Οι μύθοι και οι λύσεις για το ελληνικό πρόβλημα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι μύθοι και οι λύσεις για το ελληνικό πρόβλημα

Οι προοπτικές υπάρχουν αλλά υστερεί η πολιτική βούληση
Περίληψη: 

Η ελληνική κρίση υποφέρει από συγκεκριμένες αντιλήψεις που κυριάρχησαν στην διαμόρφωση της πολιτικής, τόσο εγχωρίως όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι αντιλήψεις αυτές και οι αποφάσεις στις οποίες οδήγησαν έφεραν την χώρα σε βαθιά ύφεση, από την οποία πολύς κόπος πρέπει να γίνει για να ανατραπεί. Ωστόσο, οι ευκαιρίες δεν λείπουν. Αρκεί να υπάρξει η πολιτική βούληση.

Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΚΛΙΑΣ είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ο σκοπός αυτού του σύντομου άρθρου είναι διττός. Ο πρώτος είναι η ανάδειξη εκείνων των «μύθων» που καθιστούν την μέχρι σήμερα ευρωπαϊκή παρέμβαση στην ελληνική κρίση αμφισβητήσιμη και, δεύτερον, η ανάδειξη εκείνων των συστατικών στοιχείων που οριοθετούν την πραγματικότητα με συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα πολιτικής. Τέλος, αναπτύσσεται σε μια ενότητα η εικόνα της θέσης της Ελλάδας στον κόσμο, όπως αυτή διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα των συνεπειών της οικονομικής κρίσης.

ΜΥΘΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Η ΚΡΙΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Η χώρα περνάει, την δυσκολότερη, ίσως, περίοδο στη σύγχρονη ιστορία της. Άποψη μου είναι ότι οι αναλύσεις που βλέπουν το φώς της καθημερινότητας είναι μονομερείς διότι δεν λαμβάνουν υπόψιν μια ιδιαίτερα σημαντική διάσταση, αυτή της παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας, όπως διαμορφώνεται από τη σχέση ΗΠΑ-Κίνα. Σκοπός της σύντομης αυτής παρέμβασης είναι να αναδείξει τον κρίσιμο ρόλο αυτής της σχέσης στη διαμόρφωση της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης της ελληνικής κρίσης από την ελληνική κυβέρνηση και, παράλληλα, να αναδείξει την ευκαιρία που έχασε η ελληνική κυβέρνηση να διαπραγματευθεί τους όρους του Μνημονίου Ι , αλλά και του ΙΙ.

Πιο συγκεκριμένα, η διατήρηση της ισχυρής ευρωζώνης και κατ’ επέκταση του ισχυρού ευρώ είναι προϋπόθεση για τη διατήρηση της έστω και σχετικής ανταγωνιστικότητας των ΗΠΑ στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι. Ο οικονομικός πόλεμος των ΗΠΑ με τη Κίνα δεν επιτρέπει την «πολυτέλεια» δημιουργίας εστίας ανισορροπίας στην Ευρώπη. Σε αυτό τον άτυπο Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η διατήρηση της ευρωζώνης και μάλιστα η ενίσχυση του Ευρώ, συνιστούν προϋποθέσεις της όποιας ανταγωνιστικότητας του δολαρίου, κυρίως έναντι του κινεζικού γουάν. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρξουν μιας σειρά από δυσμενείς συνέπειες ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται και οι ακόλουθες: οι ΗΠΑ θα χάσουν μια σημαντική αγορά για τα προϊόντα τους, το έλλειμμα στο εμπορικό τους ισοζύγιο θα διευρυνθεί ακόμη περισσότερο με δυσμενείς συνέπειες για την οικονομία τους, η Κίνα θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη πρόσβαση σε αγορές και πρώτες ύλες.

Είναι, λοιπόν, απόλυτη η ανάγκη για τις ΗΠΑ να στηρίξουν την ευρωζώνη στη κρίση που διέρχεται και, βέβαια, μέσα σε αυτό το πλαίσιο να γίνει αντίστοιχη διαχείριση και για την περίπτωση της ελληνικής κρίσης. Στο σημείο αυτό αποκτά σημασία και το ερώτημα γιατί η κυβέρνηση δεν διαπραγματεύθηκε , ενώ μπορούσε, το περιεχόμενο του Μνημονίου Ι.

Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνουν γιατί η ορθότητα των πολιτικών που προτείνονται δεν πρέπει να βασίζεται σε μύθους ή επικίνδυνες παραδοχές και καταστροφολογία. Η επαναδιαπραγμάτευση των όρων του Μνημονίου, η αλλαγή του μείγματος πολιτικών, είναι μονόδρομος. Η ανάγκη λήψης άμεσων αναπτυξιακών μέτρων και πρωτοβουλιών, η επανεκκίνηση της οικονομίας και η αναζήτηση μιας νέας εθνικής αξιοπρέπειας είναι το κύριο ζητούμενο.

ΜΥΘΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Η ΚΡΙΣΗ ΕΝΙΣΧΥΣΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Οι διαφορετικές συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί έχουν παρουσιασθεί κατά καιρούς, τόσο από τις ελληνικές κυβερνήσεις όσο και από τους Ευρωπαίους ηγέτες ως μια ιδιαίτερα μεγάλη επιτυχία και βάση για τη περαιτέρω εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, της ευρωπαϊκής ιδέας. Παρουσιάστηκαν, επίσης, ως το υπόβαθρο, το βασικό σημείο εκκίνησης, για τη δημιουργία μόνιμων μηχανισμών οικονομικής διακυβέρνησης, τουλάχιστον εντός της ευρωζώνης. Πολλοί, πρόλαβαν να μιλήσουν ακόμη και για ένα κοινό Υπουργείο των Οικονομικών σε σύντομο, μάλιστα, χρονικό διάστημα. Όμως, υπάρχουν σημεία και μεταβλητές που πρέπει να καταγραφούν και να αξιολογηθούν πριν φθάσουμε σε οριστικά συμπεράσματα σχετικά με το βαθμό επιτυχίας της συμφωνίας προς τη κατεύθυνση που προαναφέρθηκε.

Οι εξελίξεις της τελευταίας διετίας επιβεβαίωσαν την ανάδειξη μιας νέας πραγματικότητας της οποίας τα συστατικά στοιχεία είναι τα εξής:

1) Οι όποιες εξελίξεις στην πορεία διάσωσης της ελληνικής οικονομίας θα έπρεπε να λάβουν υπόψιν τα δεδομένα όπως αυτά διαμορφώνονται στο περιβάλλον της παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας και ιδιαίτερα στο πλαίσιο των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας.
2) Σε συνέχεια του παραπάνω οι ΗΠΑ θα ζητούσαν επίμονα από την Ευρώπη να παρέμβει στο ελληνικό ζήτημα, αφού δεν αντέχουν μια εστία ανισορροπίας στην Ευρωζώνη λόγω των τεράστιων ελλειμμάτων τους, της συρρίκνωσης της παραγωγικής τους βάσης και της έλλειψης ανταγωνιστικότητας της οικονομίας τους στο παγκόσμιο περιβάλλον.
3) Το ζητούμενο στην ελληνική περίπτωση είναι η απουσία πολιτικών και πόρων για τη τόνωση της πραγματικής οικονομίας που συνιστά και τον βασικό παρανομαστή για την επιτυχία ή την αποτυχία των όποιων πρωτοβουλιών αναλαμβάνονται.
4) Στο προαναφερόμενο πλαίσιο μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει ασάφειες και γκρίζες ζώνες αφού στην προσπάθεια τους να κάμψουν τις αντιρρήσεις των εθνικών εκλογικών τους σωμάτων και να εξυπηρετήσουν τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα των χωρών τους, οι ηγέτες της Ευρωζώνης δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα διαρκή και βιώσιμο μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων, γεγονός που κατέστησε το Ευρώ ακόμη πιο ευάλωτο στις αγορές.