Μια ψύχραιμη πολιτική για την Κίνα

Αυτοί οι πρόεδροι προσπάθησαν επίσης να φέρουν την Κίνα υπό την σκέπη μιας αναδυόμενης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ παγκόσμιας τάξης. (Όπως είπε κάποτε ο πρόεδρος Lyndon Johnson [3] για έναν διαφορετικό αντίπαλο, «Καλύτερα να τον έχεις κάτω από την σκεπή σου να ουρεί έξω, παρά έξω να ουρεί μέσα»). Σε μια συνάντηση με το προσωπικό του, ο Νίξον παρουσίασε [4] την λογική του ανοίγματος στους Κινέζους. «Ο λόγος για τον οποίο πρέπει να γίνει … είναι ότι αποτελούν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού», είπε. «Δεν είναι στρατιωτική δύναμη τώρα, αλλά σε 25 χρόνια από τώρα θα είναι καθοριστικοί. Το να μην κάνουμε τώρα αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να τερματίσουμε αυτήν την απομόνωση θα αφήσει τα πράγματα πολύ επικίνδυνα». Ή όπως ο Κίσινγκερ συνόψισε αργότερα [5], «ο Νίξον … προέτρεψε μια χαλάρωση των εντάσεων στην βάση των γεωπολιτικών ζητημάτων προκειμένου να επιστρέψει η Κίνα στο διεθνές σύστημα».

Ο Κάρτερ -μαζί με τον σύμβουλό του για την εθνική ασφάλεια, Zbigniew Brzezinski- συνέχισαν την προσπάθεια ενσωμάτωσης της Κίνας σε αυτήν την τάξη. Παρά την έντονη δέσμευσή του στα ανθρώπινα δικαιώματα, ο Κάρτερ εξήγησε [6] το 1978, ότι ο κόσμος «πρέπει να φιλοξενήσει την πολυμορφία -κοινωνική, πολιτική και ιδεολογική». Ο Brzezinski ήταν πιο ξεκάθαρος σε μια ενημέρωση [7] τον επόμενο χρόνο σε μια ομάδα επιχειρηματικών ηγετών. «Αναγνωρίζουμε ότι [οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα] έχουν διαφορετικές ιδεολογίες και οικονομικά και πολιτικά συστήματα», είπε. Πρόσθεσε: «Δεν έχουμε ούτε την ελπίδα ούτε την επιθυμία ότι μέσω εκτεταμένων επαφών με την Κίνα μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε αυτό το έθνος κατά την αμερικανική εικόνα».

Πέρα από τους στόχους ασφαλείας, οι Nixon, Ford, Carter και Reagan ήθελαν να προωθήσουν την ανάπτυξη στην Κίνα, η οποία είχε τον μεγαλύτερο αριθμό φτωχών και πεινασμένων ανθρώπων στον κόσμο. Όπως και οι προκάτοχοί τους, αυτοί οι πρόεδροι πίστευαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν την υποχρέωση να βοηθήσουν να βγάλουν άλλους από την φτώχεια. Αυτή η πεποίθηση ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στις επιλογές της Ουάσινγκτον μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης, την δημιουργία της Παγκόσμιας Τράπεζας, και την δημιουργία αυτού που εξελίχθηκε σε Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (U.S. Agency for International Development).

ΤΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ

Κριθείσα με τα δικά της πρότυπα, η συνεργασία των ΗΠΑ με την Κίνα πέτυχε. Ο κύριος στόχος της, η διεύρυνση του ρήγματος μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου, απέδωσε γρήγορα καρπούς. Τον Μάιο του 1972, ο Νίξον πήγε στη Μόσχα για μια σύνοδο κορυφής με τον Σοβιετικό ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ, όπου οι δύο ηγέτες υπέγραψαν την Συνθήκη Αντι-Βαλλιστικών Πυραύλων (Anti-Ballistic Missile Treaty) και τη Συνθήκη Περιορισμού των Στρατηγικών Όπλων (Strategic Arms Limitation Treaty), προαναγγέλλοντας μια περίοδο περιορισμένου ανταγωνισμού γνωστή ως détente [ύφεση]. Ίσως ακόμη πιο πολύτιμος για τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο τρόπος με τον οποίο το άνοιγμα προς την Κίνα υπονόμευε την αξίωση του κομμουνισμού για ιδεολογική αλληλεγγύη˙ σε τελική ανάλυση, ο Μάο είχε δημιουργήσει μια σχέση με τον αρχι-εχθρό της χώρας του χωρίς να συμβουλευτεί τον παλαιότερο συνεργάτη του στο κομμουνιστικό μπλοκ.

