Το έθνος που επανέρχεται

Καθώς ξεκινά η δεκαετία του 2020, είναι δύσκολο να βρεθεί κάποιο μέλος του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ που δεν πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε παρακμή [1] και ότι η εξασθένηση της επιρροής τους έχει επιταχυνθεί [2] υπό έναν πρόεδρο που φαινόταν να διασκεδάζει με το να επιτίθεται το ίδιο σε συμμάχους και σε εχθρούς των ΗΠΑ. Η συζήτηση δεν είναι για το γεγονός της αμερικανικής παρακμής, αλλά για το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να διαχειριστούν την φθίνουσα θέση τους [3].

Διαπραγματευτές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, τον Μάρτιο του 2020. Brendan McDermid / Reuters
-----------------------------------------------------------

Οι «Παρακμιστές» (Declinists) θεωρούν δεδομένο ότι το μερίδιο των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομική παραγωγή μειώνεται εδώ και δεκαετίες και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είτε έχουν ήδη χάσει την θέση τους ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου από την Κίνα είτε είναι μοιραίο να την χάσουν μέσα στα επόμενα δέκα έως 15 χρόνια. Από αυτές τις παραδοχές προκύπτουν συστάσεις για αλλαγή του μεγέθους της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ ώστε να ταιριάζει με την συρρικνούμενη ισχύ της Ουάσιγκτον: αποδεχτείτε την απώλεια υπεροχής, προσαρμοστείτε στις περιφερειακές σφαίρες επιρροής υπό την ηγεσία της Κίνας και της Ρωσίας, και εργαστείτε για να αποφύγετε τους πολέμους που θα μπορούσαν να ξεσπάσουν μεταξύ μιας παρακμάζουσας αυτοκρατορίας όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και μιας ανερχόμενης, όπως η Κίνα.

Τι γίνεται όμως αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν βρίσκονται σε οικονομική παρακμή; Κατά κάποιο τρόπο, η επικρατούσα απαισιοδοξία επέζησε από μια αύξηση της αμερικανικής οικονομικής και χρηματοοικονομικής ισχύος κατά την τελευταία δεκαετία. Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες όχι μόνο επέστρεψαν ως οικονομική υπερδύναμη αλλά έφτασαν σε νέα ύψη ως χρηματοοικονομική αυτοκρατορία, καθοδηγούμενες από τον σχετικά νεαρό πληθυσμό της, τις ανοιχτές θύρες της μετανάστευσης, και τις επενδύσεις που εισρέουν στην Silicon Valley. Η χώρα αντιμετωπίζει τώρα νέες οικονομικές προκλήσεις ως αποτέλεσμα του καινοφανούς κορωνοϊού. Αλλά καμία χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη για την πανδημία, και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η ύφεση θα αλλάξει την θέση των Ηνωμένων Πολιτειών μεταξύ των παγκόσμιων οικονομιών.

Η αμερικανική επιστροφή ήταν μακράν του να είναι αναμενόμενη το 2010. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μόλις υποστεί την δεκαετία της πιο ασθενούς [4] οικονομικής ανάπτυξης από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και είχαν πιάσει πάτο στην οικονομική κρίση του 2008, η οποία ξεκίνησε με την κατάρρευση των ενυπόθηκων χρεών στην χώρα και γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Οι σχολιαστές είπαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν χάσει όλη την αξιοπιστία τους ως οικονομικό μοντέλο και προέβλεπαν περαιτέρω παρακμή, ιδιαίτερα σε σχέση με την Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Αντ' αυτού, η δεκαετία του 2010 αποδείχθηκε μια χρυσή δεκαετία για το έθνος όπου ξεκίνησε η κρίση, και όχι τόσο καλή για τα υπόλοιπα.

ΜΙΑ ΧΡΥΣΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ

Για πρώτη φορά από τουλάχιστον την δεκαετία του 1850, όταν άρχισε η τήρηση αρχείων, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέσχισαν μια ολόκληρη δεκαετία χωρίς να υποφέρουν [5] ούτε μια ύφεση. Αν και πολλοί Αμερικανοί απογοητεύτηκαν αρχικά με τον ρυθμό της ανάκαμψης, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύχθηκαν σημαντικά γρηγορότερα από άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες και γρηγορότερα από πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αψηφώντας τις πολλές προβλέψεις των «Παρακμιστών» -μια μεγάλη παγκόσμια τράπεζα προέβλεψε το 2010 ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες έως το 2020- οι Ηνωμένες Πολιτείες στην πραγματικότητα επέκτειναν το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2010, από 23% σε 25%.

Η δεκαετία του 2020 άνοιξε με το ξαφνικό σοκ μιας παγκόσμιας πανδημίας. Οι οικονομολόγοι υποβαθμίζουν τις αναπτυξιακές τους προβλέψεις για χώρες σε όλο τον κόσμο και η μακροχρόνια οικονομική επέκταση των Ηνωμένων Πολιτειών κινδυνεύει να φτάσει σε ένα απότομο τέλος. Ωστόσο, υπάρχουν λίγα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η κάμψη θα πλήξει δυσανάλογα σκληρά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέχρι που γράφτηκε αυτό το κείμενο, το χρηματιστήριο των ΗΠΑ είχε πέσει λιγότερο από τα περισσότερα άλλα χρηματιστήρια και οι επενδυτές είχαν ανεβάσει το δολάριο των ΗΠΑ, δεδομένης της θέσης του ως ασφαλές καταφύγιο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν τώρα ένα πιο ανθεκτικό εμπόδιο: την κυκλική διακύμανση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν χρυσές δεκαετίες και πριν. Ευημερούσαν στις αρχές της δυναμικής δεκαετίας του 1960, στην συνέχεια ξεθώριασαν εν μέσω της κακουχίας της δεκαετίας του 1970 [6]. Άνθισαν και πάλι με την άνοδο της Silicon Valley την δεκαετία του 1990, μόνο για να ξεφουσκώσουν μετά το σκάσιμο [της φούσκας] των dot-com του 2000. Το μάθημα της ιστορίας: το γεγονός ότι η δεκαετία του 2010 ήταν σπουδαία για τις Ηνωμένες Πολιτείες καθιστά λιγότερο πιθανό ότι η δεκαετία του 2020 θα είναι [το ίδιο].

Αυτοί οι δεκαετείς κύκλοι καθοδηγούν την άνοδο και την πτώση όλων των εθνών, όχι μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών. Για να υποστηρίξουν την υπόθεση περί χρόνιας παρακμής της Αμερικής, οι αναλυτές συχνά επιλέγουν [7] ένα μέτρο που ονομάζεται «ισοτιμία αγοραστικής δύναμης» (purchasing power parity” ή PPP), το οποίο στοχεύει στην σύγκριση του βιοτικού επιπέδου που οι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν οικονομικά στις χώρες καταγωγής τους. Το πρόβλημα με την PPP είναι ότι στηρίζει τα συμπεράσματά της στις θεωρητικές συναλλαγματικές ισοτιμίες, που υπολογίζονται από ακαδημαϊκούς. Ένα πιο ακριβές μέτρο οικονομικής ισχύος είναι το ονομαστικό ΑΕΠ σε δολάρια ΗΠΑ, με βάση τις πραγματικές συναλλαγματικές ισοτιμίες στις παγκόσμιες αγορές.