Αντιπρόσβαση και Άρνηση Περιοχής στο Αιγαίο Πέλαγος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Αντιπρόσβαση και Άρνηση Περιοχής στο Αιγαίο Πέλαγος

Η επιχειρησιακή διάσταση των νέων τεχνολογιών στην άμυνα της Ελλάδος
Περίληψη: 

Το Αιγαίο είναι ένα δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον για τον δυνητικό αντίπαλο λόγω των περιορισμένων γεωγραφικών χαρακτηριστικών του και της καθιερωμένης στρατιωτικής κυριαρχίας της Ελλάδος στην περιοχή. Αλλά αυτό δεν αρκεί.

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΟΥΝΗΣ είναι Διεθνολόγος Msc και διδάσκων στο ΕΚΠΑ.
Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΑΪΛΑΣ είναι υποναύαρχος ε.α.

Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υφίσταται μια ειρηνοφανής κατάσταση για περίπου μισό αιώνα. Οι δύο χώρες βρίσκονται σε μια κατάσταση διαρκούς διελκυστίνδας ειδικά σε στρατιωτικό επίπεδο, κυρίως για την κυριαρχία στον χώρο του Αιγαίου και προσφάτως σε περιοχές της ανατολικής Μεσογείου.

Η Τουρκία ακολουθεί πρακτικές εξαναγκασμού μέσω της απειλής χρήσης βίας, εφόσον η Ελλάδα δεν προσαρμοστεί στα δικά της κελεύσματα. Από το 1994 υφίσταται η απειλή πολέμου (casus belli) εάν η Ελλάδα ασκήσει το, κατοχυρωμένο από το νέο Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια.

20042021-1.jpg

Εκτόξευση πυραύλου από σκάφος του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Πηγή: hellenicnavy.gr
---------------------------------------------------------

Όμως, η «4η Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις» είναι μια πραγματικότητα και οι νέες εφαρμογές της τεχνολογίας έχουν ενσωματωθεί σε κάθε είδους νεότευκτο οπλικό σύστημα. Παραλλήλως, συμπαρασύρονται τα δόγματα επιχειρήσεων και οι στρατηγικές προς την κατεύθυνση της εναρμόνισής τους με τις νέες τεχνολογίες.

Η ιδέα να δημιουργηθούν επιχειρησιακά δίκτυα μέσω των οποίων θα κρατηθούν σε αποστάσεις ασφαλείας οι εχθρικές δυνάμεις, διασφαλίζοντας καθ’ αυτόν τον τρόπο την φίλια κυριαρχία σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή (π.χ. Αιγαίο), κερδίζει έδαφος αφού η προηγηθείσα εφαρμογή της από προηγμένες στρατιωτικές δυνάμεις (λ.χ. Κίνα) δείχνει να οδήγησε εκ πρώτης όψεως στο επιθυμητό αποτέλεσμα (μείωση της στρατιωτικής παρουσίας των αμερικανικών αεροναυτικών δυνάμεων στη Νότια Σινική Θάλασσα). Μπορεί, όμως, να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο στο Αιγαίο, και ποια είναι τα υπάρχοντα επιχειρησιακά δεδομένα;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ;

Όπως πολλά από τα ακρωνύμια που χρησιμοποιούνται στις ένοπλες δυνάμεις, το A2/AD ή Anti-Access/Area Denial, δηλαδή η απαγόρευση της πρόσβασης σε περιοχή, είναι ένας νέος όρος για έναν παλιό τρόπο πολέμου. Έτσι αναφερόμαστε στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να αποτρέψουν/ανασχέσουν ή να καθυστερήσουν την ανάπτυξη εχθρικών δυνάμεων σε ένα δεδομένο θέατρο επιχειρήσεων ή να αποτρέψουν την αποτελεσματικότητά τους σε τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Ωστόσο, μπορεί επίσης να έχει χρησιμότητα στο ασύμμετρο πλαίσιο επιθέσεων σε μια γεωγραφικά περιορισμένη σφαίρα στρατιωτικών επιχειρήσεων, για παράδειγμα στα σύνορα του Έβρου, όπου ένας μη κρατικός φορέας, όπως οι παράνομοι μετανάστες με την βοήθεια των τουρκικών υπηρεσιών και την χρήση στρατιωτικών πόρων του αντιπάλου, απείλησαν με εισβολή.

Οι επιχειρήσεις A2/AD είναι ένα εννοιολογικά χρήσιμο εργαλείο για την εξήγηση του ελέγχου κλιμάκωσης από την περίοδο της ειρήνης μέχρι την σύγκρουση σε οποιοδήποτε γύρο εχθροπραξιών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Η περιοχή διεξαγωγής της σύγκρουσης μπορεί να είναι το τρέχον πεδίο μάχης ή ένα εν δυνάμει θέατρο επιχειρήσεων. Η συγκεκριμένη στρατηγική δύναται να επιτευχθεί μέσω της ανάπτυξης ενός ισχυρού πλέγματος αποκεντρωμένων δικτύων παρατήρησης, συλλογής πληροφοριών και εικόνων, τα οποία θα επικοινωνούν με κέντρα διοικήσεως και ελέγχου πυρός αλλά και πλατφόρμες μεταφοράς όπλων. Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί η εν λόγω στρατηγική αποτελεί η δικτύωση όλων των οπλικών συστημάτων μέσω της χρήσης αρτηριών μεταφοράς δεδομένων, ώστε όλα τα μέσα να έχουν ενιαία εικόνα, γεγονός το οποίο συνεπάγεται ταχύτητα στην λήψη αποφάσεων και εναλλακτικές επιλογές στον τρόπο προσβολής του αντιπάλου (Δικτυοκεντρικός Πόλεμος). Ως άμεση συνέπεια εφαρμογής της παραπάνω στρατηγικής θεωρείται η ένταξη υπό φίλιο έλεγχο της περιοχής μείζονος ενδιαφέροντος.

ΚΙΝΑ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΒΑΣΗΣ

Προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της στρατηγικής αντιπρόσβασης/άρνησης μιας περιοχής κινήθηκε η Ρωσία, η οποία δημιούργησε θόλους αεράμυνας και περιοχές A2/AD, αρχής γενομένης από την περιοχή της Κριμαίας και, φυσικά, η Κίνα στη Νότια Σινική Θάλασσα. Στόχος και των δύο χωρών είναι να «απωθήσουν» σε αποστάσεις ασφαλείας τις Ομάδες Μάχης των αμερικανικών αεροπλανοφόρων (task groups) και να ελέγξουν κατά απόλυτο τρόπο τις προειρημένες περιοχές.

Η Κίνα δημιούργησε κατά μήκος της ακτής ένα δίκτυο βαλλιστικών υποσυστημάτων, το οποίο περιλαμβάνει κέντρα διοικήσεως (C4), UAV’s, radar επιφανείας, ταχύπλοα πυραυλοφόρα σκάφη, και εκτοξευτές πυραύλων DF-15/M-9/CSS-6 με εμβέλεια 600 χλμ. (900 χλμ. για την έκδοση DF-15A), και τον πύραυλο DF-21D mod4 με εμβέλεια 1.700 χλμ. Το δίκτυο υποστηρίζεται από δορυφόρους Yaogan, γεγονός το οποίο καθιστά έγκυρη, έγκαιρη, και ασφαλή την εισροή πληροφοριών και εικόνων προς τα κέντρα διοικήσεως.

Η αντίδραση των ΗΠΑ στα νέα επιχειρησιακά δεδομένα ήταν πολυεπίπεδη. Η ανάπτυξη νέων βλημάτων (DeepStrike), η εμφάνιση του δόγματος της Πολυχωρικής Μάχης (Multi-Domain Battle), και η συνεπαγόμενη ένταξη σε υπηρεσία της αντιπλοϊκής έκδοσης του βλήματος MGM-1 Atacm’s, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα εξαπόλυσης διαχωρικών πυρών, η ανάπτυξη των hypersonic missiles (γνωστά και ως «μεταπυρηνικά» όπλα), είναι μερικά από τα μέτρα τα οποία ελήφθησαν ώστε να υπάρχει δυνατότητα διάτρησης των ρωσικών θόλων αεράμυνας και των «πακτωμένων» περιοχών από πλευράς κινεζικού ελέγχου.

Επίσης, Αμερικανοί ακαδημαϊκοί, όπως ο καθηγητής E. Golzh (Πανεπιστήμιο του Τέξας), προτείνουν την δημιουργία αλληλοκαλυπτόμενων ζωνών anti-access/area denial, εκ μέρους των λοιπών χωρών όπως η Ιαπωνία, η Ταϊβάν, και οι Φιλιππίνες, προκειμένου να περιορίσουν το κινεζικό ναυτικό πλησίον της κινεζικής ακτής. Τo συγκεκριμένο επιχειρησιακό πλαίσιο είναι γνωστό ως «No Man’s Sea».