Η πορεία των Σκωτσέζων προς την ανεξαρτησία
Καθώς η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας προβάλλει δυσοίωνα, η θέση της περιφέρειας αυτής στο Ηνωμένο Βασίλειο αναδεικνύεται ως το πλέον πιεστικό ζήτημα για τη βρετανική πολιτική. Η εμπειρία έδειξε ότι ένα έξυπνο αποσχιστικό κόμμα είναι σε θέση να αποσυντονίσει μια λειτουργική χώρα και ότι κεντρικές κυβερνήσεις πρόθυμες να εξαγοράσουν ολόκληρες περιφέρειες, καταλήγουν να κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Ο CHARLES KING είναι καθηγητής Διεθνών Υποθέσεων και Διακυβέρνησης στο πανεπιστήμιο Georgetown και βοηθός στο Διεθνές Κέντρο Υποτροφιών Woodrow Wilson.
- previous-disabled
- Page 1of 6
- next
Το μνημείο προς τιμήν του σερ Γουίλιαμ Γουάλας υψώνεται κοντά στο Στέρλινγκ, μια καστροπολιτεία αρκετά κοντά στην πρωτεύουσα της Σκωτίας, το Εδιμβούργο. Τις μέρες που ο αέρας λυσσομανά και ο ήλιος παίζει κρυφτό με τα σύννεφα, το καμωμένο από ψαμμίτη μνημείο γυαλίζει χρυσαφένιο και επιβλητικό. Αυτήν ακριβώς την εντύπωση ήθελαν να προκαλέσουν οι δημιουργοί του στην βικτωριανή εποχή: ένας αρχαιοπρεπής πύργος, προορισμένος να θυμίζει το φιλελεύθερο πνεύμα κάθε Σκωτσέζου. Στα τέλη του 13ου αιώνα, ο Γουάλας ηγήθηκε εξέγερσης κατά του βασιλιά Εδουάρδου Α΄ της Αγγλίας και εξαιτίας αυτού τελικά απαγχονίστηκε αφού μαρτύρησε στα χέρια των βασανιστών του. Δεν υπάρχουν απεικονίσεις του ήρωα από εκείνη την εποχή. Από το 1995, όμως, που η ζωή του αναβίωσε στην επική ταινία Braveheart, ο τουρισμός άρχισε να παρουσιάζει αλματώδη άνοδο και πολλοί θιασώτες του είδους κατασκεύασαν την εικόνα της επιλογής τους. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ένας ανάγλυφος πίνακας παρουσίαζε τον μάρτυρα-πολεμιστή στα γκρουπ των τουριστών που επισκέπτονταν τον πύργο, καθ’ οδόν από το πάρκινγκ προς το πωλητήριο. Από κανέναν δεν περνούσε απαρατήρητη η ομοιότητα με τα χαρακτηριστικά του Μελ Γκίμπσον.
Είναι εύκολο να περιγελάσει κανείς τις επινοητικές υπερβολές του σκωτσέζικου εθνικισμού. Η εκδοχή του γραφικού Σκωτσέζου με το κιλτ και τη γκάιντα ήταν επινόηση ανθρώπων, όπως ο σερ Γουόλτερ Σκοτ και η βασίλισσα Βικτωρία. Τα οικογενειακά ταρτάν (σ.σ.: τα καρό σχέδια στο ύφασμα των ρούχων που κάθε οικογένεια χρησιμοποιεί για να ξεχωρίζει από τις άλλες) δημιουργήθηκαν σαν ένα μέσον προώθησης των πωλήσεων των σκωτσέζικων μάλλινων ειδών. Τα συγκροτήματα με τις γκάιντες οργανώθηκαν για να κρατούν τον ρυθμό οι Βρετανοί στρατιώτες. Ακόμη και τα δασύτριχα βοοειδή των Χάιλαντ, με το πυρόξανθο μαλλί και τη βαρβαρική γοητεία, αποτελούν επίτευγμα της γενετικής του 19ου αιώνα και μάλλον θ’ αντιμετωπίζονταν με απορία από τους βοσκούς των παλαιότερων εποχών.
Εντούτοις, ο σκωτσέζικος εθνικισμός είναι ακόμη ακμαίος και μάλιστα πιο ισχυρός από τις εποχές που ακολούθησαν τα χρόνια του Γουάλας. Το ζήτημα της θέσης της Σκωτίας μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι σήμερα μείζον στη βρετανική πολιτική σκηνή και πηγή αυξανόμενης ανησυχίας σε όλη την Ευρώπη. Το 1997 οι Σκωτσέζοι τάχθηκαν υπέρ μιας δικής τους περιφερειακής κυβέρνησης, ενώ ένα δημοψήφισμα που έχει προγραμματιστεί για το φθινόπωρο του 2014 θα τους δώσει την ευκαιρία να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος, έναν στόχο στον οποίο κατηγορηματικά έχει δεσμευθεί το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας (SNP), που έχει την πλειοψηφία στην τοπική Βουλή.
