Ιρακινό Σουνιστάν; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ιρακινό Σουνιστάν;

Γιατί ο σεχταρισμός θα μπορούσε να χωρίσει την χώρα και πάλι στα δύο

Ο Μαλίκι θα μπορούσε να μείνει στην εξουσία, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως υπερασπιστή των σιιτών σε ένα ολοένα και πιο ταραχώδες περιβάλλον, μετατρέποντας το φόβο του για μια περιφερειακή σεχταριστική σύγκρουση σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οι επιθέσεις της αλ Κάιντα στο Ιράκ πληθαίνουν, έχοντας προκληθεί από την δυσαρέσκεια προς τον Μαλίκι και τον εμφύλιο συριακό πόλεμο που εκτυλίσσεται δίπλα. Μέχρι στιγμής αυτό τον μήνα, η αλ Κάιντα έχει σκοτώσει σιίτες προσκυνητές στην Καρμπάλα, έναν σουνίτη βουλευτή στην Ανμπάρ και Κούρδους στο Κιρκούκ. Εν τω μεταξύ, άλλοι ηγέτες αγωνίζονται να παραμείνουν στο παιχνίδι. Η αξιοπιστία των σουνιτικών κυβερνητικών αξιωματούχων μειώνεται, λόγω της αδυναμίας τους να αποτρέψουν τις διακρίσεις κατά των ανθρώπων τους, ενώ συμμετέχουν σε ένα σύστημα που τους προσφέρει προσωπικά οφέλη. Στο σιιτικό στρατόπεδο, ο Σαντρ κινείται προς το κέντρο, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του ως εθνικιστή ηγέτη. Αν ο Σαντρ είναι σε θέση να δημιουργήσει μια συμμαχία με αντιπάλους του Μαλίκι και Κούρδους – παρουσιάζοντας μια αξιόπιστη και ενωτική εναλλακτική κυβέρνηση – ο σεχταρισμός θα μπορούσε να αναχαιτιστεί. Ωστόσο, ο Μαλίκι θα μπορούσε να δελεαστεί από αυτήν την πρόκληση και να πατάξει τους αντιπάλους του ακόμα πιο επιθετικά.

Η πολιτική στο Ιράκ και την γύρω περιοχή γίνεται όλο και πιο σεχταριστική. Εμπνευσμένοι από την εξέγερση στην Συρία και την υποστήριξη των σουνιτών ηγετών της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ, οι Ιρακινοί σουνίτες μπορούν να επιζητήσουν μεγαλύτερη αυτονομία από την σιιτική κεντρική κυβέρνηση κατά τα επόμενα έτη. Αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί: στις εθνικές εκλογές του 2010, οι περισσότεροι σουνίτες ψήφισαν τους υποψήφιους του Iraqiya, ενός συνασπισμού που οριζόταν ως «αδογμάτιστος» και είχε αρχηγό έναν κοσμικό σιίτη πολιτικό. Όμως, δεδομένης της θρησκευτικής στροφής της πολιτικής του Ιράκ, οι σουνίτες ηγέτες, φαίνεται πιθανό να προωθήσουν στις εθνικές εκλογές του 2014, ένα ψηφοδέλτιο και μια πλατφόρμα χτισμένα γύρω από τα παράπονα των σουνιτών. Επιπλέον, μπορεί να προκύψουν πιο σκληροπυρηνικοί σουνίτες ηγέτες αν οι σημερινοί πολιτικοί δεν είναι σε θέση να επιτύχουν σημαντικά ωφέλη για τις κοινότητές τους. Οι σουνίτες ηγέτες θα μπορούσαν επίσης, αν καταφέρουν να ξεπεράσουν τις εσωτερικές διαφορές τους, να προτείνουν μια ανεξάρτητη περιοχή σουνιτών, παρόμοια με εκείνη των Κούρδων. Αυτό θα σηματοδοτούσε το τέλος του ιρακινού εθνικισμού και θα έθετε ζήτημα επιβίωσης του εν λόγω κράτους.

Οι προσπάθειες του Μαλίκι να καταστρέψει τους αντιπάλους του, τον έχουν φέρει πιο κοντά στους σιίτες του Ιράν, κάτι που με την σειρά του επηρεάζει τις δυναμικές της περιφερειακής ισχύος. Για να εξισορροπηθεί η επιρροή του Ιράν, η Τουρκία τώρα εμφανίζεται ως υπερασπιστής όχι μόνο των σουνιτών του Ιράκ, αλλά και των Κούρδων, αν και φοβόταν για καιρό τον κουρδικό εθνικισμό εντός των συνόρων της. Η Σαουδική Αραβία, παρά την συνήθη αντεπαναστατική στάση της, στηρίζει τους αντάρτες της Συρίας με την ελπίδα της αντικατάστασης του σιιτικού αλεβιτικού καθεστώτος με μια σουνιτική κυβέρνηση και την ανατροπή τού άξονα υπέρ των σιιτών, που τώρα περνάει από το Ιράν, το Ιράκ, την Συρία και τον Λίβανο.

Εναπόκειται στους πολιτικούς του Ιράκ, λοιπόν, να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να «χτίσουν» μια εθνική πλατφόρμα, η οποία θα αντιμετωπίζει τα προβλήματα της χώρας. Οποιαδήποτε τέτοια διευθέτηση θα απαιτήσει παραχωρήσεις όσον αφορά την περιφερειακή αυτονομία, τις εσωτερικές διαμάχες σχετικά με τα σύνορα, την διαχείριση και την διανομή των κερδών του πετρελαίου, καθώς και τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της Βαγδάτης. Δυστυχώς, λόγω της αμοιβαίας δυσπιστίας, της εξατομίκευσης των διαφορών και της επικείμενης εκλογικής περιόδου, οι συμβιβασμοί δεν φαίνονται πιθανοί - ιδιαίτερα αν ο Μαλίκι επιμένει στο να παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον.

Η αμερικανική κοινή γνώμη είναι αναμφίβολα κουρασμένη από τις τελευταίες δεκαετίες εμπλοκής στο Ιράκ και στην γύρω περιοχή. Αλλά, για να αποφευχθεί η καταστροφή, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επειγόντως να επανεξετάσουν την πολιτική τους στο Ιράκ. Η Ουάσιγκτον πρέπει να δείξει στον ιρακινό λαό ότι η πρόθεσή της δεν είναι να διαιρέσει το Ιράκ και να το κρατήσει αδύναμο - ακόμη και αν αυτό φαίνεται να ήταν το κύριο αποτέλεσμα της παρέμβασης των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, κατάφερε να κρατήσει την υπόσχεση της προεκλογικής του εκστρατείας για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ. Στην δεύτερη θητεία της, η κυβέρνηση Ομπάμα, θα πρέπει να σταματήσει να υποστηρίζει ένα status quo που οδηγεί το Ιράκ τόσο στον αυταρχισμό, όσο και στον κατακερματισμό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι ούτε παραβλέπουν ούτε υποστηρίζουν την παγιοποίηση της εξουσίας του πρωθυπουργού και την κραυγαλέα χρήση των Ιρακινών Δυνάμεων Ασφαλείας - τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες βοήθησαν να εκπαιδευτούν και να εξοπλιστούν - για να παταχθεί η αντιπολίτευση. Η Ουάσιγκτον πρέπει να κάνει την βοήθειά της προς τον Μαλίκι - ή οποιονδήποτε άλλο ηγέτη του Ιράκ - να εξαρτάται από την συμπεριφορά του πάνω σε δημοκρατικά πρότυπα.