Γατί διαμαρτύρονται οι Παλαιστίνιοι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γατί διαμαρτύρονται οι Παλαιστίνιοι

Η ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής δεν είναι το μόνο πρόβλημα
Περίληψη: 

Αυτό το μήνα, οι διαδηλωτές στη Δυτική Όχθη απαίτησαν την αποπομπή των κορυφαίων προσωπικοτήτων της Παλαιστινιακής Αρχής. Αλλά ο θυμός που αισθάνονται οι Παλαιστίνιοι για τους ηγέτες τους δεν μπορεί να διαχωριστεί από την μεγαλύτερη απογοήτευσή τους εξαιτίας της ισραηλινής κατοχής και της αποτυχίας της ειρηνευτικής διαδικασίας που δημιούργησε εξ αρχής την Παλαιστινιακή Αρχή.

Ο KHALED ELGINDY είναι συνεργάτης στο Κέντρο Saban για τις Πολιτικές της Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Brookings. Διετέλεσε σύμβουλος της Παλαιστινιακής Αρχής στις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ από το 2004 ως το 2009.

Με την αντι-αμερικανική αναταραχή να εξαπλώνεται στον μουσουλμανικό κόσμο και την συνεχιζόμενη κρίση που εκτυλίσσεται στη Συρία, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί κάποιος που προσπέρασε το κύμα των παλαιστινιακών διαδηλώσεων αυτού του μήνα που σάρωσαν την κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη. Οι διαδηλώσεις ουσιαστικά παρέλυσαν τη ζωή σε παλαιστινιακές πόλεις, με σκηνές που θυμίζουν την πρώτη Ιντιφάντα: καύση ελαστικών, κλειστά καταστήματα και γενικές απεργίες εμπλουτισμένες από περιστασιακές συγκρούσεις πετροπόλεμου ανάμεσα σε νεαρούς παλαιστίνιους και ένστολους των δυνάμεων ασφαλείας. Αυτό που ξεκίνησε ως μια σχετικά περιορισμένη προβολή θυμού για την ραγδαία αύξηση των τιμών και για την μη καταβολή μισθών σύντομα έγινε, όπως το έθεσε το Associated Press, «η μεγαλύτερη επίδειξη λαϊκής δυσαρέσκειας κατά της Παλαιστινιακής Αρχής [ΠΑ] στην 18χρονη ύπαρξή της». Η ένταση των διαμαρτυριών έχει υποχωρήσει τις τελευταίες ημέρες, αλλά τα συναισθήματα που υπάρχουν θα επιμείνουν, ταλαιπωρώντας την ισραηλινο-παλαιστινιακή ειρηνευτική διαδικασία και την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή.

Για δέκα συνεχόμενες μέρες, ξεκινώντας από τις 5 Σεπτεμβρίου, χιλιάδες Παλαιστίνιοι, αναστατωμένοι για την αύξηση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων και την αδυναμία της Παλαιστινιακής Αρχής να πληρώσει τους μισθούς των υπαλλήλων της, βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν την παραίτηση του παλαιστίνιου πρωθυπουργού Σαλάμ Φαγιάντ. Αυτές οι αρχικές διαδηλώσεις έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης από μέλη της Φατάχ, της φατρίας του προέδρου της ΠΑ Μαχμούντ Αμπάς, με στόχο τον παραμερισμό των παλαιών αντιπάλων του Αμπάς και ίσως και να κερδίσουν παραχωρήσεις από το Ισραήλ και τους ξένους χρηματοδότες της Παλαιστινιακής Αρχής. Αλλά οι διαμαρτυρίες γρήγορα πήραν μια δική τους ζωή, εξαπλώθηκαν σε πόλεις σε όλη τη Δυτική Όχθη και τελικά οδήγησαν στο να διατυπωθεί επίσης η απαίτηση για την ανατροπή του ίδιου του Αμπάς.

Σε μια προσπάθεια να απαλύνει την κρίση, ο Φαγιάντ υποχώρησε και συμφώνησε να ακυρώσει τις προγραμματισμένες αυξήσεις στις τιμές και υποσχέθηκε να πληρώσει τους μισθούς. Το Ισραήλ συναίνεσε να προκαταβάλει ορισμένα από τα παλαιστινιακά φορολογικά έσοδα που εισπράττει και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να ρίξει περισσότερα χρήματα στην στριμωγμένη για μετρητά ΠΑ. Τα μέτρα αυτά, σε συνδυασμό με την περιφερειακή διαμάχη για το ωμό αντι-Ισλαμικό φιλμ που προκάλεσε επίσης διαμαρτυρίες από Παλαιστίνιους, φαίνεται να έχουν μετριάσει την ένταση των διαδηλώσεων εναντίον της ΠΑ για την ώρα.

