Οι ηγέτες της Κίνας οδεύουν προς νέα κυβέρνηση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι ηγέτες της Κίνας οδεύουν προς νέα κυβέρνηση

Επιλέγοντας την επόμενη Μόνιμη Επιτροπή

Καθώς το καλοκαίρι πλησιάζει στο τέλος του, οι Κινέζοι ηγέτες προετοιμάζονται για την εναλλαγή στην ηγεσία που γίνεται μια φορά κάθε δεκαετία. Αλλά σε αντίθεση με τις μεταβάσεις στο παρελθόν, αυτή τη φορά, δεν υπάρχουν γέροντες με επαναστατικές περγαμηνές στο κόμμα για να μεσολαβήσουν στις αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε κλίκες του κόμματος. Αυτό σημαίνει ότι το κυνήγι για ισχυρές θέσεις στην ενδεκάδα της νέας Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου θα μπορούσε να είναι πιο μαχητικό, καθώς οι αντίπαλοι πάτρωνες πιέζουν επιθετικά για τους ευνοούμενούς τους. Τελειώνοντας τις ετήσιες καλοκαιρινές εκδρομές για την επιθεώρησή τους στις επαρχίες, οι επικεφαλής της διαχείρισης ισχύος εντός του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) ξεκινούν για το καλοκαιρινό τους καταφύγιο στην πόλη Beidaihe, το παραθαλάσσιο θέρετρο όπου η διαδικασία ξεκινάει στα σοβαρά.

Περίπου 175 μίλια ανατολικά του Πεκίνου, η Beidaihe είναι πάντα περισσότερο για παρασκηνιακή πολιτική αντί για πολιτικό ξεκαθάρισμα. Από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ, το θέρετρο έχει υπηρετήσει ως ένα καταφύγιο όπου τα πολιτικά αφεντικά από όλη τη χώρα μπορούν να συναντηθούν ήσυχα για να οικοδομήσουν συμμαχίες, ή, όταν είναι απαραίτητο, να ανταγωνιστούν μακριά από τις απαραίτητες απαιτήσεις περί ενότητας στα μάτια του κόσμου. Το ανεπίσημο περιβάλλον του θέρετρου απαιτεί από τους ηγέτες να αφήσουν τους τίτλους και τα στολίδια του Πεκίνου πίσω τους και δημιουργεί πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού για την ευρεία κάστα των μεγιστάνων του κόμματος - ιδιαίτερα εκείνων που έχουν επίσημα συνταξιοδοτηθεί αλλά εξακολουθούν να ασκούν σημαντική επιρροή. Ως εκ τούτου, αυτό το περιβάλλον επιβραβεύει τους πλέον έμπειρους σε παρασκηνιακούς πολιτικούς ελιγμούς, με αποτέλεσμα μερικές φορές να προκαλούνται εκπληκτικές ανακατατάξεις στην ισορροπία της ηγεσίας της εξουσίας. Στην πραγματικότητα, ο Πρόεδρος Χου Ζιντάο, ο οποίος αισθανόταν άβολα με την διαδικασία αυτή, επειδή αυτές οι αδιαφανείς διαπραγματεύσεις συγκρούονται με την δική του έμφαση στη διαφάνεια και την «εσωτερική δημοκρατία στο κόμμα», προσπάθησε να απαγορεύσει τη συγκέντρωση στις αρχές της θητείας του. Αλλά η γοητεία των χειραψιών κοντά στην παραλία είναι τόσο ριζωμένη στην πολιτική κουλτούρα του ΚΚΚ που η προσπάθειά του δεν οδήγησε πουθενά.

