Πώς οι γυναίκες της Συρίας τροφοδοτούν την αντίσταση

Αυτός ο μήνας σηματοδοτεί την επέτειο των δύο χρόνων από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν την εξέγερση της Συρίας. Μέχρι στιγμής, η σύγκρουση έχει στοιχίσει περίπου 70.000 ζωές, δημιούργησε 1. 000. 000 πρόσφυγες και εκτόπισε επιπλέον τρία εκατομμύρια. Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι υποσχέθηκε τρόφιμα, φάρμακα και μη-πολεμική στρατιωτική βοήθεια προς τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), μαζί με 60 εκατομμύρια δολάρια στην πολιτική πτέρυγα των επαναστατών για να βοηθήσουν με την παροχή δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών στα περιοχές που ελέγχονται από τους επαναστάτες.

Αυτή είναι μια καλή αρχή, αλλά για να αποτραπούν οι περαιτέρω ανθρώπινες καταστροφές και η εξάπλωση του ισλαμικού εξτρεμισμού στη Συρία, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να κάνει περισσότερα. Συγκεκριμένα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να βοηθήσουν τις γυναικείες οργανώσεις της αντιπολίτευσης. Η στρατηγική αυτή θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της τρέχουσας ανθρωπιστικής κρίσης και θα διασφαλίσει ότι η βοήθεια θα φθάσει στους προβλεπόμενους αποδέκτες της, και επιπροσθέτως θα ανυψώσει την θέση των γυναικών στη Συρία.

Οι γυναίκες της Συρίας έχουν δραστηριοποιηθεί στον αγώνα κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ από την αρχή, που χρονολογείται από τις ειρηνικές διαδηλώσεις στις αρχές του 2011 στην πόλη Ντάρα στο νότο. Παρέμειναν ενεργές ακόμη και όταν ο αγώνας έγινε αιματηρός. Συνάντησα πολλές από αυτές τις γυναίκες επαναστάτριες κατά την διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού μου στην ύπαιθρο της επαρχίας Ιντλίμπ που ελέγχεται από τους αντάρτες και σε πόλεις στα τουρκο-συριακά σύνορα. Αυτές οι γυναίκες περνούν λαθραία όπλα στην αντιπολίτευση και κατασκευάζουν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς στις κουζίνες τους. Εργάζονται σε νοσοκομεία σώζοντας τις ζωές των μαχητών του FSA. Μιλάνε για περιστατικά βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας, με την ελπίδα ότι αυτές οι πληροφορίες θα είναι χρήσιμες σε ένα μελλοντικό δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου. Είτε σουνίτισες, Κούρδισες, χριστιανές, είτε αλαουίτισες, με ή χωρίς μαντίλα, οι γυναίκες αγωνίζονται για έναν κοινό στόχο: μια ελεύθερη Συρία.

Σε αντίθεση με κάποιες άλλες ομάδες, όπως οι Τίγρεις Ταμίλ και η ένοπλη πτέρυγα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν - καθώς και οι δυνάμεις του Άσαντ, οι οποίες περιλαμβάνουν τώρα κάποιες 100% γυναικείες παραστρατιωτικές οργανώσεις [1] - δεν υπάρχουν γυναικείες μαχητικές διμοιρίες στην ένοπλη συριακή αντίσταση. Ούτε γυναίκες που στρατολογούνται ως καμικάζι αυτοκτονίας, όπως εκείνες στον πόλεμο του Ιράκ και στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Αντ’ αυτού, οι γυναίκες επαναστάτριες, τόσο εντός όσο και εκτός της Συρίας, σε μεγάλο βαθμό ασχολούνται με τις ανθρωπιστικές προσπάθειες, όπως την παροχή τροφίμων και φαρμάκων στους εκτοπισμένους και τους τραυματίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν θερμά αυτές τις προσπάθειες, κάνοντας τις γυναίκες της Συρίας να θέτουν ισχυρή υποψηφιότητα για την αμερικανική βοήθεια.

Επειδή οι γυναίκες σπάνια συμμετέχουν στην ένοπλη πλευρά της επανάστασης, είναι λιγότερο πιθανό να τις σταματήσουν, να τους κάνουν έρευνα ή να παρενοχληθούν στα κυβερνητικά σημεία ελέγχου. Αυτό έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε όλη την Συρία. Οι Σύριες έχουν συμμετάσχει στην παροχή βοήθειας τόσο για τις περιοχές που ελέγχονται από τον FSA όσο και - κρυφά και με μεγάλο κίνδυνο για εκείνες - στις περιοχές που βρίσκονται ακόμα υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Για να αποφύγουν την σύλληψη, οι γυναίκες μέσα στην Συρία επικοινωνούν κυρίως μέσω Skype και Facebook για να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες ασφαλείας και τις ανάγκες ενίσχυσης σε επίπεδο γειτονιάς. Οι Σύριες εκτός της χώρας, βασιζόμενες σε μεγάλο βαθμό στην Τουρκία, συγκεντρώνουν βοήθεια και την περνούν μέσα από τα σύνορα.