Το άνοιγμα προκάλεσε επίσης μια ευρύτερη μετατόπιση της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής προς τον μεγαλύτερο γεωπολιτικό ρεαλισμό. Σε μια πρώιμη ένδειξη της φθίνουσας επαναστατικής του ζέσης, το Πεκίνο μείωσε την υποστήριξή του στους κομμουνιστές του Βόρειου Βιετνάμ και τους ώθησε προς την ειρηνευτική συμφωνία που υπέγραψαν με τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1973. Όταν οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στο Αφγανιστάν, το 1979, η Κίνα έγινε ένας ζωτικός σύμμαχος στον συγκεκαλυμμένο πόλεμο της κυβέρνησης του Ρέιγκαν για την έξωση των σοβιετικών δυνάμεων, προμηθεύοντας χρήματα και όπλα σε αφγανικές αντιστασιακές ομάδες. Και καθώς οι εντάσεις με την Σοβιετική Ένωση διογκώθηκαν το 1980, η Κίνα φιλοξένησε ακόμη και αμερικανικά συστήματα ραντάρ και παρακολούθησης στην επικράτειά της.

Τι γίνεται με τον δεύτερο στόχο της δέσμευσης, να έρθει η Κίνα στην παγκόσμια τάξη; Αυτό ήταν επίσης επιτυχία. Σήμερα, όταν έχει γίνει μοντέρνο να δαιμονοποιείται η Κίνα, είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε από πόσο μακριά έχει έλθει η χώρα από τον επαναστατικό πυρσό που ήταν κάποτε. Στην δεκαετία του 1960 και του 1970, υποστήριζε απελευθερωτικούς πολέμους σε όλο τον κόσμο, βοηθώντας το Πακιστάν και την Βόρεια Κορέα να σχεδιάσουν πυρηνικά όπλα, αντιτασσόμενη στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ, και απομονώνοντας τον εαυτό της από την παγκόσμια οικονομία. Σήμερα, έχει γίνει ενεργό μέλος όλων των μεγάλων διεθνών οργανισμών. Συνεισφέρει τα περισσότερα στρατεύματα και το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματικό ποσό στις ειρηνευτικές προσπάθειες του ΟΗΕ. Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σπάνια ασκεί το βέτο της και συνήθως ψηφίζει μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιτυχημένης ένταξης της Κίνας στο παγκόσμιο σύστημα σημειώθηκε κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν επειγόντως να συγκεντρώσουν παγκόσμια υποστήριξη για να αποτρέψουν μια άλλη Μεγάλη Ύφεση. Παρόλο που η Κίνα επηρεάστηκε λιγότερο από όσο οι μεγάλες οικονομίες και παρόλο που η κρίση είχε ξεκινήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Πεκίνο ανταποκρίθηκε γρήγορα στην έκκληση της Ουάσιγκτον. Η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που εισήγαγε μια οικονομική τόνωση, και με 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, το πακέτο της ήταν το μεγαλύτερο στον κόσμο. Εν μέσω ακραίων συστροφών στην αγορά, όταν η Μόσχα προσπάθησε να πείσει το Πεκίνο να πετάξει το τεράστιο χαρτοφυλάκιο της από αμερικανικά κρατικά ομόλογα, η Κίνα απέρριψε ξερά αυτή την συμβουλή.