Ο μετανοημένος Πάπας

Η συνάντησή του τον Μάρτιο με τον συνήθως μοναχικό και υπέργηρο Σιστανί συνέχισε αυτήν την πρακτική της εμβάθυνσης των δεσμών με ισχυρούς Μουσουλμάνους ηγέτες. Από την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, κανένας θρησκευτικός ηγέτης δεν έχει επιδείξει καλύτερα τα ιδανικά του Φραγκίσκου από όσο ο Σιστανί, ο οποίος κατέχει μεγάλο κύρος στους Σιίτες στο Ιράκ, το Ιράν και όχι μόνο. Ο Σιστανί επιδίωξε να καθοδηγήσει τους Ιρακινούς σε βασικά σημεία στο μετα-Σαντάμ Ιράκ: έδωσε οδηγίες σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, να συμμετάσχουν στις δημοκρατικές εκλογές το 2005 ως «θρησκευτικό καθήκον», εμπνέοντας τη μαζική συμμετοχή εξέδωσε έναν φετφά για να συσπειρώσει τους Ιρακινούς ενάντια στο ISIS το 2014, συμβάλλοντας σε μια επιτυχημένη αντεπίθεση˙ και ανέτρεψε μια κυβέρνηση που θεωρείτο ιδιαίτερα κοντά στην Τεχεράνη το 2019, συμπαρατασσόμενος με τις διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς στους δρόμους. Ο Σιστανί καλεί σπάνια δημόσιες προσωπικότητες να τον δουν˙ αρνήθηκε ακροάσεις με Αμερικανούς αξιωματούχους από την εισβολή του 2003. Ο Σάκο, ο καρδινάλιος των Χαλδαίων, εξασφάλισε μια πρόσκληση για τον Φραγκίσκο, και αυτή η υπόσχεση για συνάντηση έγινε ένα σημαντικό κίνητρο για το ταξίδι του πάπα στο Ιράκ.

Περνώντας από το δρομάκι που οδηγεί στο μικρό, νοικιασμένο σπίτι του Σιστανί, ο Φραγκίσκος σίγουρα έμοιαζε με αποφασιστικό προσκυνητή. Η Καθολική Εκκλησία έχει έναν μακροχρόνιο διάλογο [2] με το ιρανικό σιιτικό θρησκευτικό κατεστημένο που εδρεύει στην πόλη Qom του Ιράν, αλλά η Najaf στο Ιράκ είναι στην πραγματικότητα το πιο ιερό και ισχυρό σιιτικό κέντρο. Η άποψή του για τον διαχωρισμό του τζαμιού από το κράτος μοιάζει περισσότερο με την καθολική θεολογία από όσο με το θεοκρατικό μοντέλο του Ιράν. Ο Φραγκίσκος ευχαρίστησε τον Sistani για την βοήθειά του στην προστασία των Χριστιανών στο Ιράκ. Ο Σιστανί επέμεινε ότι οι Ιρακινοί Χριστιανοί είναι πολίτες με «πλήρη συνταγματικά δικαιώματα». Η δήλωση του Sistani μετά την συνάντησή τους έδειξε πόσο στενά ευθυγραμμίζονται αυτές οι δύο ηθικές αρχές για την απόρριψη της βίας και την «ρητορική του πολέμου» υπέρ της εστίασης στην φτώχεια, την κοινωνική δικαιοσύνη, και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Καθώς χώρισαν, ο λεπτός Μεγάλος Αγιατολάχ (marja) με τα μαύρα και ο ποντίφικας με τα λευκά πήραν ο ένας το χέρι του άλλου. Μέσω αυτής της συνάντησης, ο Φραγκίσκος επιδίωξε να προσφέρει μια αγκαλιά στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.

ΕΠΙΖΗΤΩΝΤΑΣ ΣΥΓΧΩΡΗΣΗ

Η εγκάρδια συνάντηση δύο μεγάλων θρησκευτικών ηγετών έδειξε στους οπαδούς τους την σημασία της αμοιβαίας κατανόησης και της ανοχής. Αλλά για τον Φραγκίσκο, το ταξίδι στο Ιράκ ήταν επίσης το μέσο για να υπηρετήσει αυτό που θεωρεί ως ηθικό χρέος. Η υποβάθμιση, η ταπείνωση και το τραύμα που έχουν βιώσει οι Ιρακινοί τις τελευταίες δεκαετίες απαιτούν παρηγοριά. Κατά την διάρκεια της Σαρακοστής, μια περίοδο αυταπάρνησης και ενδοσκόπησης για τους Χριστιανούς, ο Πάπας ταξίδεψε, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, ως «μετανοημένος προσκυνητής», ζητώντας συγχώρεση για τις αμαρτίες εκείνων που έφεραν καταστροφή στο Ιράκ.