Φέτος, ο φαινομενικός στόχος της συνάντησης είναι να επιτευχθεί συναίνεση σχετικά με μια νέα ομάδα κορυφαίων ηγετών του κόμματος. Αλλά αυτή η ατζέντα περιπλέκεται από το γεγονός ότι η ηγεσία συγκεντρώνεται στη σκιά του σκανδάλου Bo Xilai. Το κόμμα επίσημα απέπεμψε τον Bo από το Πολιτικό Γραφείο τον Απρίλιο, αφού είχε αναρριχηθεί με εξαπάτηση, κατάχρηση εξουσίας και αχαλίνωτη φιλοδοξία. Όντως, η ηγεσία έκανε ένα μεγάλο βήμα κατηγορώντας επίσημα την σύζυγο του Bo, Gu Kailai, για τη δολοφονία του Neil Heywood, ένας Βρετανού επιχειρηματία ο οποίος εργαζόταν για το ζευγάρι ως μεσολαβητής. Αλλά η Gu ήταν πάντα σε χαμηλό επίπεδο, χαρακτηρισμένη από την αρχή ως αμνός επί σφαγή, όταν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ανακοίνωσαν ότι αυτή θεωρείται ως η επίσημη ύποπτος για τη δολοφονία του Heywood.

Ωστόσο, σε αντίθεση με τον Απρίλιο, δεν υπήρχε ταυτόχρονη ανακοίνωση σχετικά με τον Bo, γεγονός που υποδηλώνει ότι εξακολουθεί να κινείται στον αθέατο κόσμο του εξώδικου συστήματος τιμωριών του κόμματος. Επιπλέον, παραμένει ασαφές τι θα συμβεί στον πρώην επικεφαλής της ασφάλειας του Bo, τον Wang Lijun, του οποίου η απόδραση σε ένα προξενείο των ΗΠΑ το Φεβρουάριο πυροδότησε όλο το σκάνδαλο. Η έλλειψη συγχρονισμού δείχνει ότι η προώθηση της υπόθεσης για την Gu μπορεί να είναι μια δράση αυτοσυγκράτησης και όχι η αρχή της τελικής πράξης. Αν είναι έτσι, οι αρχικές ελπίδες του ΚΚΚ να περιχαρακώσει το σύνολο της υπόθεσης Bo και όλες τις ντροπιαστικές συνέπειές της πολύ πριν από τη μετάβαση εξουσίας του φθινοπώρου αντιμετώπισαν εμπλοκή.

Χρονοτριβώντας να αποφασίσει την μοίρα του Bo, το ΚΚΚ έχει χάσει την ευκαιρία να αποδείξει, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ότι η ηγεσία του κόμματος βαδίζει συντεταγμένα προς τη μετάβαση. Η αποτυχία του να κάνει ταχύτερη πρόοδο είναι περίεργη, καθώς σημαντικά ενδιάμεσα στάδια θα μπορούσαν να έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα. Μια απλή ανακοίνωση, παρόμοια με εκείνη για την Gu, ότι το κόμμα παραδίδει τον Bo στις κρατικές δικαστικές αρχές για επίσημη δίωξη θα καθησύχαζε τις όποιες αμφιβολίες μεταξύ μελών του κόμματος ή ξένων επενδυτών, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα ότι η ηγεσία έχει τουλάχιστον συμφωνήσει σε έναν αρχικό κατάλογο κατηγοριών.
Αντ' αυτού, ο Χου και άλλοι κορυφαίοι ηγέτες φέρεται να ανταλλάσσουν μηνύματα με εσωτερικές εγκυκλίους για να υποστηρίξουν ότι η περίπτωση του Bo πρέπει να αντιμετωπίζεται ως παράβαση του νόμου και των κανονισμών του κόμματος και όχι ως μια προσπάθεια να διχαστεί το κόμμα. Η προσπάθεια να περιοριστούν οι κατηγορίες για τον Bo στο στενότερο ισχυρισμό περί παραβίασης της κομματικής πειθαρχίας, βοηθά να αποφευχθεί η αποσταθεροποίηση φραξιονιστικών διαχωρισμών, αλλά ένας μεγάλος αριθμός πρόσφατων εκθέσεων που δείχνουν ότι έχει σταματήσει να συνεργάζεται με τους ανακριτές θα μπορούσε να κάνει οποιαδήποτε απόφαση ακόμη πιο δύσκολη.