Μια γυναίκα που συνάντησα, η Χίμπα Αλχατζί, είναι μέλος της οργάνωσης Ελεύθερες Γυναίκες της Συρίας, που ισχυρίζεται ότι έχει 300 μέλη και παρέχει βοήθεια σε εκτοπισμένες γυναίκες και παιδιά. Έφερε 100 κιλά αλεύρι σε κοινότητα άπορων προσφύγων στην επαρχία Ιντλίμπ. Μια άλλη, η Ράνια αλ Κισάρ, μια ακτιβίστρια από την Δαμασκό που σήμερα δρα πέρα από την ύπαιθρο του Ιντλίμπ και την πόλη Ρεϊχανλί στα τουρκικά σύνορα, πρόσφατα πέρασε λαθραία τρόφιμα και κουβέρτες μέσα από το αποχετευτικό σύστημα, στα προάστια της Χομς που ελέγχονται από την κυβέρνηση. Η αλ Κισάρ λειτουργεί επίσης το μεγαλύτερο ηλεκτρονικό δίκτυο γυναικών ακτιβιστριών της Συρίας, που είναι γνωστό ως Επαναστατική Επιτροπή των Γυναικών της Συρίας, το οποίο έχει πάνω από 45 γυναίκες - αντάρτες στο εσωτερικό της Συρίας και πάνω από 5.800 οπαδούς στο Facebook. Η αλ Κισάρ, η οποία είναι τριάντα ετών και μητέρα τριών παιδιών, χαίρει τεράστιου σεβασμού από τους αξιωματικούς του FSA με τους οποίους συνεργάζεται στην διεξαγωγή ανθρωπιστικών προσπαθειών. Αντιστάθηκε όταν κάποια μέλη του FSA προσπάθησαν να αναλάβουν την κατανομή των πόρων στους εσωτερικούς πρόσφυγες στον καταυλισμό Ατμέχ, διατηρώντας την ακεραιότητα του δικού της δικτύου βοήθειας.

Οι ενέργειες της αλ Κισάρ αποδεικνύουν πως οι γυναίκες της Συρίας δεν είναι απλώς καλύτερες στον εντοπισμό και την υποστήριξη ευάλωτων κοινοτήτων, είναι επίσης πιο αποτελεσματικές από ό, τι οι υπό ανδρική ηγεσία παρατάξεις ανταρτών στην πρόληψη της κακοδιαχείρισης των ενισχύσεων. Οι γυναίκες έχουν κατ’ επανάληψη εντοπίσει άνδρες της αντιπολίτευσης να προσπάθησαν να εκτρέψουν την κατανομή ζωτικών πόρων που προορίζονταν για νοσοκομεία και στρατόπεδα εκτοπισμένων εγχωρίως. Τους έχουν καταστήσει υπόλογους στις συριακές ομάδες του Facebook, στους διαδικτυακούς χώρους συνομιλίας του Skype και γενικότερα εντός της χώρας. Η Αλχατζί, η οποία δημιουργεί ένα σχολείο για παιδιά στον καταυλισμό Ατμέχ, έχει εξασφαλίσει και επιβλέψει προσωπικά την παροχή σχολικών ειδών για να διασφαλιστεί το ότι δεν θα καταλήξουν να πωλούνται στην μαύρη αγορά.

Όπως η αντιπολίτευση συνολικά, οι γυναίκες επαναστάτριες δεν έχουν οργανωθεί ακόμα σε μια ενιαία οργάνωση. Είναι, ωστόσο, πολύ πιο συνεκτικές και διαφορετικές από τις ανδρικές ομάδες ανταρτών. Για παράδειγμα, ηRenas Sino, μια Κούρδισα της Συρίας, και η Rajaa Altalli, μια χριστιανή με καταγωγή από την περιφέρεια της Δαμασκού και τώρα σε ακαδημαϊκή άδεια από τις διδακτορικές σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Northeastern, συνίδρυσαν το Κέντρο για την Κοινωνία των Πολιτών και την Δημοκρατία στην Συρία, με έδρα στο Gaziantep, στην Τουρκία. Το κέντρο παρέχει εκπαίδευση για την κοινωνία των πολιτών μέσα και έξω από την Συρία και έχει εκπαιδεύσει πάνω από 50 γυναίκες ακτιβίστριες της Συρίας, όλων των εθνοτικών ομάδων και αιρέσεων, σχετικά με το πώς να εργάζονται από κοινού για να αλλάξουν την κοινωνία της Συρίας. Είναι επίσης ανοιχτό στην συνεργασία με άλλες ομοϊδεάτες ομάδες. Η Σουσάιλα Ραχάλ, μια σουνίτισα μουσουλμάνα από το Χαλέπι και εξαιρετικά σεβαστή ακτιβίστρια, έχει συνεργαστεί με την Αλχατζί και την Αλταάλι. Η Ραχάαλ πιστεύει ότι οι γυναίκες από διαφορετικές θρησκείες και αιρέσεις είναι σε θέση να συνεργαστούν, επειδή «μια γυναίκα δεν μπορεί ποτέ να είναι ο πρόεδρος της Συρίας, γι’ αυτό δεν την νοιάζει η εξουσία. Εμείς απλά θέλουμε η χώρα μας να είναι ελεύθερη».

