Το παιχνίδι του Ισραήλ στη Γάζα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το παιχνίδι του Ισραήλ στη Γάζα

Οι κίνδυνοι της Επιχείρησης «Πυλώνας της Άμυνας»

Η συνήθης στρατηγική του Ισραήλ δεν μπορεί να επιφέρει τέτοια αποφασιστικά αποτελέσματα αυτή τη φορά. Για τη Χαμάς θα είναι δύσκολο να τραβηχτεί πίσω από τα σύνορα και να αρχίσει να εμποδίζει την εκτόξευση ρουκετών από άλλους. Ο θάνατος του Jabari έχει εξαγριώσει τη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς και όποιος τον αντικαταστήσει θα είναι εξίσου μαχητικός, αν όχι και περισσότερο. Ένας τέτοιος ηγέτης θα ασκήσει πιέσεις για εκδίκηση και θα προειδοποιήσει τον κυβερνητικό βραχίονα της Χαμάς ότι τα στρατεύματά του θα μπορούσαν να προσχωρήσουν στις αντίπαλες ομάδες, εάν η Χαμάς «ρίξει την πετσέτα στο καναβάτσο». Παρ’ όλα αυτά η Χαμάς προσπαθεί να είναι τόσο ένα κίνημα αντίστασης όσο και ένα είδος κυβέρνησης. Με πολλούς τρόπους έχει σημειώσει επιτυχίες σαν κυβέρνηση, στη θέσπιση νόμων, στην τάξη και στην παροχή βασικών υπηρεσιών στην Γάζα. Όμως, η Χαμάς πρέπει να προσέχει να μην χάσει την αξιοπιστία μεταξύ των Παλαιστινίων όσον αφορά την προθυμία της να αγωνιστεί - μέχρι θανάτου- στον αγώνα ενάντια στο Ισραήλ. Έτσι, η Χαμάς προσπάθησε να περπατήσει σε μια λεπτή γραμμή, επιτρέποντας κάποιες επιθέσεις - και, μερικές φορές, ακόμα και συμμετέχοντας σε αυτές- για να διατηρήσει την αγωνιστική πορεία ενώ οπισθοχωρεί από μια ολομέτωπη επίθεση που θα μπορούσε να ωθήσει το Ισραήλ να επαναλάβει την «Επιχείρηση Συμπαγές Μολύβι».

Η περιπλοκή της δυναμικής μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς είναι η Αραβική Άνοιξη και ιδίως η πτώση του προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ και η άνοδος της υπό την ηγεσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας κυβέρνησης της Αιγύπτου. Κατά τη διάρκεια της εποχής Μουμπάρακ, η Αίγυπτος βοήθησε το Ισραήλ να περιορίσει τη Χαμάς, επιβάλλοντας αποκλεισμό εμπορευμάτων από τη Γάζα και απαγόρευση μετακινήσεων για τους κατοίκους της Γάζας, όπως επίσης με το να υποστηρίζει την αντίπαλο της Χαμάς, την Φατάχ. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το Κάιρο συχνά συνεργάστηκε με το Ισραήλ με σκοπό να πιέσει τη Χαμάς να υποχωρήσει.

Ωστόσο, σήμερα η Χαμάς έχει μια ιδεολογική συγγένεια καθώς και προσωπικούς δεσμούς με την κυβέρνηση του νέου προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμαντ Μόρσι. Εν τω μεταξύ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα φαίνεται να «φλερτάρει» με τον αιγυπτιακό λαό, ο οποίος είναι φύσει αντι-ισραηλινός και ισχυρός υποστηρικτής της Χαμάς. Το να πάρει ανοιχτά το μέρος του Ισραήλ, θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για τον Μόρσι. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι η Αίγυπτος προέβη σε δημόσιες επικρίσεις κατά του Ισραήλ.