Η ιστορία του Bo δεν δημιουργήθηκε εν κενώ. Καθώς περνάει ο καιρός, το διακύβευμα γίνεται υψηλότερο. Για παράδειγμα, η ηγεσία του ΚΚΚ εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο να μειώσει το μέγεθος της Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου, το κορυφαίο όργανο λήψης αποφάσεων του καθεστώτος, στο φθινοπωρινό Συνέδριο του Κόμματος, από εννέα σε επτά έδρες. Νωρίτερα τον Αύγουστο, η πρώτη σελίδα της διεθνούς έκδοσης της ισχυρότερης εφημερίδας του κόμματος, της Λαϊκής Καθημερινής, περιείχε έναν ασυνήθιστο παιάνα υπέρ της τρέχουσας σύνθεσης. Αλλά πιο πρόσφατα δημοσιεύματα που εμφανίζονται στο Χονγκ Κονγκ και άλλα ανεπίσημα κινεζικά μέσα ενημέρωσης στο εξωτερικό, δείχνουν ότι υπάρχουν επίσης ενδιαφερόμενοι που οικοδομούν έναν συνασπισμό για να περιορίσουν την επιτροπή σε επτά μέλη, κάτι που, όπως ισχυρίζονται, θα εκσυγχρονίσει τις εργασίες της. Είναι λογικό να πιστεύουμε ότι αυτές οι αντικρουόμενες εκθέσεις είναι το αποτέλεσμα στοχευμένων διαρροών, σχεδιασμένων να διαμορφώσουν τις συζητήσεις στην Beidaihe.

Η συζήτηση γίνεται για το ποιόν κίνδυνο φοβούνται περισσότερο οι ελίτ του κόμματος. Κατ' αρχάς, υπάρχουν ανησυχίες για περισσότερο αυταρχισμό. Το άρθρο που εγκωμίαζε την τρέχουσα σύνθεση σημείωνε ότι η εννεαμελής Μόνιμη Επιτροπή αντιπροσωπεύει όλους τους κορυφαίους θεσμούς του καθεστώτος, εξασφαλίζοντας ένα «συλλογικό προεδρικό σύστημα», που είναι σταθερό, πιο δημοκρατικό και λιγότερο εκτεθειμένο στις ιδιοτροπίες ενός μόνο ηγέτη. Οι υπέρμαχοι της συρρίκνωσης της επιτροπής, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι η σημερινή δομή έχει προωθήσει πάρα πολλά παγιωμένα, κατεστημένα συμφέροντα στην κορυφή. Λένε ότι η συγκέντρωση εξουσίας σε λιγότερα χέρια θα προωθήσει τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με την ενδυνάμωση της νέας ομάδας ώστε να αντιμετωπίσει τις πιο εξοργιστικές προκλήσεις του κόμματος, όπως η αντιμετώπιση της κρατικής διαφθοράς και η προώθηση των οικονομικών και των (κινεζικού τύπου) πολιτικών μεταρρυθμίσεων.

Η συζήτηση περί της συρρίκνωσης της Μόνιμης Επιτροπής θα κάνει τον αγώνα για μια θέση πιο πυρετώδη, καθώς οι βασικοί παίκτες εξουσίας ανησυχούν ότι τα συμφέροντά τους δεν θα μπορούν να προστατεύονται πλήρως αν οι ευνοούμενοί τους δεν συμμετάσχουν σε αυτήν. Τούτο, με τη σειρά του, θα μπορούσε να τους κάνει λιγότερο πρόθυμους να ανεχθούν τους αντιπάλους τους, καθώς αυξάνεται η πίεση να αποδείξουν την ισχύ των πολιτικών δικτύων τους. Πιθανόν περισσότερο από όλους, ο Χου αισθάνεται τη φωτιά. Ως ηγέτης υπό αναχώρηση, θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να διαφυλάξει τα συμφέροντά του οδεύοντας προς τη συνταξιοδότηση, αλλά μόνο λίγοι από τους στενότερους συμμάχους του έχουν όλα τα σωστά διαπιστευτήρια, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στο σημερινό Πολιτικό Γραφείο, ώστε να είναι εύκολη μια προαγωγή στην Μόνιμη Επιτροπή.

