Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον Κικέρωνα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον Κικέρωνα

Η τέχνη της πολιτικής από την αρχαία Ρώμη ως σήμερα
Περίληψη: 

Το 64 π.Χ., ο μεγάλος Ρωμαίος δικηγόρος και ρήτορας Μάρκος Τούλιος Κικέρων ήταν υποψήφιος για Ύπατος. Ο νεότερος αδερφός του, Κόιντος, σκέφτηκε ο Μάρκος είχε μια ευκαιρία – υπό την προϋπόθεση ότι θα διεξήγαγε μια καλή προεκλογική εκστρατεία. Έτσι, ο Κόιντος έγραψε ένα λεπτομερές υπόμνημα στρατηγικής περιγράφοντας ακριβώς αυτά που ο Μάρκος έπρεπε να κάνει για να κερδίσει. Είναι ο καλύτερος οδηγός για ψηφοθηρία που θα διαβάσετε ποτέ, παρουσιασμένος εδώ με ένα σχόλιο από τον θρυλικό πολιτικό σύμβουλο James Carville.

Ο ΚΟΪΝΤΟΣ ΤΟΥΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ (102– 43 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος στρατηγός, πολιτικός και συγγραφέας, καθώς επίσης και νεότερος αδελφός του φημισμένου ρήτορα, φιλοσόφου και πολιτικού, Μάρκου Τούλιου Κικέρωνα.
Ο JAMES CARVILLE είναι Αμερικανός πολιτικός σύμβουλος και συγγραφέας. Το δοκίμιο του Κικέρωνα παρατίθεται αποσπασματικά από τη μετάφραση του PHILIP FREEMAN, η οποία εκδόθηκε πρόσφατα με τον τίτλο How to Win an Election: An Ancient Guide for Modern Politicians.

Το 64 π.Χ., ο επιφανής Ρωμαίος νομομαθής και ρήτορας Μάρκος Τούλιος Κικέρων έθεσε υποψηφιότητα για το αξίωμα του Ύπατου, που ήταν το υψηλότερο στη ρωμαϊκή δημοκρατία. Ο Μάρκος ήταν 42 ετών, πνευματώδης και επιτυχημένος. Δεν ανήκε, όμως, στην αριστοκρατία, και το γεγονός αυτό -υπό φυσιολογικές συνθήκες- ήταν αρκετό για να τον αποκλείσει από κάθε πιθανότητα εκλογής. Εντούτοις, οι υποψήφιοι εκείνης της χρονιάς δεν ήταν καθόλου δημοφιλείς, ώστε -όπως τουλάχιστον νόμιζε ο νεότερος αδελφός του, ο Κόιντος- αν ο Μάρκος έκανε μια σωστή προεκλογική εκστρατεία, ίσως να είχε κάποια πιθανότητα επιτυχίας.
Εκείνη την εποχή, δικαίωμα ψήφου στη Ρώμη είχε κάθε ενήλικας άνδρας πολίτης, αλλά η ψηφοφορία διεξαγόταν με ένα πολύπλοκο ομαδικό σύστημα. Οι πιο πλούσιοι πολίτες απολάμβαναν δυσανάλογη εξουσία, η κοινωνική και πολιτική χειραγώγηση ήταν στην ημερήσια διάταξη και οι προεκλογικές εκστρατείες ενείχαν το στοιχείο του χρηματισμού και ενίοτε της βίας. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η εκλογική διαδικασία διεξαγόταν με τάξη και δικαιοσύνη.
Το Commentariolum Petitionis ή «Μικρό Εγχειρίδιο Προεκλογικού Αγώνα» αποτελεί ένα είδος υπομνήματος που ο Κόιντος γράφει για τον Μάρκο, με συμβουλές για το πώς πρέπει να πολιτευτεί. Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται μόνο γι’ αυτό. Άλλοι πάλι εκφράζουν την άποψη ότι έχει γραφτεί από κάποιον άλλον συγγραφέα της αρχαιότητας. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, είναι φανερό ότι ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά τα σχετικά με την πολιτική στη Ρώμη του 1ου αι. π.Χ., και το έργο αναδίδει μια αίσθηση οικειότητας.
Τα αποσπάσματα που ακολουθούν προέρχονται από τη μετάφραση του Commentariolum από τον Φίλιπ Φρήμαν, μαζί με κάποιες παρατηρήσεις του Τζέιμς Κάρβιλ ως προς τη συνάφεια του έργου με καταστάσεις της επικαιρότητας.

ΟΙ ΕΚΔΟΤΕΣ

* * * * *

Αδελφέ μου, Μάρκο

Αν και διαθέτεις ήδη όλες εκείνες τις αρετές που μπορεί να έχει κάποιος από φυσική ικανότητα, εμπειρία και σκληρή δουλειά, η στοργή που νιώθουμε ο ένας για τον άλλον με κάνει να θέλω να μοιραστώ μαζί σου τις σκέψεις που κάνω νυχθημερόν όσον αφορά τον επικείμενο προεκλογικό αγώνα σου...

