Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον Κικέρωνα

Όσο για τον Κατιλίνα, (...) [αυτός] γεννήθηκε από φτωχή οικογένεια και μεγάλωσε μέσα στην ασωτία μαζί με την αδελφή του. Το πρώτο αίμα στη ζωή του το έχυσε όντας πρωτοπαλίκαρο του [δικτάτορα] Σύλλα, δολοφονώντας Ρωμαίους πολίτες και επιχειρηματίες. (...) Σκότωσε ακόμη και τον γυναικάδελφό του, τον Κόιντο Καικίλιο, έναν καλοσυνάτο ηλικιωμένο τύπο και καλό Ρωμαίο επιχειρηματία που δεν νοιαζόταν για τα πολιτικά. Ο Κατιλίνας (...) με ένα ρόπαλο χτύπησε τον καημένο τον Μάρκο Μάριο, έναν άνθρωπο πολύ αγαπητό στον ρωμαϊκό λαό. (...) Ύστερα έγινε φίλος με θεατρίνους (μπορείς να το φανταστείς;) και με μονομάχους. Έζησε μια ακόλαστη ζωή με τους πρώτους και χρησιμοποίησε τους δεύτερους σαν πληρωμένους μαχαιροβγάλτες σε όλα τα εγκλήματά του. (...) Ήταν τόσο θρασύς, τόσο αχρείος, τόσο επιτήδειος στη διαφθορά, ώστε ασελγούσε σε νεαρά αγόρια σχεδόν μέσα στην αγκαλιά των γονιών τους. Χρειάζεται, μήπως, να σου θυμίσω τι έκανε στην Αφρική; Είναι όλα καταγεγραμμένα στο κατηγορητήριο, το οποίο -μια και το ’φερε η κουβέντα- θα πρέπει να βρεις χρόνο να διεξέλθεις προσεκτικά. (...)

ΚΡΑΤΗΣΕ ΖΩΝΤΑΝΗ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ

Θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες όσον αφορά τη διεξαγωγή του προεκλογικού σου αγώνα. (...) Να το πω απερίφραστα: αφού επιδιώκεις να αναδειχθείς στο πιο σημαντικό αξίωμα της Ρώμης και αφού εν δυνάμει έχεις τόσο πολλούς εχθρούς, δεν έχεις δικαίωμα σε κανένα λάθος. (...)

Η διεκδίκηση του αξιώματος μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες ενεργειών: να εξασφαλίσεις την υποστήριξη των φίλων σου και να κερδίσεις την ψήφο του λαού. Την εύνοια των φίλων σου την εξασφαλίζεις με την ευγένεια, τις εκδουλεύσεις, τις παλιές γνωριμίες, τη διαθεσιμότητα και την έμφυτη γοητεία. Όμως, σε μια εκλογική αναμέτρηση θα πρέπει να έχεις μια ευρύτερη θεώρηση της φιλίας σε σχέση με την καθημερινότητα. Αν είσαι υποψήφιος, φίλος είναι οποιοσδήποτε σου δείχνει εύνοια ή επιζητά τη συντροφιά σου.

Μην παραβλέπεις την οικογένειά σου και εκείνους με τους οποίους έχεις στενό σύνδεσμο. Βεβαιώσου ότι στέκονται όλοι δίπλα σου και επιθυμούν να πετύχεις. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται η φυλή σου, οι γείτονές σου, οι πελάτες σου, οι πρώην σκλάβοι σου, ακόμη και οι υπηρέτες σου. Κι αυτό γιατί η πιο καταστροφική φήμη που φθάνει μέχρι τον λαό, ξεκινάει πάντα από την οικογένεια ή από τους φίλους. (...)

Τρία πράγματα εγγυώνται ψήφους σε μια εκλογή: εκδουλεύσεις, ελπίδα και προσωπική συμπάθεια. Πρέπει να εργαστείς με τρόπο που να παράσχεις αυτά τα κίνητρα στους κατάλληλους ανθρώπους. Μπορείς με ακόμη και μικρές εκδουλεύσεις να φέρεις κοντά σου οπαδούς που δεν είναι ένθερμοι. Πολύ περισσότερο, άλλωστε, όλους εκείνους που έχεις ευεργετήσει, οι οποίοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν σε υποστηρίξουν τώρα, θα χάσουν τον σεβασμό του λαού. Πήγαινε, λοιπόν, να τους βρεις προσωπικά και πες τους ότι αν σε υποστηρίξουν σ’ αυτήν την εκλογή, θα τους είσαι υποχρεωμένος.
Εκείνους στους οποίους έχεις εμπνεύσει την ελπίδα (μια ομάδα πιστών ζηλωτών), θα πρέπει να τους κάνεις να πιστέψουν ότι θα είσαι πάντα δίπλα τους για να τους βοηθάς. Δώσε τους να καταλάβουν πως τους είσαι ευγνώμων για την αφοσίωσή τους και ότι έχεις σαφή επίγνωση και εκτίμηση για τα όσα ένας έκαστος εξ αυτών σου προσφέρει.

