Ασκήσεις ισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Είναι ρεαλιστικό το να φανταστούμε μια μεγαλύτερη διαμόρφωση της Δύσης να αναδύεται μετά το 2025. Κατά τις επόμενες δεκαετίες, η Ρωσία μπορεί να ξεκινήσει μια σφαιρική και πιο νομοταγή δημοκρατική μεταρρύθμιση που θα είναι συμβατή με τα πρότυπα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ενώ η Τουρκία μπορεί να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, δρομολογώντας και για τις δύο χώρες την ενσωμάτωση στην διατλαντική κοινότητα. Αλλά ακόμα και πριν να συμβεί αυτό, μια βαθύτερη γεωπολιτική κοινότητα συμφερόντων μπορεί να δημιουργηθεί ανάμεσα σε ΗΠΑ, Ευρώπη (συμπεριλαμβανόμενης και της Τουρκίας) και Ρωσία. Καθώς κάθε δυτικότροπη έλξη από τη Ρωσία θα γινόταν και θα ενθαρρυνόταν πιθανότατα από τις στενότερες σχέσεις Ουκρανίας και ΕΕ, η θεσμική έδρα ενός συλλογικού συμβουλευτικού οργάνου (ή ίσως αρχικά για ένα εκτεταμένο Συμβούλιο της Ευρώπης) θα μπορούσε να τοποθετηθεί στο Κίεβο, την αρχαία πρωτεύουσα του κράτους των Ρως, κάτι που θα ήταν συμβολικό για την ανανεωμένη ζωτικότητα και το μεγεθυμένο πεδίο της Δύσης.

Αν οι ΗΠΑ δεν προωθήσουν την ανάδυση μια διευρυμένης Δύσης, μπορεί να ακολουθήσουν τρομερές συνέπειες: μπορεί να αναβιώσουν ιστορικές έχθρες, μπορεί να δημιουργηθούν νέες διαμάχες συμφερόντων και μπορεί να σχηματιστούν κοντόφθαλμες ανταγωνιστικές συμμαχίες. Η Ρωσία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τους ενεργειακούς πόρους της και, ενθαρρυμένη από την δυτική δυσαρμονία, να αναζητήσει τη γρήγορη αφομοίωση της Ουκρανίας, ξυπνώντας ξανά τις δικές της ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες και συνεισφέροντας στη μεγαλύτερη διεθνή αποδιοργάνωση. Με την ΕΕ απαθή, τα ανεξάρτητα ευρωπαϊκά κράτη που θα ψάχνουν μεγαλύτερες εμπορικές ευκαιρίες, μπορεί να αναζητήσουν και δικές τους διευθετήσεις με τη Ρωσία. Μπορεί κάποιος να οραματιστεί ένα σενάριο στο οποίο το οικονομικό, ίδιο συμφέρον να οδηγήσει τη Γερμανία ή την Ιταλία, για παράδειγμα, να αναπτύξουν μια ειδική σχέση με τη Ρωσία. Σε αυτή την περίπτωση, βλέποντας ότι η Γερμανία λοξοκοιτάζει, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να έρθουν πιο κοντά, ενώ η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες θα εκλιπαρούσαν απεγνωσμένα για επιπλέον εγγυήσεις ασφάλειας από τις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα δεν θα ήταν μια νέα και πιο ζωτική Δύση αλλά μάλλον μια σταδιακά θρυμματισμένη και πιο πεσιμιστική Δύση.

Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Μια τόσο ασύμφωνη Δύση δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί την Κίνα στις παγκόσμιες σχέσεις. Μέχρι τώρα, η Κίνα δεν έχει διατυπώσει ένα ιδεολογικό δόγμα που θα έκανε την πρόσφατη απόδοσή της να μοιάζει εφαρμόσιμη διεθνώς και οι ΗΠΑ ήταν πολύ προσεκτικές στο να μην φέρουν την ιδεολογία στο επίκεντρο της σχέσης τους με την Κίνα. Πολύ σοφά, Ουάσινγκτον και Πεκίνο ενστερνίστηκαν την ιδέα μιας «εποικοδομητικής συνεργασίας» στις παγκόσμιες σχέσεις και οι ΗΠΑ, παρότι κατέκριναν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κίνα, υπήρξαν προσεκτικές ώστε να μην στιγματίσουν το κινέζικο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα στο σύνολό του.

