.senate.gov/press/ranking/release/menendez-rubio-lead...

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/central-america-caribbean/2020-1...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition