Η τεχνητή νοημοσύνη και ο δρόμος για την τεχνοαποικιοκρατία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τεχνητή νοημοσύνη και ο δρόμος για την τεχνοαποικιοκρατία

Πώς το τεχνολογικό ολιγοπώλιο μπορεί να υπονομεύσει την κρατική κυριαρχία*
Περίληψη: 

Μόλις δεκαπέντε κράτη παγκοσμίως έχουν αναπτύξει στρατηγικές για την διαχείριση και ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Δύο δε από αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, έχουν αναδυθεί ως αδιαμφισβήτητοι ηγέτες στον τομέα αυτό.

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΡΔΗ είναι ερευνητής στο European Student Think Tank και βοηθός ερευνητή στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).

Όταν οι διεθνολόγοι αναφέρονται στην τεχνητή νοημοσύνη συνηθίζουν να μιλούν για ζητήματα ασφαλείας. Πέραν όμως της ασφάλειας, η τεχνητή νοημοσύνη είναι και ένα γεωοικονομικό εργαλείο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, που κυριαρχούν επί της νέας αυτής τεχνολογίας, αναμένεται να χρησιμοποιήσουν το προβάδισμά τους για να επεκτείνουν την σφαίρα της πολιτικής και οικονομικής επιρροής τους. Ο αναπτυσσόμενος κόσμος, που θα δεχτεί πλήγμα από την εντεινόμενη αυτοματοποίηση, θα γίνει βορά των δυο υπερδυνάμεων, ανοίγοντας τον δρόμο για την τεχνοαποικιοκρατία.

Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Η τεχνολογία που έχουμε στα χέρια μας σήμερα χαρακτηρίζεται ως «στενή» τεχνητή νοημοσύνη καθώς είναι σχεδιασμένη να επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες όπως οδήγηση αυτοκινήτων ή αναγνώριση προσώπων. Ωστόσο ο μακροπρόθεσμος στόχος των ερευνητών είναι η δημιουργία «γενικής» τεχνητής νοημοσύνης η οποία θα ξεπεράσει τους ανθρώπους σε κάθε γνωστική λειτουργία. Μια σειρά από πρόσφατα επιτεύγματα υποδεικνύουν την ταχύτατη ανάπτυξη του τεχνολογικού αυτού τομέα. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή αυτόνομων αυτοκινήτων, την βελτίωση διαγνωστικών διαδικασιών και την χορήγηση τραπεζικών δανείων. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι ερευνητές στο Συνέδριο του Πουέρτο Ρίκο (2015) αποφάνθηκαν την εμφάνιση γενικής τεχνητής νοημοσύνης πριν το 2060.

04042021-1.jpg

Ένα ρομπότ εξοπλισμένο με τεχνητή νοημοσύνη στο AI Xperience Center στο VUB (Vrije Universiteit Brussels) στις Βρυξέλλες, στις 19 Φεβρουαρίου 2020. REUTERS/Yves Herman
-------------------------------------------------------

H τεχνητή νοημοσύνη προβλέπεται να έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο. Η αυτοματοποίηση των εργασιών ρουτίνας (π.χ. μεταφορές), η τεχνολογική υποστήριξη των επαγγελμάτων που θα επιβιώσουν (π.χ. ιατρική) αλλά και οι καινοτομίες σε προϊόντα και υπηρεσίες θα οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας. Παράλληλα, η εμφάνιση νέων τεχνολογιών όπως το «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» και η ανατροφοδότηση της τεχνητής νοημοσύνης με όλο και περισσότερα δεδομένα αναμένεται να δημιουργήσουν έναν ενάρετο κύκλο τεχνολογικής και οικονομικής ανάπτυξης.

Σύμφωνα με μια μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας Accenture, προβλέπεται πως οι παγκόσμιοι ρυθμοί ανάπτυξης θα διπλασιαστούν έως το 2035 λόγω της τεχνητής νοημοσύνης. Σε μιαν άλλη μελέτη της PwC για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης, εκτιμάται ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 14% έως το 2030. Τέλος, σύμφωνα με το McKinsey Global Institute, το 70% των εταιρειών θα υιοθετήσει τουλάχιστον έναν τύπο τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης έως το 2030.

Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την εθνική και διεθνή ασφάλεια. Τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ιράκ και την Συρία. Για παράδειγμα, το Project Maven, ένας αλγόριθμος μηχανικής όρασης που αναπτύχθηκε από την Google σε συνεργασία με το Πεντάγωνο, συνεισέφερε στην αναγνώριση στόχων υψηλού ενδιαφέροντος. Αναμένεται ωστόσο ότι ο ρόλος της θα επεκταθεί και πέρα από τις υπηρεσίες πληροφόρησης. Πρώτον, προβλέπεται η βελτίωση των μεταφορών μέσα από την αυτοματοποίηση οχημάτων όπως είναι τα αεροσκάφη, τα πλοία και τα drones. Δεύτερον, οι κυβερνο-εχθροπραξίες δύναται να ενισχυθούν καθώς οι ειδικοί αλγόριθμοι θα μπορούν να εντοπίζουν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα τα τρωτά σημεία του αντιπάλου σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό. Τρίτον η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να βελτιώσει τα οπλικά συστήματα μέσα από την αυτοματοποίηση των λειτουργιών της αναγνώρισης και της ακριβής προσβολής του στόχου με πυρά.

Συμπερασματικά, η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να επηρεάσει τόσο την στρατιωτική όσο και τη λανθάνουσα ισχύ των κρατών και συνεπώς είναι πολύ πιθανό παίξει κρίσιμο ρόλο στην ισορροπία ισχύος και τη διεθνή τάξη στον 21ο αιώνα.

ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΥΟΠΩΛΙΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

Παρά τον καθοριστικό ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης ως πολλαπλασιαστή ισχύος, παρατηρείται ένα παράδοξο. Μόλις δεκαπέντε κράτη παγκοσμίως έχουν αναπτύξει στρατηγικές για την διαχείριση και ανάπτυξη της εν λόγω τεχνολογίας.

Δύο δε από αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, έχουν αναδυθεί ως αδιαμφισβήτητοι ηγέτες στον τομέα αυτό. Η επιτυχία τους οφείλεται εν πολλοίς στους «εγχώριους πρωταθλητές», τις εταιρείες GAFAMI (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft, IBM) και BATX (Baidu, Alibaba, Tencent, Xiaomi) οι οποίες στο σύνολό τους αντιπροσωπεύουν 3,3 τρισ. δολάρια χρηματιστηριακής αξίας. Ενδεικτικά η χρηματιστηριακή αξία των αντίστοιχων ευρωπαϊκών πρωταθλητών φτάνει μόλις στο 1 δισ. δολάρια. Παρατηρούμε λοιπόν την ανάδυση ενός παγκόσμιου δυοπωλίου.

Η εξέλιξη αυτή δεν οφείλεται απλώς στην ολιγωρία των υπόλοιπων κρατών. Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης επωφελείται ιδιαίτερα από τις επιδράσεις δικτύου και από τις οικονομίες κλίμακας: περισσότερα δεδομένα οδηγούν σε ένα καλύτερο προϊόν το οποίο οδηγεί σε περισσότερους πελάτες οι οποίοι προσφέρουν περισσότερα δεδομένα. Συνεπώς, εύλογα παρατηρούμε στο παρόν κύμα τεχνητής νοημοσύνης την συγκέντρωση της ισχύος στα χέρια λίγων παικτών. Επιπλέον, σύμφωνα με τον [επιστήμονα της πληροφορικής και «γκουρού» της ΑΙ] Kai-Fu Lee, απαιτούνται τέσσερις συντελεστές για να γίνει ένα κράτος υπερδύναμη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης: πληθώρα δεδομένων, επίμονη ιδιωτική πρωτοβουλία, υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό και υποστηρικτικό πολιτικό περιβάλλον. Συνεπώς, η έλλειψη των συντελεστών αυτών στα περισσότερα κράτη, οδηγεί στην παγίωση μιας ασύμμετρης διεθνούς τάξης στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.