Το λάθος της Μέρκελ στα δημοσιονομικά της ευρωζώνης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το λάθος της Μέρκελ στα δημοσιονομικά της ευρωζώνης

Το αρνητικό παράδειγμα της Γερμανίας και της Ιρλανδίας και οι περιπτώσεις της Ελλάδας και την Λετονίας

Εν ολίγοις, η εναρμόνιση των μακροοικονομικών πολιτικών της Ευρώπης απέτυχε επειδή οι χώρες είχαν ισχυρά κίνητρα να αθετήσουν τις δεσμεύσεις τους και το Συμβούλιο ECOFIN είχε εξίσου ισχυρά κίνητρα να τις αφήσει να ξεφύγουν. Οποιαδήποτε προσπάθεια να επιβάλει κυρώσεις στην Ιρλανδία το 2001 θα μπορούσε πιθανώς να επιδεινώσει την αρνητική διάθεση της ιρλανδικής κοινής γνώμης. Και οποιαδήποτε προσπάθεια να εξαναγκάσει τη γερμανική κυβέρνηση να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της απλώς θα είχε αποκαλύψει την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναγκάσει τα κράτη μέλη να κάμψουν τη θέλησή τους. Για λόγους εγχώριας πολιτικής, το Βερολίνο δεν επρόκειτο να υποχωρήσει.

Τα μέτρα που επί του παρόντος έχουν πέσει στο τραπέζι δεν θα αλλάξουν τη δυναμική της ευρωζώνης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ποτέ δεν θα είναι πρόθυμοι για μια αναμέτρηση με ένα ισχυρό κράτος-μέλος. Και ούτε οι νέες διατάξεις που βρίσκονται στο πλαίσιο συζήτησης δεν θα διορθώσουν το πρόβλημα. Στην καλύτερη περίπτωση, τα κράτη μέλη θα συμφωνήσουν να απαιτούν ενισχυμένη πλειοψηφία στο Συμβούλιο ECOFIN για να άρει τις κυρώσεις (τώρα μια ενισχυμένη πλειοψηφία χρειάζεται για να τις επιβάλουν). Ακόμη κι αυτή η προϋπόθεση θα είναι αξιόπιστη μόνο εφόσον έχει δοκιμαστεί σε ένα κράτος του ευρωπαϊκού πυρήνα, όπως η Γερμανία ή η Γαλλία. Όσον αφορά τις συνταγματικές δεσμεύσεις της δημοσιονομικής πειθαρχίας, οι προοπτικές δεν είναι πολύ καλύτερες. Οι εθνικοί νόμοι περιέχουν πολλά κενά. Οι συνταγματικές τροποποιήσεις μπορούν να αναθεωρηθούν με την ίδια ευκολία που εισήχθησαν και η εφαρμογή τους εξαρτάται από την καλή θέληση των εθνικών δικαστηρίων.

Αλλά υπάρχει μια λύση. Μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν να επικεντρωθεί κανείς στην παροχή κινήτρων και όχι στην επιβολή. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις περιπτώσεις της Λετονίας και, το πιστεύετε ή όχι, της Ελλάδας. Η Λετονία έχει αναλάβει μια επίπονη μακροοικονομική προσαρμογή από το 2008, επειδή πιστεύει ότι κάθε άλλη εναλλακτική, ειδικά το να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία της με το ευρώ, θα είναι χειρότερη. Η αποδυνάμωση του εγχώριου νομίσματος θα προκαλέσει αύξηση στις τιμές της ενέργειας, διογκώνοντας σημαντικά το βάρος του εξωτερικού της χρέους, καθιστώντας δύσκολο στις νομισματικές αρχές της Λετονίας να αποκαταστήσουν την αξιοπιστία της χώρας.

Κάποιοι μπορεί να παραπονεθούν ότι οι Έλληνες δεν κάνουν αρκετά για να εξισορροπήσουν την οικονομία τους, αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την προθυμία της Αθήνας να προβεί σε περικοπές όλο και πιο πολλές σε κάθε διαπραγμάτευση – κυρίως για να ξεφύγει από τον κίνδυνο να την πετάξουν έξω από τη νομισματική ένωση. Η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι η έξοδος από το ευρώ θα προκαλούσε μια μεγάλη κρίση στο τραπεζικό σύστημά της, φέρνοντας σημαντική αύξηση στις τιμές των εισαγωγών και του εγχώριου πληθωρισμού, ενώ θα συμβάλλει ελάχιστα στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι πραγματικά ένα καθεστώς κινήτρων για την παραμονή στο εσωτερικό της νομισματικής ένωσης και την τιμωρία των εταίρων όταν παραβαίνουν τους κανόνες. Μια καλή αναλογία είναι ένα χρηματιστήριο. Οι επιχειρήσεις εντάσσονται επειδή αποκτούν πρόσβαση σε χαμηλού κόστους κεφάλαια. Και είναι πρόθυμες να ανοίξουν τα βιβλία τους και να αποδεχθούν ορισμένα πρότυπα επιδόσεων, ώστε να το πετύχουν. Με την ίδια λογική, οι εταιρείες που αρνούνται να παίξουν με τους κανόνες αποβάλλονται από το χρηματιστήριο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να δημιουργήσει μια παρόμοια δυναμική με τη θέσπιση σαφών προϋποθέσεων που τα κράτη μέλη πρέπει να πληρούν για να αποκτήσουν πρόσβαση σε χαμηλού κόστους και κοινής εξασφάλισης χρηματοδότηση κρατικού χρέους – ας το ονομάσουμε μια Πιστωτική Λέσχη Κρατικού Χρέους. Οι ακριβείς όροι θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης, αλλά το κύριο σημείο είναι ότι κάθε κυβέρνηση που δεν τηρεί τους κανόνες θα βρεθεί στα κρύα του λουτρού. Σε περίπτωση που η Ελλάδα, ας πούμε, εισέλθει στη λέσχη και στη συνέχεια δοκιμάσει να αποφύγει την πληρωμή του χρέους της, θα χάσει το δικαίωμα για χρηματοδότηση μέχρι να αποζημιωθεί η υπόλοιπη ομάδα. Εν τω μεταξύ, οι χώρες εταίροι θα έχουν κάθε λόγο να κρατήσουν ο ένας τον άλλο στο υψηλότερο επίπεδο, διότι η πιστοληπτική ικανότητα - και ως εκ τούτης το κόστος δανεισμού - της Λέσχης θα επηρεάζεται από την πιστοληπτική ικανότητα των πιο αδύναμων μελών της.

Τελικώς, η ρύθμιση αυτή δεν θα θέσει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ -το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - στην απαράδεκτη κατάσταση να προχωρούν σε κυρώσεις που δεν μπορούν να επιβάλουν. Όπως είναι σήμερα δομημένη, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάθε λόγο να κρατήσει τις χώρες εντός του ενιαίου νομίσματος και ελάχιστα κίνητρα για να τις αναγκάσει να συντονίσουν τις μακροοικονομικές πολιτικές τους. Αν δεν εξισορροπήσει τα κίνητρα αυτά, οι προσπάθειες για την εφαρμογή των κανόνων δεν θα αποφέρουν πολλά. Αλλά αν η ιδιότητα του μέλους εξυπακούεται ότι έχει και τα προνόμια της, τότε η Ένωση θα λύσει από μόνη της τα προβλήματά της.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/137028/erik-jones/merkel-is-wrong...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.