Ο δρόμος προς τα άστρα

Όταν πρόκειται για τα διαστημικά προγράμματά της, η Κίνα δεν συνηθίζει να προωθεί μεγάλα αλλά ανεφάρμοστα οράματα. Μακράν τούτου: η χώρα έχει ένα εξαιρετικό ρεκόρ υλοποίησης των υποσχέσεών της. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην Κίνα το 2002 ως μέρος της υπηρεσίας μου σε μια επιτροπή του Λευκού Οίκου, άκουσα κινέζους αξιωματούχους να μιλούν για την αποστολή ενός ανθρώπου στο διάστημα στο εγγύς μέλλον. Ίσως να ήμουν επηρεασμένος από μια περίπτωση αμερικανικής ύβρης, αλλά ήταν εύκολο να σκεφτώ ότι «εγγύς μέλλον» σημαίνει δεκαετίες. Ωστόσο, 18 μήνες αργότερα, το φθινόπωρο του 2003, ο Yang Liwei έγινε o πρώτος Κινέζος «taikonaut», εκτελώντας 14 τροχιές γύρω από τη Γη. Πέντε χρόνια μετά από αυτό, ο Zhai Zhigang έκανε τον πρώτο κινεζικό διαστημικό περίπατο. Εν τω μεταξύ, τον Ιανουάριο του 2007, όταν η Κίνα ήθελε να καταστρέψει έναν μη λειτουργικό μετεωρολογικό δορυφόρο, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός διεξήγαγε τον πρώτο «κινητικό φόνο» καταστρέφοντας τον δορυφόρο με ένα υψηλής ταχύτητας βλήμα επιφανείας – τροχιάς, το πρώτο τέτοιο χτύπημα από οιαδήποτε χώρα από τη δεκαετία του 1980. Με κάθε τέτοιο επίτευγμα, η Κίνα κινείται ένα βήμα πιο κοντά στο να γίνει μια αυτόνομη διαστημική δύναμη, φθάνοντας το επίπεδο (και ίσως ακόμη και πάνω από αυτό) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, όσον αφορά τη δέσμευση και τους πόρους.

Οι τελευταίες διαστημικές εξαγγελίες της Κίνας θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια άλλη «στιγμή Σπούτνικ» για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ωθώντας τη χώρα σε δράση μετά από μια περίοδο «αγρανάπαυσης» σχετικά με τις διαστημικές προσπάθειες της. Αλλά εκτός από τη νοσηρή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, ένα νέο εμπόδιο μπορεί να σταθεί στο δρόμο μιας ένθερμης και παραγωγικής αντίδρασης όσο στην εποχή του Κένεντι: ο κομματισμός που τώρα σκιάζει την εξερεύνηση του Διαστήματος.

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Για δεκαετίες, η εξερεύνηση του Διαστήματος βρισκόταν πάνω από την κομματική πολιτική. Η υποστήριξη της NASA δεν ήταν διακομματική, ήταν ανεξάρτητη. Η δημόσια υποστήριξη για τη NASA, αν και έχει εξασθενίσει, γενικά δεν έχει συσχετιστεί με τις κατηγορίες που χωρίζουν συνήθως τους Αμερικανούς: φιλελεύθεροι εναντίον συντηρητικών, Δημοκρατικοί έναντι Ρεπουμπλικάνων, φτωχοί έναντι πλουσίων, αστοί εναντίον αγροτών. Αυτή η πολιτική ουδετερότητα αντανακλάται ακόμη και στους χώρους της NASA. Από το 2010, οι περιφέρειες του Κογκρέσου που φιλοξενούν τους δέκα κύριους χώρους της NASA εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή από έξι Ρεπουμπλικανούς και τέσσερις Δημοκρατικούς. Μια παρόμοια ισορροπία υπήρχε στις αντιπροσωπείες στη Γερουσία από πολιτείες όπου βρίσκονται οι αντίστοιχοι χώροι: οκτώ Ρεπουμπλικάνοι και οκτώ Δημοκρατικοί.

Όμως, αρχής γενομένης από το 2004, η ασυλία της NASA από τον κομματισμό άρχισε να ξεθωριάζει. Μετά τη μοιραία απώλεια του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια το 2003, στην οποία επτά μέλη του πληρώματος έχασαν τη ζωή τους, εμπειρογνώμονες, μέσα μαζικής ενημέρωσης, σχολιαστές και νομοθέτες άρχισαν να πιέζουν για ένα νέο όραμα για τη NASA. Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ενέκρινε το στόχο αυτό με μια σειρά από πολιτικές που είναι γνωστές ως «Το όραμα για την εξερεύνηση του Διαστήματος». Το πρόγραμμα προέβλεπε την ολοκλήρωση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και την απόσυρση της κινητήριας δύναμης της NASA, δηλαδή το διαστημικό λεωφορείο, μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν από τον τερματισμό του προγράμματος του διαστημικού λεωφορείου θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής εκτόξευσης που θα μπορούσε να πάρει Αμερικανούς σε προορισμούς μακρύτερα από την χαμηλή γήινη τροχιά.

Τον Φεβρουάριο του 2004, διορίστηκα από τον Μπους σε μια εννεαμελή Επιτροπή της οποίας η εντολή ήταν να χαράξει μια προσιτή και βιώσιμη πορεία για την εφαρμογή της νέας πολιτικής. Το σχέδιο έλαβε τελικά διακομματική υποστήριξη στο Κογκρέσο. Αλλά κατά τη διάρκεια της συζήτησης επί της ουσίας, κομματικές συμμαχίες άρχισαν να νοθεύουν ως και να καταργούν τις ιδέες των ανθρώπων για το Διάστημα. Μερικοί Δημοκρατικοί έσπευσαν να επικρίνουν το σχέδιο με το σκεπτικό ότι το έθνος δεν θα μπορούσε να το αντέξει οικονομικά, ακόμη και αν η Επιτροπή ήταν ρητά επιφορτισμένη με τη διατήρηση του κόστους υπό έλεγχο. Άλλοι παραπονέθηκαν για την έλλειψη λεπτομερειών επί του σχεδίου, αν και υποστηρικτικά έγγραφα ήταν ελεύθερα διαθέσιμα από το Λευκό Οίκο και από τη NASA. Ένας αριθμός φιλελεύθερων επικριτών αμφισβήτησαν τη σκοπιμότητα των δαπανών για το Διάστημα, όταν το κόστος της διεξαγωγής δύο πολέμων αποστράγγιζε ήδη το υπουργείο Οικονομικών και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση περιθωριοποιούσε άλλα σημαντικά προγράμματα προκειμένου να κάνει φορολογικές περικοπές. Προφανώς απέτυχαν να θυμηθούν ότι το 1969 οι Ηνωμένες Πολιτείες πήγαν στο φεγγάρι, ενώ πολεμούσαν σε δύο πολέμους – έναν ψυχρό και έναν θερμό - κατά τη διάρκεια της πιο ταραχώδους δεκαετίας στην αμερικανική ιστορία μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Μια τυπική απάντηση ήρθε από τον πρώην κυβερνήτη του Βερμόντ, Χάουαρντ Ντιν, ο οποίος τότε υποστηριζόταν για προεδρικός υποψήφιος των Δημοκρατικών: «Τυχαίνει να πιστεύω ότι η εξερεύνηση του Διαστήματος είναι καταπληκτική. Πού είναι η αύξηση της φορολογίας για να πληρωθεί αυτό; Δεν αξίζει την πτώχευση της χώρας». Γράφοντας στο περιοδικό New Yorker, ο Hendrik Hertzberg επέκρινε τον Μπους για «έλλειψη σοβαρότητας σχετικά με την διαπλανητική του επιχείρηση» και κατηγόρησε την τιμολόγησή του ως «τύπου σούπερ – μάρκετ». Επικρίσεις όπως αυτές αποκάλυψαν μια κομματική μεροληψία που δεν είχα συναντήσει μέσα σε δύο δεκαετίες έκθεσής μου στη διαστημική πολιτική.