Η τρίτη κατηγορία υποστηρικτών είναι αυτοί που σου δείχνουν εύνοια επειδή πιστεύουν πως έχουν οικοδομήσει μαζί σου μια σχέση προσωπικής συμπάθειας. Να ενθαρρύνεις αυτήν την πίστη τους, προσαρμόζοντας έτσι το μήνυμά σου ώστε να συνάδει με τις ιδιαίτερες συνθήκες του καθενός και ανταποδίδοντάς τους την καλή σου θέληση σε αφθονία. Να τους δείξεις πως όσο περισσότερο μοχθούν για την εκλογή σου τόσο στενότερος θα γίνεται ο δεσμός σας. Εσύ θα πρέπει να αποφασίσεις το πώς μπορεί να σε στηρίξει στον προεκλογικό αγώνα σου κάθε μια από αυτές τις τρεις κατηγορίες οπαδών και να τις προσέξεις αναλόγως, σταθμίζοντας επίσης πόσα μπορείς να τους ζητήσεις.
Σε κάθε γειτονιά και σε κάθε πόλη υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι-κλειδιά, που ασκούν επιρροή. (...) Σιγουρέψου ότι είσαι σε θέση να ξεχωρίσεις αυτούς τους ανθρώπους από εκείνους που μοιάζουν σημαντικοί αλλά που δεν έχουν ουσιαστική δύναμη και στην πραγματικότητα είναι συχνά αντιπαθείς στο περιβάλλον όπου ζουν. Το να διακρίνεις τη διαφορά ανάμεσα στα χρήσιμα και τα άχρηστα άτομα μιας οργάνωσης θα σε βοηθήσει να μην επενδύεις χρόνο και δυνάμεις σε ανθρώπους που ελάχιστα μπορούν να σου προσφέρουν. (...)

Να αναζητήσεις παντού ανθρώπους που θα μπορούν να σε εκπροσωπούν σαν να ήταν οι ίδιοι υποψήφιοι για τη θέση. Να τους επισκεφθείς, να τους μιλήσεις, μάθε τους καλά. Να ενισχύσεις την πίστη τους σε σένα με όποιον τρόπο οδηγεί ασφαλέστερα σε αυτό το αποτέλεσμα, μιλώντας τη γλώσσα που καταλαβαίνουν. Θα θελήσουν να γίνουν φίλοι σου αν νοιώσουν ότι θέλεις κι εσύ το ίδιο. Οι κάτοικοι των μικρών πόλεων και της υπαίθρου θα θελήσουν να γίνουν φίλοι σου αν μπεις στον κόπο να μάθεις τα ονόματά τους. Αλλά μη τους περάσεις για ανόητους. Θα σε υποστηρίξουν μόνο αν πιστέψουν ότι από σένα κάτι έχουν να κερδίσουν. Αν το πιστέψουν, δεν θα χάσουν την ευκαιρία να σε βοηθήσουν. (...)

Θα πρέπει να προσέξεις ιδιαίτερα τους (...) επιτηδευματίες και τους σχετικά ευκατάστατους πολίτες. Φρόντισε να μάθεις ποια είναι τα πρόσωπα που κυριαρχούν σε αυτές τις δύο τάξεις, πράγμα καθόλου δύσκολο αφού δεν είναι πολυάριθμες. (...) Πολύ ουσιαστικά θα σε στηρίξει [επίσης] στον προεκλογικό αγώνα σου ο ενθουσιασμός και η ενεργητικότητα των νέων ανθρώπων, χάρη στους οποίους θα αλιεύσεις ψήφους, θα κερδίσεις υποστηρικτές, θα διαδώσεις ειδήσεις και θα φανείς καλός. (...)

ΚΡΑΤΑ ΚΟΝΤΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ, ΜΑ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΑΚΟΜΗ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