Επίσης, το Ισραήλ, δεν έχει την πολυτέλεια να αποξενώσει την Αίγυπτο. Αφήνοντας κατά μέρος τη ζωτική συνθήκη ειρήνης του 1979 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ (που εξακολουθεί να φαίνεται πιθανό να διατηρηθεί), η Ιερουσαλήμ χρειάζεται το Κάιρο να διατηρήσει οποιαδήποτε, έστω και την ελάχιστη πίεση που μπορεί στη Χαμάς. Παρά το γεγονός ότι η ρητορική μεταξύ της κυβέρνησης Μόρσι και της Χαμάς είναι πολύ θερμότερη από ό, τι ήταν υπό τον Μουμπάρακ, η νέα κυβέρνηση στο Κάιρο δεν έχει ακόμη σπεύσει να ανοίξει τη συνοριακή διέλευση της Ράφα με τη Γάζα

Επιπλέον, το Ισραήλ χρειάζεται την αιγυπτιακή κυβέρνηση να συνεχίσει, και στην ιδανική περίπτωση να επεκτείνει, την πρόσφατη επίθεσή της στους δογματικούς μαχητές στις ρίζες του Σινά, που έχουν χτυπήσει επανειλημμένα και το Ισραήλ. Τέλος, το Ισραήλ χρειάζεται την Αιγυπτιακή κυβέρνηση να απόσχει από την ενίσχυση του υπέρ της Χαμάς αισθήματος στον αιγυπτιακό λαό, κάτι που θα μπορούσε γρήγορα να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την περιοχή και να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τις ήδη ευάλωτες χώρες, όπως η Ιορδανία.

Για το Ισραήλ επίσης δεν είναι καθόλου εύκολη απόφαση να κλιμακώσει τις επιχειρήσεις του εάν η Χαμάς δεν αυτοπεριοριστεί σύντομα. Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ έχει καλέσει έφεδρους και απείλησε να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της στρατιωτικής εκστρατείας του αν η Χαμάς δεν σταματήσει τις επιθέσεις με ρουκέτες, οι Ισραηλινοί δεν θέλουν να ανακαταλάβουν τη Γάζα. Επιπλέον, η κυβέρνηση Ομπάμα θα ήταν απίθανο να υποστηρίξει μια μαζική επιχείρηση αυτού του είδους, δεδομένου ότι θα περιπλέξει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις των ΗΠΑ με την Αίγυπτο και άλλες αραβικές χώρες. Ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι το Ισραήλ πιστεύει ότι βρίσκεται σε κίνδυνο. Ο δυτικός τρόπος πολέμου δίνει έμφαση στην αναλογικότητα, κάτι που στην Γάζα σημαίνει ότι το Ισραήλ πρέπει να περιορίσει τις επιθέσεις του - ιδίως όσον αφορά τις υποδομές και τους στόχους που επηρεάζουν άμεσα τους πολίτες. Η λογική της αποτροπής, αντίθετα, τονίζει τη δυσανάλογη τιμωρία: ο εχθρός πρέπει να υποφέρει.

Βραχυπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ασκήσουν πίεση στην κυβέρνηση Μόρσι με σκοπό να «μαγειρέψει» μια συμφωνία: μια εξέλιξη που όχι μόνο θα τερματίσει την τρέχουσα κρίση, αλλά που δείχνει, επίσης, ότι ο Μόρσι μπορεί να είναι ένας υπεύθυνος ηγέτης ο οποίος μπορεί να συνεργαστεί με την Ουάσιγκτον. Σε μακροπρόθεσμη βάση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο υπόλοιπος κόσμος, πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στην αντίσταση ή την διευκόλυνση της διακυβέρνησης της Χαμάς. Πρέπει να υπάρξουν μεγαλύτερες και πραγματικές ανταμοιβές αν η Χαμάς κινείται προς την κατεύθυνση του να γίνει μια κανονική κυβέρνηση που αποφεύγει τη βία. Επιτρέποντας μια πιο φυσιολογική οικονομική δραστηριότητα και σε περισσότερους ανθρώπους να πηγαίνουν προς και από τη Γάζα, η Χαμάς θα δείξει ότι ο κόσμος θα την αφήσει να κυβερνά τη Γάζα. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει σοβαρή και διαρκής τιμωρία για τυχόν συνέχιση των επιθέσεων με ρουκέτες ή άλλου είδους βίας, με την διεθνή κοινότητα να διατηρεί την οικονομική πίεση στη Χαμάς και την βεβαιότητα ότι το Ισραήλ θα χτυπήσει σκληρά τη Χαμάς για να διατηρήσει αξιόπιστη την δυνατότητά του στην αποτροπή της βίας. Αλλά η Επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι» έδειξε ότι κάθε Ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία δεν έχει σημασία το πόσο καταστροφική μπορεί να είναι αρκεί απλώς να μπορεί να αποτρέψει τους εχθρούς για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.