Τι Σημαίνουν οι Βουλγαρικές Εκλογές για την Ε.Ε. | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τι Σημαίνουν οι Βουλγαρικές Εκλογές για την Ε.Ε.

Η Νίκη του Πλεβνέλιεφ και τα Σκυλιά που Δεν Γαβγίζουν
Περίληψη: 

Η Ε.Ε. παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς τις πρόσφατες εκλογές στη Βουλγαρία για να δει σημάδια σχετικά με το πώς οι ευρωπαϊκές ιδέες προχωρούν στην φτωχότερη γωνιά της. Το πιο σημαντικό – δηλαδή, ο κεντρώος δημοκρατικός φιλελευθερισμός - είναι άθικτο. Τα υπόλοιπα, σε μικρότερο βαθμό.

Ο IVAN KRASTEV είναι πρόεδρος του Centre for Liberal Strategies στη Σόφια και μόνιμο μέλος στο Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών στη Βιέννη.

«Οι εκλογές δεν αλλάζουν τίποτα», γράφει η πρώτη φράση ενός γκράφιτι σε ένα τοίχο στο κέντρο της Σόφιας. «Αν εκλογές άλλαζαν κάτι, θα είχαν απαγορευτεί». Στον απόηχο των προεδρικών και τοπικών εκλογών αυτού του μήνα, οι οποίες κατέληξαν σε μια επαναληπτική ψηφοφορία για την προεδρία το Σαββατοκύριακο, αυτό μπορεί να φαίνεται αληθινό. Το κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα, οι Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας (γνωστό από το βουλγαρικό ακρωνύμιο GERB), παρέμεινε στην εξουσία, κερδίζοντας πολλούς σημαντικούς δήμους και προχώρησε στην αντικατάσταση του μη δημοφιλούς σοσιαλιστή προέδρου Γκεόργκι Παρβάνοφ με τον δικό του υποψήφιο, Ρόζεν Πλεβνέλιεφ. Αλλά στη βάση αυτής της φαινομενικά ανώδυνης σειράς γεγονότων υπέβοσκαν αρκετές απειλές που δεν υλοποιήθηκαν.

Οι βουλγαρικές εκλογές, γενικά, δεν κάνουν πρωτοσέλιδα στην Ευρώπη, αλλά αυτή την φορά ήταν διαφορετικά. Η χώρα είναι το νεότερο και φτωχότερο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης - και ένα από τα πιο διεφθαρμένα. Πριν από την είσοδό της στην Ένωση το 2007, η Σοφία είχε ξεκινήσει μια πορεία δημοσιονομικής πειθαρχίας, η οποία πολλοί υπέθεσαν ότι θα οδηγήσει σε αύξηση του ριζοσπαστικού λαϊκιστικού εθνικισμού, θα μειώσει τις προηγούμενες θετικές απόψεις της Ε.Ε. για τη Βουλγαρία, ή θα σημάνει το τέλος του φιλελευθερισμού ευρωπαϊκού τύπου στην περιφέρεια της Ευρώπης. Οι ανησυχίες αυτές μεγάλωσαν, καθώς η παγκόσμια οικονομική κρίση πίεσε για όλο και μεγαλύτερες περικοπές στον προϋπολογισμό, η οποία οδήγησε τους διαδηλωτές στους δρόμους της Σόφιας (με παρόμοιο τρόπο με τις διαδηλώσεις που καταλαμβάνουν τους δρόμους και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες). Οι παρατηρητές, έτσι, εξέλαβαν τις εκλογές ως ένα τεστ κοπώσεως (stress test).

Στο μεταξύ, πολιτικά η Βουλγαρία είναι ένα παράξενο ζώο. Η δημοκρατία έχει επιζήσει στη Βουλγαρία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, όχι επειδή οι Βούλγαροι είναι ευχαριστημένοι με τις κυβερνήσεις που εξέλεξαν, αλλά επειδή το σύστημα τους δίνει ένα μηχανισμό έκφρασης της δίκαιης δυσαρέσκειάς τους. Ως αποτέλεσμα της κλασικής ψήφου διαμαρτυρίας, οι περισσότερες βουλγαρικές κυβερνήσεις δεν έχουν επανεκλεγεί από την πτώση του κομμουνισμού ως τώρα. Και οι πραγματικοί νικητές των εκλογών είναι συχνά απρόβλεπτοι. Δύο φορές τα τελευταία 20 χρόνια, μια εξωκοινοβουλευτικό κόμμα που ιδρύθηκε τις παραμονές των εκλογών κέρδισε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Όπως η βουλγάρα κοινωνιολόγος Boryana Dimitrova κάποτε παρατήρησε, «Το κόμμα που θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές δεν έχει καταχωρηθεί ακόμα".