Με την ηγεσία να είναι ανήσυχη, δεν αποτελεί έκπληξη ότι η πολιτική σύγχυση έχει γίνει καθημερινό φαινόμενο, ακόμα και σε θέματα ουσιαστικής σημασίας. Στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, για παράδειγμα, η προσέγγιση του Πεκίνου διολισθαίνει «από τη διατήρηση της σταθερότητας στη διασφάλιση της κυριαρχίας», όπως ο καλά διασυνδεδεμένος Κινέζος ακαδημαϊκός Jin Canrong υποστήριξε πρόσφατα στην Λαϊκή Καθημερινή. Η τελευταία φορά που η θάλασσα έγινε σημείο ανάφλεξης, το 2009-10, η ηγεσία παρενέβη για να υπενθυμίσει στα «γεράκια» της χώρας ότι η υπεράσπιση της κυριαρχίας ήταν σημαντική, αλλά τελικά υποτάσσεται στην εστίαση επί της οικονομικής ανάπτυξης. Με την πολιτική να έχει τώρα τον πρώτο λόγο, είναι μάλλον απίθανο ότι κάποιος θα διακινδυνεύσει να φανεί μαλακός στην υπεράσπιση των «ζωτικών συμφερόντων» της Κίνας καλώντας για αυτοσυγκράτηση.

Η διαχείριση της οικονομίας, επίσης, φαίνεται συγκεχυμένη. Το Πεκίνο έχει κατ' επανάληψη εκδώσει διατάγματα τις τελευταίες εβδομάδες υπογραμμίζοντας την αποφασιστικότητά του να διατηρήσει τις τιμές των ακινήτων υπό έλεγχο προς όφελος της κοινωνικής σταθερότητας. Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης περιοδείας στην επαρχία, ο αντιπρόεδρος Li Keqiang, ο πιθανός μελλοντικός διαχειριστής της οικονομίας ως πρωθυπουργός, επανέλαβε ξεχωριστά τη δέσμευση του καθεστώτος να εξισορροπήσει την οικονομία με την προώθηση της εγχώριας ζήτησης. Αλλά οι τοπικοί αξιωματούχοι γνωρίζουν ότι για να πετύχουν υψηλή αύξηση του ΑΕΠ στις περιοχές τους, οι πωλήσεις γης και η ανάπτυξη ακινήτων είναι τις περισσότερες φορές ένα βασικό κριτήριο για ανάπτυξη. Ομοίως, το κόμμα πρέπει να σταθμίσει την επιθυμία του να δημιουργήσει μια θετική ατμόσφαιρα για το συνέδριο του κόμματος με την ενίσχυση της οικονομίας έναντι των ανησυχιών ότι η επιστροφή σε μια στρατηγική που βασίζεται στις επενδύσεις κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους θα καθυστερήσει περαιτέρω την ατζέντα περί εξισορρόπησης.

Μόλις η σκόνη κατακάτσει από τη μεταβίβαση της εξουσίας, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι η νέα ομάδα θα ασχοληθεί με αυτά τα θέματα εν ευθέτω χρόνω. Το ερώτημα για την Κίνα - και τον κόσμο - είναι αν η μετάβαση θα βγει από τη σκιά του σκανδάλου Bo και πέρα από τη συζήτηση για το μέγεθος της Μόνιμης Επιτροπής ώστε να εξέλθει αρκετά ισχυρή για να χειριστεί τις προκλήσεις από την άλλη πλευρά.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/137802/christopher-k-johnson/chin...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr