Είναι καλή η ανάπτυξη;

Σήμερα, μια νέα σειρά από εικόνες αποκαλύπτει τους κινδύνους όχι της οικονομικής ανάπτυξης per se, αλλά της αλόγιστης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Αυτές δεν είναι οι προβλέψεις από μια έκθεση 40 ετών παλαιά, αλλά οι μετρήσεις των πραγματικών εξελίξεων. Αυτή τη στιγμή, το 90% των μεγάλων ψαριών στον κόσμο, όπως ο τόνος, ο ξιφίας και το μάρλιν, έχουν εξαφανιστεί χάρη στην υπεραλίευση. Αυτό είναι ανησυχητικό όχι μόνο για το καλό των διαφορετικών ειδών των ιχθύων, αλλά και για τη βιομηχανία τροφίμων και προμηθειών: το Εθνικό Πρόγραμμα Ωκεάνιων Οικονομικών αναφέρει ότι, μεταξύ των ετών 1997 και 2007, τα έσοδα της Καλιφόρνιας από εμπορική αλιεία μειώθηκαν κατά 43% επειδή τα αποθέματα ψαριών σημείωσαν κατακόρυφη πτώση. Εν τω μεταξύ, το 90% των τροπικών δασών της Δυτικής Αφρικής έχουν καταστραφεί, και μόλις μεταξύ 2000 και 2005, ο κόσμος έχασε έκταση «δάσους βροχής» ίση με το μέγεθος της Γερμανίας. Η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί κατά 23% κατά τα τελευταία 50 χρόνια, οδηγώντας στην κλιματική αλλαγή και στην εντατικοποίηση τέτοιων ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι πλημμύρες του 2010 στο Πακιστάν, οι οποίες επηρέασαν 20 εκατομμύρια ανθρώπους, και οι πλημμύρες του 2011 στην Ταϊλάνδη, οι οποίες προκάλεσαν ζημιές αξίας πάνω από 45 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το να υπολογίζεται το φυσικό κεφάλαιο του πλανήτη δεν είναι κινδυνολογία: Είναι σοφό. Ο καθαρός αέρας, ένα σταθερό κλίμα, τα άφθονα ψάρια, τα πλούσια δάση, το γλυκό νερό και οι ενεργειακοί πόροι είναι τα δομικά στοιχεία της ευημερίας. Ο προσδιορισμός του πώς να τα αξιοποιήσουμε χωρίς να τα εξαντλήσουμε θα ανοίξει το δρόμο στην οικονομική ανάπτυξη.
Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την αυτοκινητοβιομηχανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συνεχίζουν να σπαταλούν πετρέλαιο, έναν περιορισμένο και ακριβό πόρο, με την καύση του σε αναποτελεσματικές μηχανές που χρησιμοποιούν ξεπερασμένες τεχνολογίες. Ή μπορούν να κατασκευάσουν αυτοκίνητα που ταξιδεύουν μακρύτερα με λιγότερη βενζίνη. Η κυβέρνηση Ομπάμα έχει επιλέξει να ενθαρρύνει το τελευταίο αυξάνοντας το όριο αποδοτικότητας των καυσίμων σε 54,6 μίλια ανά γαλόνι έως το 2025. Μέσα σε 20 χρόνια, η καλύτερη απόδοση των αυτοκινήτων θα μειώσει τη χρήση του πετρελαίου στις ΗΠΑ περισσότερο από την ποσότητα που εισήγαγε η χώρα από το Ιράκ και την Σαουδική Αραβία το 2010. Επίσης, θα εξοικονομήσει στους οδηγούς περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε κόστος βενζίνης και, έως το 2025, θα μειώσει κατά το ήμισυ το ποσό της ρύπανσης διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από οχήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ακόμα κι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αρχίσουν επιτέλους να «καθαρίζουν» τον στόλο των αυτοκινήτων τους, η ζήτηση για αυτοκίνητα αυξάνεται σε όλο τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια οχήματα σε χρήση. Μέχρι το 2050, ο αριθμός αυτός θα ανέλθει σε 2,5 δισεκατομμύρια. Αν ο κόσμος ικανοποιήσει τη ζήτηση αυτή, χωρίς να στείλει τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία με βρώμικες εξατμίσεις και να εντείνει την κλιματική αλλαγή, τότε θα πρέπει να αρχίσει την εξεύρεση τρόπων για να κάνουν αυτή την ανάπτυξη πιο «πράσινη».

Το ίδιο ισχύει και για την αύξηση των ενεργειακών αναγκών. Τα δύο τρίτα των κτιρίων που αναμένεται να υπάρχουν στην Ινδία το 2030, για παράδειγμα, δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί. Ο David Goldstein, ένας επιστήμονας στο Natural Resources Defense Council, υποστήριξε ότι εάν η Ινδία ενσωματώσει χαρακτηριστικά εξοικονόμησης ενέργειας από την έναρξη των κατασκευών, μπορεί να μειώσει τη χρήση ενέργειας κατά 50%, χωρίς επιπλέον κόστος. Με άλλα λόγια, έχει μεγαλύτερο οικονομικό νόημα να ξεκινήσει με αποδοτικά κτίρια από ό, τι να τα μετατρέψει εκ των υστέρων σε ενεργειακά αποδοτικά. Η κατασκευή αποδοτικών κτιρίων και καθαρότερων αυτοκινήτων θα δημιουργήσει δισεκατομμύρια δολάρια για τους κατασκευαστές και θα δημιουργήσει απασχόληση για εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό αποτελεί ανάπτυξη, αλλά επειδή θα καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια και θα παράγεται λιγότερη ρύπανση, θα είναι πιο βιώσιμη ανάπτυξη.

Ο Lomborg αποτυγχάνει να υπολογίσει αυτά τα κέρδη, γιατί επιμένει να σκέφτεται ότι οι ηγέτες των περιβαλλοντολόγων αντιτίθενται στην οικονομική ανάπτυξη. Κάνει λάθος. Κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής για την Γη στο Ρίο ντε Τζανέιρο, κανείς δεν ζήτησε τον τερματισμό της ανάπτυξης. Αντ' αυτού, 50.000 αρχηγοί κρατών, δήμαρχοι, στελέχη επιχειρήσεων καθώς και οι πολίτες που συγκεντρώθηκαν εκεί, επιβεβαίωσαν ότι, παρά τους ισχυρισμούς του Lomborg για το αντίθετο, η απεριόριστη αύξηση της κατανάλωσης πεπερασμένων πόρων απλά δεν είναι δυνατή. Όσοι από εμάς ανησυχούν για το περιβάλλον, επιζητούν και την οικονομική ανάπτυξη. Στο κάτω - κάτω, η ευημερία οδηγεί συχνά σε μεγαλύτερη προστασία του περιβάλλοντος. Εμείς απλά θέλουμε να το κάνουμε σωστά.

Η FRANCES BEINECKE είναι πρόεδρος του Natural Resources Defense Council (Συμβούλιο Άμυνας των Φυσικών Πόρων).

ΣΧΕΔΙΑ, ΟΧΙ ΠΡΟΓΝΩΣΕΙΣ

Dennis Meadows

Σύμφωνα με τον Bjørn Lomborg, «Τα Όρια της Ανάπτυξης», ένα μικρό βιβλίο που γράφτηκε πριν από 40 χρόνια (και του οποίου είμαι ένας από τους συγγραφείς), είναι «μάλλον ξεχασμένο». Παρ' όλα αυτά, ο ίδιος πιστεύει ότι το βιβλίο «βοήθησε να τεθούν οι όροι της συζήτησης σχετικά με κρίσιμα θέματα ... με δυσμενείς επιπτώσεις που παραμένουν ενσωματωμένες στην συνείδηση της κοινής γνώμης τέσσερις δεκαετίες αργότερα».

Μεταξύ αυτών των «δυσμενών επιπτώσεων» είναι η αυξανόμενη αναγνώριση ότι η σημερινή οικονομική πολιτική μπορεί να παράγει προβλήματα μεγαλύτερα από τα οφέλη της. Ο Lomborg απορρίπτει αυτή την αντίληψη, συμπεραίνοντας ότι «είναι ώρα να αναγνωρίσουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη, απούσης μιας καλύτερης λέξης, είναι καλή και ότι αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι περισσότερη ανάπτυξη, όχι λιγότερη».