Δεδομένων όλων αυτών των παραγόντων, φαινόταν πιθανό ότι το βουλγαρικό εκλογικό σώμα, έχοντας αγανακτήσει με τις οικονομικές δυσκολίες και το GERB, θα αρνηθεί να ψηφίσει (όπως πολλοί προέβλεπαν), κάνοντας απότομη στροφή προς τα αριστερά, ενάντια στην πολιτική της λιτότητας, ή να κινηθούν περισσότερο δεξιά προς έναν εθνοτικό εθνικισμό, ή να διολισθήσει από την Ε.Ε. προς τη Ρωσία. Ή, η χώρα θα καταλήξει σε ένα διχαστικό χάος, ακόμα λιγότερο σε θέση να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Πράγματι, μέχρι την ημέρα των εκλογών πολλοί παρατηρητές πίστευαν ότι μια υποψηφιότητα της αντιπολίτευσης θα κέρδιζε την προεδρία κάτι που θα οδηγούσε σε πρόωρες γενικές εκλογές. Ήταν προβληματισμένοι από την προοπτική αυτής της αστάθειας στην περιφέρεια της Ε.Ε. ακριβώς τη στιγμή που η Ένωση ασχολείται εντατικά με την αντιμετώπιση της σοβαρότερης κρίσης στην ιστορία της.

Τα αποτελέσματα, ωστόσο, διέψευσαν τις χειρότερες προβλέψεις. Σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων συμμετείχε και στους δύο γύρους των εκλογών - διαψεύδοντας τους φόβους ότι η Βουλγαρία είχε παραιτηθεί από την εκλογική διαδικασία συνολικά. Ο Πλεβνέλιεφ προηγήθηκε στην αρχική ψηφοφορία και κέρδισε το 52,5% των ψήφων στις επαναληπτικές, ξεπερνώντας τον Ivailo Kalfin, τον σοσιαλιστής υποψήφιο, κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες. Η κλασικά φιλελεύθερη υποψήφια, Meglena Kuneva, η οποία ήταν η πρώτη επίτροπος της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αρμόδια για θέματα καταναλωτών, τελείωσε τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας με 14%, αλλά δεν εκπλήρωσε τις προϋποθέσεις για να περάσει στον δεύτερο γύρο. Ακόμα κι έτσι, ένας σημαντικός αριθμός των Βουλγάρων φαίνεται να υποστηρίζει τις πολιτικές της - δίνοντας ελπίδα ότι οι φιλελεύθεροι μπορεί μια μέρα να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους στη βουλγαρική πολιτική. Τα ριζοσπαστικά κόμματα της δεξιάς ήταν από τους μεγαλύτερους χαμένους. Ο ηγέτης του υπερεθνικιστικού κόμματος Ataka, Βόλεν Σιντέροφ, ο οποίος πριν από πέντε χρόνια έφτασε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, πήρε λιγότερο από 4% των ψήφων - το χειρότερο αποτέλεσμα στην ιστορία του κόμματός του. Αυτό είναι καλή είδηση για τη Βουλγαρία και την Ευρώπη.

Από την πλευρά του, ο Πλεβνέλιεφ είναι επίσης μια επιλογή που εμπνέει εμπιστοσύνη. Είναι ένας ρεαλιστικής διαχειριστής, ο οποίος μπήκε στην πολιτική μόλις πριν από δύο χρόνια, μετά από μια επιτυχημένη καριέρα στον κλάδο των κατασκευών. Μιλάει άπταιστα γερμανικά και αγγλικά και δεν είναι μολυσμένος από σκάνδαλα διαφθοράς. Επίσης, είναι πιο κοντά στις Βρυξέλλες από όσο στη Μόσχα - μια έντονη αντίθεση σε σχέση με τον απερχόμενο πρόεδρο της χώρας, ο οποίος ήταν ο στενότερος σύμμαχος του Κρεμλίνου στη βουλγαρική πολιτική σκηνή. Ο Πλεβνέλιεφ διστάζει να υποστηρίξει ενεργειακά έργα της Ρωσίας στη Βουλγαρία και είναι επίσης αποφασισμένος να προσδώσει ευρωπαϊκή αποτελεσματικότητα στη βουλγαρική δημόσια διοίκηση. Παρά το γεγονός ότι ο ρόλος του προέδρου της Βουλγαρίας είναι σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπικός, ο Πλεβνέλιεφ διαδήλωσε την φιλοδοξία του να μετατρέψει το προεδρικό γραφείο σε μια δεξαμενή εγκεφάλων, γεγονός που αποτελεί καλό οιωνό.