Από τα τέλη του 2010, όταν οι λαϊκές εξεγέρσεις άρχισαν να συγκλονίζουν τον αραβικό κόσμο από την Τυνησία ως το Μπαχρέιν, οι αναλυτές προέβλεψαν ότι μια «Παλαιστινιακή Άνοιξη» ήταν επικείμενη. Αλλά οι περισσότερες διαμαρτυρίες στα παλαιστινιακά εδάφη είχαν ατονήσει. Σήμερα, το ερώτημα δεν είναι αν οι διαμαρτυρίες θα συνεχιστούν, αλλά πότε, και αν οργή των Παλαιστινίων θα παραμείνει εστιασμένη στους ηγέτες τους, ή, όπως πολλοί Ισραηλινοί φοβούνται, μετασταθούν σε μια επίφοβη τρίτη ιντιφάντα με στόχο την ισραηλινή κατοχή. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η αναταραχή αυτού του μήνα είναι απλώς το πιο πρόσφατο σημάδι μιας πολύ βαθύτερης κρίσης η οποία απειλεί όχι μόνο την Παλαιστινιακή Αρχή αλλά και την προοπτική της ισραηλινο-παλαιστινιακής ειρήνης και της «λύσης των δύο κρατών». Η δυσαρέσκεια που αισθάνονται οι Παλαιστίνιοι προς τους ανίκανους και δυσλειτουργικούς κυβερνητικούς τους θεσμούς δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ετοιμοθάνατη πλέον ειρηνευτική διαδικασία που έφερε αυτούς τους θεσμούς στην ζωή.

Επιφανειακά, οι παλαιστινιακές διαδηλώσεις έχουν ισχυρή ομοιότητα με εκείνες της Αραβικής Άνοιξης. Όπως και στην Τυνησία, την Αίγυπτο, το Μπαχρέιν και άλλες χώρες της περιοχής, οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν την οικονομική ανάπτυξη και τη λογοδοσία για τις επανειλημμένες αποτυχίες των ηγετών τους. Όμως, σε αντίθεση με οποιαδήποτε από αυτές τις άλλες χώρες, η ΠΑ υπάρχει μόνο ως μέρος της δομής μιας 45χρονης στρατιωτικής κατοχής. Δεν έχει ούτε στρατό ούτε κυριαρχία επί του εδάφους της. Εν τω μεταξύ, τα θεσμικά της όργανα, τα οποία παραμένουν σχεδόν εξ ολοκλήρου εξαρτημένα από την ξένη βοήθεια, πάσχουν από έλλειψη νομιμομποίησης. Η θητεία του Αμπάς έχει τεχνικά λήξει και η Παλαιστινιακή Βουλή δεν έχει συγκληθεί μέσα σε πέντε χρόνια. Όλα αυτά, ενώ η ίδια η Αρχή παραμένει πολιτικά και γεωγραφικά κατανεμημένη μεταξύ της κυριαρχούμενης από την Φατάχ Δυτικής Όχθης και της κυβερνώμενης από την Χαμάς Λωρίδας της Γάζας, μια αδυναμία που έχει παγιωθεί από την αμερικανική, την ισραηλινή και την διεθνή αντίθεση σε οποιαδήποτε εσωτερική συμφιλίωση μεταξύ των δύο παρατάξεων. Εν ολίγοις, οι Παλαιστίνιοι έχουν λίγους λόγους για να ελπίζουν και πολλούς για να επαναστατήσουν.

Γι' αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι οι διαμαρτυρίες των Παλαιστινίων τα τελευταία χρόνια δεν έχουν συμπυκνωθεί γύρω από ένα ενιαίο, συνεκτικό μήνυμα. Τον Φεβρουάριο του 2011, χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της Ραμάλα και της πόλης της Γάζας για να απαιτήσουν ένα τέλος στην εξουθενωτική διαίρεση μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ. Τις εβδομάδες και τους μήνες που ακολούθησαν, οι διαμαρτυρίες στράφηκαν πάλι στο Ισραήλ και την κατοχή. Περιελάμβαναν μαζικές πορείες τόσο εντός όσο και εκτός της Παλαιστίνης, διαδηλώσεις εξ ονόματος των δεκάδων Παλαιστίνιων απεργών πείνας και άλλων πολιτικών κρατουμένων που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές και διαμαρτυρίες κατά της προοπτική μιας επιστροφής στις αποτυχημένες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.