Οι συρρικνούμενες οικογένειες της Κίνας

Ας κοιτάξουμε μπροστά κατά περίπου μια γενιά. Το 2050, ο μέσος νεαρός Κινέζος κάτω των 30 ετών θα έχει μόνο το ένα πέμπτο από όσα ξαδέλφια έχει σήμερα, και σχεδόν κανένας νεαρός Κινέζος δεν θα ζει σε οικογένειες με μεγάλο αριθμό ξαδέλφων. Μόλις το 1% αυτών που είναι κάτω των δέκα ετών θα έχουν δέκα ή περισσότερα ξαδέλφια μέχρι το 2050 και σχεδόν ένας στους έξι δεν θα έχει καθόλου ξαδέλφια. Μια παρόμοια κατάρρευση φαίνεται να υπάρχει στα κινεζικά δίκτυα των [αρσενικών και θηλυκών] θείων. Ο μέσος αριθμός θείων θα είναι σύντομα όχι μόνο πολύ χαμηλότερος από σήμερα, αλλά και σημαντικά χαμηλότερος από τους χρόνους πριν από τον Μάο.

Οι Κινέζοι θα έχουν λιγότερα αδέλφια. Παλαιότερα, ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο για τους νέους να μην έχουν εν ζωή αδελφούς ή αδελφές, παρά τα υψηλά ποσοστά θανάτου. Τα μειωμένα ποσοστά γονιμότητας σε συνδυασμό με την αυστηρή κινεζική πολιτική του ενός παιδιού τα άλλαξαν όλα αυτά. Μέχρι το 2050, τα δύο πέμπτα των Κινέζων κάτω των 50 ετών θα είναι μοναχοπαίδια.

Παρ' όλα αυτά, σχεδόν όλοι σε ηλικία στα 30κάτι ή 40κάτι το 2050 που δεν θα έχουν αδέλφια θα έχουν ακόμα ξαδέλφια, θείους και θείες. Όχι τόσο η κινεζική νεολαία: μέχρι τότε σχεδόν το ένα έκτο των παιδιών και των εφήβων της Κίνας δεν θα έχει αδέρφια, αδελφές, θείους ή θείες. Η πτώση των γεννήσεων που ακολούθησε την άρση της πολιτικής του ενός παιδιού το 2015 μπορεί να εκπλήσσει τους προγραμματιστές στο Πεκίνο, αλλά δεν θα έπρεπε να το κάνει: τα ποσοστά γονιμότητας σε επίπεδο υπο-αντικατάστασης είναι ο κανόνας σήμερα σε όλη την Ανατολική Ασία, από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα έως την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ. Ακόμη και φτωχότεροι γείτονες, όπως η Μιανμάρ και το Βιετνάμ, έχουν δει παρόμοιες μειώσεις στα ποσοστά γονιμότητας. Ακόμα περισσότεροι νέοι χωρίς αδέλφια θα έχουν μόνο έναν ή δύο τέτοιους συγγενείς. Έτσι, μια σημαντική μειονότητα αυτής της επόμενης γενιάς στην Κίνα -πολλές δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι- θα διασχίσει την ζωή από το σχολείο μέσω της εργασίας και στην συνταξιοδότηση με λίγη ή καθόλου εμπειρία από την παραδοσιακή εκτεταμένη οικογένεια, την τόσο αναπόσπαστη στον κινεζικό πολιτισμό. Η δική τους θα είναι η γενιά που στην πραγματικότητα θα βρει τα 2.500 χρόνια της Κομφουκιανικής παράδοσης να τελειώνουν.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΒΑΡΗ

Το μεγάλο γκριζάρισμα του πληθυσμού της Κίνας θα μεγεθύνει τις πιέσεις από το επερχόμενο ρήγμα της οικογενειακής δομής. Το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών βρίσκεται σε πορεία σχεδόν τριπλασιασμού έως το 2060. Σήμερα, τέσσερις στους πέντε Κινέζους άνδρες και γυναίκες 70 ετών και άνω έχουν δύο ή περισσότερα παιδιά εν ζωή. Αυτή η σχετική αφθονία μεγάλων παιδιών είναι θετική, επειδή η οικογένεια παραμένει το κύριο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της Κίνας για την στήριξη των ηλικιωμένων. Σύμφωνα με μια οικονομική μελέτη [1], τα προσωπικά έσοδα συν τα δημόσια επιδόματα καλύπτουν λιγότερο από το ήμισυ του τρέχοντος κόστους διαβίωσης στην Κίνα για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω: τα μέλη της οικογένειας συμπληρώνουν το υπόλοιπο.

Αλλά οι αυριανοί ηλικιωμένοι θα πρέπει να βρουν άλλες πηγές υποστήριξης. Περίπου οι μισοί από τους 60ρηδες της Κίνας το 2050 θα έχουν μόνο ένα παιδί εν ζωή και ένα μεγάλο μερίδιο του ηλικιωμένου πληθυσμού της Κίνας δεν θα έχει καθόλου παιδιά. Σχεδόν όλοι αυτοί οι άτεκνοι ηλικιωμένοι θα είναι άντρες. Σήμερα, μόλις το 5% των ανδρών της Κίνας στα 70 τους δεν έχουν εν ζωή απογόνους. Οι προσομοιώσεις μας δείχνουν ότι το μερίδιο θα αυξηθεί σε 14% έως το 2050 και σε 19% έως το 2060. Στο καλύτερο σενάριο, το 15% των σημερινών νεαρών Κινέζων ανδρών δεν θα παντρευτούν ποτέ.

Οι μεσήλικες θα αντιμετωπίσουν ασυνήθεις νέες υποχρεώσεις για την φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεσήλικων Κινέζων το 2050 θα έχει ηλικιωμένους γονείς: περισσότερο από το 90% των ανδρών και των γυναικών στα 40 τους θα έχουν τουλάχιστον έναν γονέα εν ζωή και σχεδόν τα τρία πέμπτα θα έχουν δύο [γονείς εν ζωή]. Μια σημαντική μειονότητα μεσήλικων ατόμων θα είναι μοναχοπαίδια (ή το μόνο παιδί εν ζωή). Τα περισσότερα από αυτά τα μοναχοπαίδια δεν θα έχουν μόνο έναν αλλά δύο γονείς εν ζωή όταν θα γίνουν μεσήλικες. Επιπλέον, μοναχοπαίδια που παντρεύονται μοναχοπαίδια θα αντιμετωπίσουν την πίεση στη μέση ηλικία τους για να φροντίσουν τόσο τους γονείς τους όσο και τα πεθερικά τους. Εκείνοι που δεν θα παντρευτούν -κυρίως άντρες - θα επωμιστούν αυτό το οικογενειακό βάρος μόνοι τους.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΞΕΦΤΙΖΟΥΝ

Στην μελλοντική ανάποδη πληθυσμιακή πυραμίδα της Κίνας, οι εκτεταμένες οικογένειες θα φθίνουν από κάτω προς τα πάνω, ως αποτέλεσμα των συγγενών που δεν θα γεννηθούν ποτέ. Αυτές οι μεταβολές θα προκαλέσουν βαθιά και εκτεταμένη αλλαγή στην κοινωνία και την οικονομία της Κίνας -και μπορεί επίσης να αναδιαμορφώσουν τις γεωπολιτικές πραγματικότητες, επίσης. Παρ’όλη την υλική πρόοδο, η συρρίκνωση, η γήρανση και η πιο ατομικοποιημένη Κίνα του 2050 μπορεί να είναι ένα βαθιά απαισιόδοξο μέρος.

Οι ηλικιωμένοι της Κίνας θα ξεπεράσουν κατά πολύ τα παιδιά της έως το 2050. Οι άνθρωποι άνω των 65 ετών θα καταναλώνουν πολύ περισσότερα από όσα κερδίζουν. Μια ακόμη μεγαλύτερη κυβέρνηση, με πιο εκτεταμένα δημόσια προγράμματα και μεγαλύτερες αξιώσεις για εθνικούς (ή παγκόσμιους) πόρους, είναι καθ’ οδόν.