Οι γυναικείες οργανώσεις της Συρίας είναι επίσης μια χρήσιμη δύναμη για την σωστή κατανομή των ενισχύσεων σε παρατάξεις της αντιπολίτευσης. Άλλωστε, πολλές από αυτές τις γυναίκες είναι μητέρες, αδελφές ή σύζυγοι μαχητών και βλέπουν ευνοϊκά τον ένοπλο αγώνα. Έτσι, ξέρουν την λειτουργία της αντίστασης πολύ καλύτερα από ό, τι η Ουάσιγκτον και θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν καλύτερα ότι οι αμερικανικές ενισχύσεις δεν θα καταλήξουν στα χέρια εξτρεμιστών – των κοινών εχθρών των ακτιβιστών και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι γυναίκες της Συρίας έχουν πλήρη επίγνωση των κινδύνων που δημιουργούν οι τζιχαντιστές στην κοινωνία τους. Αρκετές από αυτές με τις οποίες μίλησα προέβλεψαν έναν άλλον αγώνα μετά την ανατροπή του Άσαντ - για τα δικαιώματα των γυναικών. Καθιστώντας τα πράγματα χειρότερα, λίγες γυναίκες ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν εμπειρία στην πολιτική. Ιστορικά, οι περισσότερες από τις πολιτικές θέσεις που προορίζονταν για γυναίκες στη Συρία έχουν καταληφθεί από γυναίκες που είναι μέλη του κόμματος του Μπάαθ ή από την Γενική Ένωση Γυναικών της Συρίας, που ελέγχεται από την κυβέρνηση.

Ακόμη και εντός της αντιπολίτευσης, η συμβολή των γυναικών στην επανάσταση δεν έχει αναγνωριστεί. Οι γυναίκες έχουν μια συμβολική παρουσία στα επίσημα όργανα της αντιπολίτευσης και τους έχουν παραχωρηθεί μόνο τρεις από τις 60 έδρες στον νεοσύστατο Εθνικό Συνασπισμό για τις Συριακές Επαναστατικές και Αντιπολιτευτικές Δυνάμεις, τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες πρόσφατα θεώρησαν ως τον «νόμιμο εκπρόσωπο» του συριακού λαού. Αυτή η έλλειψη εκπροσώπησης όχι μόνο αγνοεί την δυσχερή θέση των γυναικών στην συνεχιζόμενη σύγκρουση, αλλά επίσης αγνοεί το τεράστιο έργο των γυναικών της Συρίας που εξακολουθούν να πραγματοποιούν για την υποστήριξη της αντίστασης.

Οι Σύριες ακτιβίστριες βλέπουν τον περιορισμό των δικαιωμάτων των γυναικών στο μετα-επαναστατικό Ιράν ως μια προειδοποιητική ιστορία. Έχουν επίσης παρατηρήσει το πως οι γυναίκες ηγέτες στα κινήματα της Αραβικής Άνοιξης στην Αίγυπτο, την Υεμένη και την Λιβύη έχουν περιθωριοποιηθεί. Υπάρχουν μόνο εννέα γυναίκες στο νέο αιγυπτιακό κοινοβούλιο και, υπό την εποπτεία του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, οι γυναίκες διαδηλώτριες χτυπήθηκαν, ξεγυμνώθηκαν και υποβλήθηκαν σε τεστ παρθενίας. Στην Λιβύη, η άνοδος του πολιτικού Ισλάμ και του πατριαρχικού φυλετισμού έχει οδηγήσει στην επανέναρξη της πολυγαμίας και την καταστολή των δικαιωμάτων των γυναικών. Η ακτιβίστρια της Υεμένης, Tawakkol Karman, μοιράστηκε το 2011 το Νόμπελ Ειρήνης για τον ρόλο της στην αντιπολίτευση της χώρας της, αλλά η επίσημη πολιτική σκηνή εκεί παραμένει ελλειμματικός σχετικά με τις γυναίκες. Αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι τα ιδανικά τόσο για τις γυναίκες στην Μέση Ανατολή όσο και για τους δυτικούς ηγέτες.

Η Ουάσιγκτον καλό θα ήταν να επενδύσει σε μία από τις πιο υπεύθυνες, αποτελεσματικές και άξιες βοήθειας παρατάξεις της συριακής αντίστασης. Για να αποτραπεί η Συρία από το να ακολουθήσει την προβληματική πορεία των άλλων χωρών της Αραβικής Άνοιξης και να μετατραπεί σε μια καταπιεστική κοινωνία, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να στηρίξει οικονομικά το έργο των γυναικών στην επανάσταση. Όπως το έθεσε η αλ Κισάρ, «Οι άνδρες θα υποκλιθούν σε μας, αν έχουμε χρήματα για τον αγώνα, και δεν μπορούν να κερδίσουν χωρίς εμάς».

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139038/fotini-christia/how-syrian...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2013/01/25/the-all-fem...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr