Κίνα: Το μέσο Βασίλειο

Από κάθε άποψη, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας υπήρξε πρωτοφανής, σχεδόν ένα θαύμα. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η κινεζική οικονομία αναπτύχθηκε με ένα μέσο ετήσιο ρυθμό 9,6% μεταξύ του 1990 και του 2010. Στην αρχή της πρόσφατης οικονομικής κρίσης πολλοί φοβήθηκαν ότι η ατμομηχανή της κινεζικής ανάπτυξης θα πάψει να λειτουργεί. Στα τέλη του 2008 οι κινεζικές εξαγωγές κατέρρευσαν, πυροδοτώντας φόβους για πολιτική αστάθεια και λαϊκή επανάσταση στη χώρα. Τελικώς, πάντως, η παγκόσμια οικονομική κρίση αποδείχθηκε κάτι λιγότερο από μια λακκούβα στον δρόμο της κινεζικής ανάπτυξης. Οι πληθωριστικές πιέσεις μπορεί να αυξάνονται τώρα στην Κίνα και να αυξάνεται και ο κίνδυνος να σκάσει η «φούσκα» των ακινήτων αλλά οι περισσότεροι οικονομολόγοι συνεχίζουν να προβλέπουν ταχεία ανάπτυξη στη χώρα και μάλιστα σε βάθος χρόνου. Παρότι οι προβλέψεις τους διαφέρουν πολύ, φαίνεται ότι μοιράζονται την κοινή πεποίθηση ότι η κινεζική ανάπτυξη θα είναι ταχεία – αν και όχι τόσο όσο στο παρελθόν – και ότι αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης θα διατηρηθεί για δεκαετίες. Αυτές οι προβλέψεις είναι από τη μία πλευρά προσεκτικές όσον αφορά το άμεσο μέλλον (οι κινεζικές επιδόσεις δεν θα είναι τόσο εντυπωσιακές όσο στο παρελθόν) και από την άλλη αισιόδοξες για το μακροπρόθεσμο μέλλον (καθώς δεν βλέπουν τέλος στην ανοδική πορεία της Κίνας). Είτε από σύμπτωση είτε εξαιτίας σχεδιασμού, οι προβλέψεις παρεκκλίνουν μετρίως από τις τρέχουσες τάσεις.
Για παράδειγμα, ο τιμημένος με Νόμπελ οικονομολόγος Ρόμπερτ Φόγκελ (Robert Fogel) πιστεύει ότι η Κίνα θα αναπτύσσεται με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό 8% μέχρι το 2040. Τότε θα είναι δύο φορές πιο πλούσια από την Ευρώπη (σε κατά κεφαλήν μετρήσεις) και το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι 40% (συγκρινόμενο με 14% για τις ΗΠΑ και 5% για την Ευρώπη). Άλλοι οικονομολόγοι είναι πιο επιφυλακτικοί: Οι Uri Dadush και Bennett Stancil από το Ίδρυμα Κάρνεγκι για την Παγκόσμια Ειρήνη (Carnegie Endowment for International Peace) προβλέπουν ότι η Κίνα θα αναπτύσσεται κατά 5,6% ετησίως ως το 2050.
Όπως πολλές άλλες προβλέψεις για την συνεχιζόμενη ανάπτυξη της Κίνας, αυτές οι προβολές βασίζονται σε προσεκτικά δομημένα οικονομικά μοντέλα. Αλλά, είναι πειστικά; Η παρέκκλιση από την τρέχουσα τάση μπορεί να έχει ένα νόημα για αναπτυξιακές προβλέψεις του επόμενου ή του μεθεπόμενου έτους, αλλά, όταν τα χρόνια γίνονται δεκαετίες, τέτοιες υποθέσεις επιδέχονται μεγαλύτερων αμφισβητήσεων. Αν οι πρόγονοί μου είχαν επενδύσει ένα σεντ στο όνομά μου το 1800 εφαρμόζοντας ένα πραγματικό επιτόκιο έξι μονάδων πάνω από τον εκάστοτε πληθωρισμό, συνυπολογισμένων και των ανατοκισμών, σήμερα το σεντ αυτό θα είχε αποφέρει περίπου 280.000 δολάρια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι εύκολο να βρει κανείς υψηλότοκες και αξιόπιστες επενδυτικές ευκαιρίες που να διαρκούν 211 χρόνια. Τα πράγματα αλλάζουν, μερικές φορές στραβώνουν. Οι παλιές αποδόσεις δεν αποτελούν εγγύηση για τις μελλοντικές.
Όταν πρόκειται για την εκτίμηση της μελλοντικής ανάπτυξης της Κίνας, τα οικονομικά μοντέλα μπορούν να προσφέρουν μόνο τέτοιου είδους καθοδήγηση. Τα μοντέλα προβλέπουν τις μελλοντικές εκροές στη βάση των προβλέψεων για μελλοντικές εισροές, αλλά οι μελλοντικές εισροές είναι αδύνατο να προβλεφθούν. Στο τέλος, δεν απομένουν πολλά να κάνει κανείς εκτός από το να υπολογίζει παρεκκλίσεις από τις τρέχουσες εισροές. Αλλά οι εισροές, όπως όλα τα οικονομικά μεγέθη, μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο. Η οικονομία της Κίνας εξελίσσεται ραγδαία: Από τη βασική αγροτική παραγωγή στα φουγάρα των βιομηχανιών και, μετά, στα τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτρονικά και στις υπηρεσίες προς τους καταναλωτές. Και κάποια στιγμή στο μέλλον, ίσως όχι πολύ μακρινή, οι υπερβολικοί δείκτες ανάπτυξης της Κίνας θα εξισορροπηθούν και η οικονομική της μεγέθυνση θα επιβραδυνθεί, επιστρέφοντας σε ρυθμούς που προσομοιάζουν με εκείνους άλλων χωρών με τις οποίες η Κίνα μπορεί να συγκριθεί.