Μπορεί ο Μάριο Μόντι να σώσει την Ιταλία;

Το καλύτερο σενάριο θα ήταν αν, αντιλαμβανόμενα την επικινδυνότητα της κατάστασης, τα «περιστέρια» στο κόμμα του Μπερλουσκόνι και στο Partito Democratico, μαζί με μικρότερα κόμματα της αριστεράς, να πάρουν το πάνω χέρι και να ψηφίσουν μια κυβέρνηση Monti, χωρίς τα «γεράκια». Στην περίπτωση αυτή, οι υποστηρικτές Monti θα είναι δεσμευμένοι στο να τον υποστηρίζουν μέχρις ότου οι εκλογές θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν με υπευθυνότητα, ας πούμε, στα μέσα του 2013. Τα κόμματα θα πρέπει να συνάψουν κάποια συμφωνία σχετικά με ισόποσα κατανεμημένες «θυσίες» μέσω περικοπών δημοσίων δαπανών, φόρων και μεταρρυθμίσεων. Τα spreads των επιτοκίων θα μειώνονταν και η Ιταλία θα μπορούσε να ανακάμψει σιγά - σιγά. Η ευρωζώνη θα κρατούσε την συνοχή της και, ακόμα κι καρκινοβατούσε με διαφορετικό βηματισμό για το κάθε μέλος της, συντηρώντας τα οφέλη μιας πρωτοφανούς οικονομικής συνεργασίας που κράτησε πάνω από δύο δεκαετίες.

Καλύτερο, χειρότερο ή κάποιο ενδιάμεσο σενάριο - ό, τι είναι να γίνει θα εξαρτηθεί από το πόσο μπορεί ο Napolitano να ελέγξει την εναπομείνασα επιρροή του Μπερλουσκόνι. Όσο ευρύτερος είναι ο ρόλος του προέδρου τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα μιας χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης. Η μάχη αυτή δεν έχει τελειώσει ακόμα. Απευθυνόμενος στους οπαδούς του μέσα από στην τηλεόραση την ημέρα της πτώσης του από την εξουσία, ο Μπερλουσκόνι κατέστησε σαφές ότι «θα διπλασιάσω τις προσπάθειές μου, ως ο ηγέτης του κόμματος της πλειοψηφίας, να αλλάξει και να εκσυγχρονιστεί η χώρα». Μπορεί να προσπαθεί να επιστρέψει εάν ο Monti αποτύχει. Αλλά ακόμα και αν δεν πράξει κατ’ αυτό τον τρόπο, ο Monti βρίσκεται μέσα σε μια δύσκολη κατάσταση. Σε περίπτωση που επιχειρήσει να συσπειρώσει ευρεία πολιτική υποστήριξη για ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, αναμφίβολα θα καταλήξει να συρθεί σε μακρές διαπραγματεύσεις που θα καθυστερήσουν τις αποφάσεις και θα αποδυναμώσουν οποιαδήποτε τελική πρόταση. Γι 'αυτό, σε μακροπρόθεσμη βάση, θα ήταν καλύτερο για την Ιταλία, αν ο Monti επέλεγε την πιο επικίνδυνη στρατηγική: να βασιστεί στα «περιστέρια» των δύο κομμάτων και να προωθήσει μια πιο ολοκληρωμένη αναδιάρθρωση στη βάση «ή όλα ή τίποτα».

Οι γενικές γραμμές για το τι χρειάζεται να κάνει η Ιταλία είναι σαφείς. Πρώτον, η Ρώμη πρέπει να μειώσει τις εξωφρενικές δαπάνες των πολιτικών της - υψηλοί μισθοί, επιδόματα που χορηγούνται γενναιόδωρα μετά από μερικά χρόνια στο Κοινοβούλιο, περίπου 600.000 υπηρεσιακά αυτοκίνητα (συγκρινόμενα με 75.000 στις Ηνωμένες Πολιτείες) και ούτω καθεξής – στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα ότι τα προνόμια που κάποτε ήταν γνωστά ως «πολιτική κάστα» δεν θα είναι πλέον ανεκτά. Στη συνέχεια θα πρέπει να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, να πατάξει τις απάτες στο νότο της Ιταλίας και στις συντάξεις «αρχαιότητας», οι οποίες χορηγήθηκαν σε χιλιάδες εργαζόμενους ηλικίας κάτω των σαράντα ετών στη βόρεια Ιταλία. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση πρέπει να μεταρρυθμίσει τη διπλοπρόσωπη αγορά εργασίας, στην οποία μεσήλικες βιομηχανικοί εργάτες είναι υπερ-προστατευμένοι αλλά οι νέοι εργαζόμενοι στον τομέα των υπηρεσιών είναι βασικά ξεκρέμαστοι, ενώ η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό συγκεντρώνει από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Θα είναι επίσης απαραίτητη η κατάργηση των επαγγελματικών προνομίων (για δικηγόρους, δημοσιογράφους, συμβολαιογράφους, οδηγούς ταξί και ούτω καθεξής) και των σχεδόν ανυπέρβλητων εμποδίων που περιορίζουν την πρόσβαση στα επαγγέλματα αυτά και κρατούν το κόστος τους υψηλό. Ο Monti θα πρέπει στη συνέχεια να πάρει στα σοβαρά την περιστολή της παραοικονομίας, η οποία αποτελεί περίπου το 17% του ΑΕΠ, αλλά και τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής, η οποία εκτιμάται ότι κοστίζει στην Ιταλία εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Και τέλος, θα πρέπει να μεταρρυθμίσει το φορολογικό σύστημα με τη μετατόπιση του βάρους από τις επιχειρήσεις και την εργασία στην κατανάλωση και τις ενοικιάσεις.

Οι Ιταλοί θα καταπιούν μια τέτοια χούφτα πικρά χάπια μόνο όταν όλοι οι άλλοι κάνουν επίσης το ίδιο - και αν, υπό τον Monti, ανακαλύψουν ξανά μια ιδέα που ο Μπερλουσκόνι πάντα γελοιοποιούσε: το «κοινό καλό». Θα ήταν επίσης σοφό να το κάνουν, καθώς οι θετικές πλευρές του καλού σεναρίου έχουν τεράστια σημασία. Μια οικονομική αναδιάρθρωση στην Ιταλία δεν θα σώσει μόνο τη χώρα αυτή από τη χρεοκοπία, αλλά θα αποτρέψει επίσης τη διάλυση της ζώνης του ευρώ - και, ίσως το πιο σημαντικό για τη Ρώμη, θα αρχίσει την αποκατάσταση των βλαβών που προκλήθηκαν από σχεδόν δύο δεκαετίες διαφθοράς και κακοδιαχείρισης από τον Μπερλουσκόνι και τους συγχρόνους του.

Έχω υποστηρίξει κι αλλού ότι τα σημερινά προβλήματα της Ιταλίας είναι σε μεγάλο βαθμό εγχώρια. Δεν είναι το αποτέλεσμα της «μόλυνσης» από την Ελλάδα ή την Ευρώπη, όπως πολλοί φοβόντουσαν. Αλλά καθώς μια κατάρρευση της Ιταλίας θα σήμαινε το τέλος του ευρώ, πρέπει τώρα να ανησυχήσουμε για το ενδεχόμενο η ιταλική κρίση να «μολύνει» άλλες χώρες. Ό, τι κάνουν οι Ιταλοί για την Ιταλία, το κάνουν επίσης και για την Ευρώπη.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/136667/paolo-manasse/can-mario-mo...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.