Αντί να διεκδικούν αρχαίους κληρονομικούς τίτλους ή δικαιώματα μειονότητας, οι σύγχρονοι Σκωτσέζοι εθνικιστές προωθούν ένα ασυνήθιστο επιχείρημα για την ανεξαρτησία: ότι, δηλαδή, ο λαός της Σκωτίας πιστεύει σε πολιτικές και κοινωνικές αξίες που τον διαφοροποιούν από τους κατοίκους της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Ο Άλεξ Σάλμοντ, πρωθυπουργός της Σκωτίας, δήλωσε ότι αγωνίζεται «για την ανεξαρτησία όχι ως αυτοσκοπό, αλλά ως προϋπόθεση για να γίνει η σκωτική οικονομία βιώσιμη και πιο ισχυρή, για να καταλάβει η Σκωτία τη θέση που της ανήκει στη διεθνή κοινότητα και για να πραγματώσει ο σκωτσέζικος λαός τις δυνατότητές του και να υλοποιήσει τις προσδοκίες του. Η επεξεργασία της ακριβούς διατύπωσης και του νομικού καθεστώτος του δημοψηφίσματος συνεχίζεται, αλλά στο Ουεστμίνστερ (την έδρα της βουλής του Ηνωμένου Βασιλείου), Συντηρητικοί, Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και Εργατικοί βουλευτές συμφωνούν ότι ελάχιστα μπορούν να κάνουν για να αποτρέψουν τη σκωτική κυβέρνηση από τη διενέργεια μιας τέτοιας ψηφοφορίας.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις οι Σκωτσέζοι μάλλον δεν θα ψηφίσουν υπέρ μιας πλήρους ανεξαρτησίας. Αντιθέτως, το πιθανότερο είναι να εκφραστούν υπέρ μιας «ενισχυμένης αποκέντρωσης» (enhanced devolution), δηλαδή διεύρυνσης της ήδη πολύ σημαντικής πολιτικής εξουσίας που εκχωρήθηκε στη Σκωτία κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Η άνοδος, όμως, του κόμματος του Σάλμοντ, του SNP, σκόρπισε ένα ρίγος στην πολιτική ζωή της Βρετανίας. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Σκωτία θ’ αντηχήσει σε ολόκληρη την Ευρώπη και θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο για τον χειρισμό θεμελιωδών ζητημάτων διακυβέρνησης και κυριαρχίας. Ποιοι είναι αυτοί που δικαιούνται την αυτοδιάθεση, ιδιαίτερα όταν θεμελιώνουν το αίτημά τους όχι πάνω σε μειονοτικά δικαιώματα αλλά στην απλή επιθυμία να ενεργούν σύμφωνα με την επιθυμία τους; Ποιες επιλογές υπάρχουν για τα δημοκρατικά καθεστώτα που θέλουν ν’ αντιμετωπίσουν τις αποσχιστικές τάσεις, δεδομένου ότι η χρήση στρατιωτικής βίας είναι αδιανόητη; Το ζήτημα που θέτει το μέλλον της Σκωτίας δεν αφορά μόνο την ανθεκτικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου. Αφορά επίσης τις δυνατότητες του ήπιου μαξιμαλισμού, τον τρόπο με τον οποίον δαιμόνια περιφερειακά κόμματα, επικουρούμενα από ξεχαρβαλωμένους κεντρικούς θεσμούς και αντιπάλους χωρίς έμπνευση, μπορούν να κατεδαφίσουν μια χώρα, την ώρα που δεν προσέχει κανείς.
Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΕΙ ΣΤΟ ΧΟΛΙΡΟΥΝΤ
Μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν άρχισε να ισχυροποιείται το σύγχρονο κίνημα της ανεξαρτησίας, οι Σκωτσέζοι ήταν διαβόητοι ως οι εθνικιστές των 90 λεπτών: δηλαδή, άνθρωποι που διατράνωναν την εθνική τους ταυτότητα κυρίως στη διάρκεια ποδοσφαιρικών αγώνων κατά της Αγγλίας και της Ουαλίας. Όμως, οι ρίζες του σκοτσέζικου εθνικισμού πάνε βαθιά.
- previous-disabled
- Page 1of 6
- next