Είναι πολύ σημαντικό να αξιολογήσεις τα πολλά πλεονεκτήματα που διαθέτεις. (...) Ελάχιστοι άλλοι υποψήφιοι έχουν το πλήθος και την ποικιλία των δικών σου υποστηρικτών. Όλοι όσοι έχουν συνάψει συμβάσεις με το δημόσιο έχουν ταχθεί στο πλευρό σου, καθώς επίσης και το μεγαλύτερο μέρος της επιχειρηματικής κοινότητας. Οι ιταλικές πόλεις σε υποστηρίζουν επίσης. Μη ξεχνάς και όλους όσους με επιτυχία υπερασπίστηκες στο δικαστήριο, πελάτες από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικής προέλευσης. Και, φυσικά, πρέπει να αναλογιστείς τις ομάδες ειδικών συμφερόντων που σε στηρίζουν. Τέλος, να αξιοποιήσεις τους νέους που σε θαυμάζουν και θέλουν να μάθουν από σένα, πέρα από όλους τους πιστούς φίλους που βρίσκονται καθημερινά στο πλευρό σου.

Δούλεψε για να διατηρήσεις την εύνοια αυτών των ανθρώπων, δίνοντάς τους χρήσιμες συμβουλές και ζητώντας τους υποστήριξη ως ανταπόδοση. Τώρα είναι η ώρα να ζητήσεις χάρη από όλους. Μην παραλείψεις να τους υπενθυμίσεις να σου ξεπληρώσουν το χρέος τους ψηφίζοντάς σε. Όσους πάλι δεν σου οφείλουν τίποτα, ενημέρωσέ τους ότι η τωρινή βοήθειά τους θα σε κάνει χρεώστη τους. Και, βέβαια, κάτι που μπορεί να βοηθήσει πολύ έναν υποψήφιο χωρίς πλάτες, είναι η υποστήριξη της αριστοκρατίας, ιδιαιτέρως εκείνων των μελών της που έχουν θητεύσει στην υπατεία κατά το παρελθόν. Είναι πολύ σημαντικό να σε θεωρήσουν αντάξιό τους αυτοί οι άνθρωποι, στον κύκλο των οποίων επιθυμείς να εισέλθεις.

Θα πρέπει επιμελώς να καλλιεργήσεις σχέσεις με αυτούς τους άνδρες της άρχουσας τάξης. Μαζί με τους [πολιτικούς] φίλους σου θα πρέπει να προσπαθήσεις να τους πείσεις ότι ανέκαθεν υπήρξες οπαδός της παραδοσιοκρατίας και μη τους αφήσεις να νομίσουν ότι μπορεί να είσαι λαϊκιστής. Αν φανεί ότι προσεταιρίζεσαι σε κάποιο ζήτημα τον απλό λαό, να τους πεις ότι αυτό γίνεται επειδή θέλεις να κερδίσεις την εύνοια του Πομπήιου [ενός δημοφιλούς στρατηγού], έτσι ώστε να ασκήσει την επιρροή του υπέρ σου ή τουλάχιστον όχι εναντίον σου...

Ένας άλλος παράγοντας που αναμένεται να σε βοηθήσει, καθώς είσαι υποψήφιος με περιορισμένες πιθανότητες επιτυχίας, είναι το χαμηλό επίπεδο εκείνων των αριστοκρατών που είναι αντίπαλοί σου στην αναμέτρηση. (...) Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει ότι άνθρωποι τόσο αξιοθρήνητοι όσο ο Πόπλιος Γάλβας και ο Λεύκιος Κάσσιος θα έβαζαν υποψηφιότητα για το υψηλότερο αξίωμα της πολιτείας, αν και ανήκουν στις καλύτερες οικογένειες; (...) Αλλά, θα μου πεις, τι να πούμε για τους άλλους υποψηφίους, όπως τον Αντώνιο και τον Κατιλίνα; Είναι σίγουρα επικίνδυνοι αντίπαλοι; Ναι, και βέβαια είναι, αλλά όχι για κάποιον σαν εσένα. (...)

Θα πρέπει να νιώθεις ευγνώμων που συναγωνίζεσαι άνδρες σαν αυτούς τους δυο. Κι οι δυο τους ήταν ζώα από παιδιά, και τώρα ακόμη είναι διαβόητοι ερωτύλοι και σπάταλοι. (...) Θυμάσαι πώς αποπέμφθηκε από τη Σύγκλητο [ο Αντώνιος] ύστερα από ενδελεχή έλεγχο που διεξήγαγαν οι κήνσορες; (...) Όταν ήταν υποψήφιος για πραίτορας δεν κατάφερε να συγκεντρώσει δίπλα του άλλους από τον Σαβίδιο και τον Πάνθηρα. (...) Μετά την εκλογή του (...), ρεζιλεύτηκε όταν κατέβηκε στην αγορά και αγόρασε μπροστά σε όλους ένα κορίτσι για ερωτική σκλάβα του. (...)