Εάν όμως οι ανήσυχες ΗΠΑ και η υπερβολικά σίγουρη Κίνα διολίσθαιναν σε μια αυξανόμενη πολιτική εχθρότητα, είναι περισσότερο από πιθανό ότι και οι δύο χώρες θα συγκρούονταν σε μια αμοιβαία καταστροφική ιδεολογική σύγκρουση. Η Ουάσινγκτον θα υποστήριζε ότι η επιτυχία του Πεκίνου βασίζεται στην τυραννία και είναι επιζήμια για την οικονομική ευημερία των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Πεκίνο, στο μεταξύ, θα ερμήνευε το μήνυμα των ΗΠΑ ως μια προσπάθεια υπονόμευσης και ενδεχομένως ακόμη και κατακερματισμού του κινέζικου συστήματος. Την ίδια στιγμή, η Κίνα θα υπογράμμιζε την επιτυχή απόρριψη της Δυτικής κυριαρχίας, προσελκύοντας στον αναπτυσσόμενο κόσμο αυτούς οι οποίοι έχουν ήδη καταγραφεί ιστορικά ως εξαιρετικά εχθρικοί προς τη Δύση γενικότερα και τις Ηνωμένες Πολιτείες ειδικότερα. Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν καταστροφικό και αντιπαραγωγικό και για τις δύο χώρες. Ως εκ τούτου, ένα ευφυές ίδιο συμφέρον θα έπρεπε να παροτρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα να ακολουθήσουν ιδεολογική αυτοσυγκράτηση και να αντισταθούν στον πειρασμό της διεθνοποίησης των διακριτικών χαρακτηριστικών στα αντίστοιχα κοινωνικο-οικονομικά συστήματά τους και της μεταξύ τους δαιμονοποίησης.

Ο ρόλος των ΗΠΑ στην Ασία θα πρέπει να είναι εκείνος του περιφερειακού εξισορροπιστή, επαναλαμβάνοντας το ρόλο που διαδραμάτισε το Ηνωμένο Βασίλειο στην ενδο-ευρωπαϊκή πολιτική κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν και πρέπει να βοηθήσουν τα ασιατικά κράτη να αποφύγουν έναν αγώνα περιφερειακής κυριαρχίας, διαμεσολαβώντας στις συγκρούσεις και αντισταθμίζοντας τις ανισορροπίες δυνάμεων ανάμεσα στους δυνητικούς ανταγωνιστές. Πράττοντας αυτό τον τρόπο, οι ΗΠΑ θα πρέπει να σέβονται τον ειδικό ιστορικό και γεωπολιτικό ρόλο της Κίνας στη διατήρηση της σταθερότητας στην Άπω Ανατολή. Η συμμετοχή σε διάλογο με την Κίνα όσον αφορά την περιφερειακή σταθερότητα, όχι μόνο θα βοηθήσει να μειωθεί η πιθανότητα διαμάχης ΗΠΑ-Κίνας, αλλά και θα μειώσει την πιθανότητα εσφαλμένων υπολογισμών ανάμεσα στην Κίνα και την Ιαπωνία, ή την Κίνα και την Ινδία, και επιπλέον σε κάποιο σημείο ανάμεσα στην Κίνα και τη Ρωσία για τους πόρους και την ανεξαρτησία των χωρών της Κεντρικής Ασίας. Έτσι, η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών για τη εξισορρόπηση στην Ασία αποτελεί τελικά συμφέρον και της Κίνας.