Το Βατικανό αντιτάχθηκε στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Είναι γνωστό ότι ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β' έστειλε μια προσωπική αντιπροσωπεία για να παρακαλέσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ, George W. Bush, να ακυρώσει την επίθεση. Αξιωματούχοι του Βατικανού προειδοποίησαν τον πρόεδρο ότι η στρατιωτική δράση θα εξαπολύσει τον εξτρεμισμό, την αστάθεια, και θα καταστήσει τις χριστιανικές κοινότητες αποδιοπομπαίους τράγους. Η κυβέρνηση Μπους δεν έλαβε υπόψη αυτή την συμβουλή, ακόμη και καθώς επιδίωκε θρησκευτική επιδοκιμασία για την εισβολή.

Τον Νοέμβριο του 2002, τέσσερις μήνες πριν από την Επιχείρηση Iraqi Freedom, ο τότε υπουργός Άμυνας, Donald Rumsfeld, και ο αναπληρωτής του, Paul Wolfowitz, έδωσαν στους Χριστιανούς ηγέτες μια προεπισκόπηση των σχεδίων τους. Κάλεσαν μια σειρά από θρησκευτικές προσωπικότητες στο Πεντάγωνο για αυτό που υποτίθεται ότι ήταν μυστική ενημέρωση για το Αφγανιστάν. Ήταν μια ασυνήθιστη περίσταση, μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της κυβέρνησης Μπους να συναθροίσει θρησκευτικούς ηγέτες σε πολιτικούς σκοπούς. Μεταξύ των κληρικών που κλήθηκαν ήταν ο Επισκοπικός επίσκοπος John Chane, ο οποίος ηγείτο του Εθνικού Καθεδρικού Ναού της Ουάσιγκτον εκείνη την εποχή. Όταν εμφανίστηκε ο Ράμσφελντ, σύντομα έγινε σαφές ότι η ενημέρωση δεν αφορούσε το Αφγανιστάν αλλά το σχέδιο της κυβέρνησης να εισβάλει στο Ιράκ. Ο Ράμσφελντ έδωσε στους θρησκευτικούς ηγέτες μια επισκόπηση του τρόπου διεξαγωγής της επιχείρησης, επιμένοντας ότι οι εντατικοί βομβαρδισμοί ακριβείας δεν θα οδηγούσαν σε μεγάλες απώλειες αμάχων και ότι τα στρατεύματα των ΗΠΑ θα γίνουν δεκτά ως απελευθερωτές. Ο υπουργός Άμυνας ισχυρίστηκε ότι η εισβολή θα θέσει σε κίνηση τον εκδημοκρατισμό της περιοχής και θα δημιουργήσει μόνιμη σταθερότητα. «Έφυγα από αυτήν την συνάντηση γνωρίζοντας ότι η απόφαση είχε εν πολλοίς ληφθεί», μου είπε ο Chane. Ήταν τρομαγμένος. Άλλοι ήταν σιωπηλοί, συμπεριλαμβανομένου ενός Καθολικού καρδινάλιου από την Βαλτιμόρη, και μερικοί, όπως ο ευαγγελικός ηγέτης Chuck Colson, ήταν ενθουσιώδεις. Ο Φραγκίσκος γνωρίζει καλά ότι Δυτικοί πολιτικοί προσπάθησαν να στρατολογήσουν θρησκευτικούς ηγέτες για να βοηθήσουν στον εξορθολογισμό του πολέμου, ειδικά στην περίπτωση του Ιράκ, μια συνεργασία που αποκαλεί «σοβαρή αμαρτία της υποκρισίας».

Παιδιά περιμένουν να υποδεχτούν τον Φραγκίσκο στη Μοσούλη του Ιράκ, τον Μάρτιο του 2021. Yara Nardi / Reuters
---------------------------------------------