Είναι καλή η ανάπτυξη;

Ο Lomborg διαιωνίζει επίσης την άρνηση των πολλαπλών τρόπων με τους οποίους ο πολιτισμός υποστηρίζεται από ένα υγιές περιβάλλον. Ναι, μπορούμε να συνεχίσουμε να επεκτεινόμαστε σε προηγουμένως ανεκμετάλλευτη καλλιεργήσιμη γη, αλλά μόνο με το κόστος της υπονόμευσης των γιγαντιαίων οικοσυστημάτων του πλανήτη που εξασφαλίζουν ότι η ανθρωπότητα θα έχει καθαρό αέρα, καθαρό νερό και ένα βιώσιμο και ήπιο κλίμα. Ναι, μπορούμε να παραιτηθούμε από την ανακύκλωση και να αναπτύξουμε φυτείες για την παραγωγή χαρτιού, αλλά μόνο εις βάρος της βιοποικιλότητας. Πράγματι, καθώς η πληθυσμιακή αύξηση και η υπερκατανάλωση υποβαθμίζουν το περιβάλλον, τίποτα από την οικονομική ανάπτυξη που ο Lomborg ελπίζει δεν θα είναι δυνατόν. Επιπλέον, η ικανότητα της κοινωνίας και των θεσμικών της οργάνων να διατηρήσουν, πόσω μάλλον να βελτιώσουν, την ποιότητα της ζωής - μια ικανότητα που Lomborg θεωρεί δεδομένη - θα βρίσκεται σε κίνδυνο.

Ο Lomborg επαναλαμβάνει την ιστορία για το πώς ο βιολόγος Paul Ehrlich, ο φυσικός John Holdren και ένας από μας, έχασαν ένα στοίχημα το 1990 αφότου ο οικονομολόγος Julian Simon στοιχημάτισε ότι οι τιμές μιας σειράς βασικών προϊόντων θα μειωθούν κατά τη διάρκεια μιας δεκαετούς περιόδου. Αλλά αν το στοίχημα είχε επεκταθεί για λίγα χρόνια, οι επιστήμονες θα είχαν κερδίσει, γιατί οι τιμές των εμπορευμάτων είχαν, κατά μέσο όρο, αυξηθεί. Ο Simon αργότερα αμφισβήτησε οικολόγους σε ένα νέο γύρο στοιχημάτων για το μέλλον. Ο Ehrlich και ο κλιματολόγος Stephen Schneider αποδέχθηκαν την πρόκληση και πήραν 15 περιβαλλοντικά σημαντικές τάσεις, όπως η συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και το μέγεθος της βιοποικιλότητας στον πλανήτη. Προς έκπληξή μας, μόλις αναγνώρισε τις τάσεις, ο Simon είδε τα πράγματα αλλιώς και αμέσως αποχώρησε από το στοίχημα. Θα είχε χάσει πάνω από 10.000 δολάρια. Πράγματι, οι περιορισμοί για τις ανθρώπινες επιχειρήσεις εκτείνονται πέρα από τα ορυκτά. Η πείνα στον κόσμο αυξάνεται, όπως κάνει και το κόστος των βασικών ειδών διατροφής. Τα πρόσκαιρα βήματα προόδου του περιβαλλοντικού κινήματος, όπως η δημιουργία οικολογικών περιοχών για την προστασία της βιοποικιλότητας, αποδεικνύονται όλο και λιγότερο αποτελεσματικά απέναντι στο καθαρό βάρος της περαιτέρω αύξησης του πληθυσμού και της αύξησης της κατανάλωσης.

ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΕΙΔΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Ο Lomborg έχει δίκιο ότι η καινοτομία είναι ένα σημαντικό εργαλείο. Ωστόσο, φαίνεται να εμφανίζει μια περίεργη έλλειψη εμπιστοσύνης στην ανθρώπινη εφευρετικότητα όταν πρόκειται για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που η επιστήμη έχει προσδιορίσει ότι είναι από τα πιο ανησυχητικά για το μέλλον της ανθρωπότητας. Επαινεί ακριβώς τα μέτρα που προκαλούν την διατάραξη του κλίματος και την ρύπανση, όπως οι υπεράκτιες γεωτρήσεις πετρελαίου, αλλά δεν έχει τέτοια εμπιστοσύνη ότι τα τεχνολογικά επιτεύγματα μπορούν να μειώσουν σημαντικά την εξάρτηση του κόσμου από τα ορυκτά καύσιμα. Υμνεί ένα σύστημα παραγωγής τροφίμων που είναι γεμάτο από υπερκατανάλωση λιπασμάτων, επιβλαβών παρασιτοκτόνων, φυτοφαρμάκων και αντιβιοτικών, και το οποίο είναι ένας σημαντικός καταστροφέας της βιοποικιλότητας από την οποία εξαρτάται, αλλά δεν βλέπει ελπίδα για νέες εφευρέσεις που θα μπορούσαν να μειώσουν το κόστος των βιολογικά παραγόμενων τροφίμων. Δυστυχώς, ο Lomborg φαίνεται να υποστηρίζει την εφευρετικότητα μόνο για τις τάσεις που του αρέσουν, αντί για τις τεχνολογίες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Στην πραγματικότητα, η επιστημονική κοινότητα ξέρει πώς να μεταβεί σε ανανεώσιμες πηγές καθαρής ενέργειας για να δημιουργήσει έναν πιο ασφαλή, πολιτικά πιο σταθερό κόσμο και να προλάβει την καταστροφική κλιματική αλλαγή χωρίς να αποκλιμακώσει τα επίπεδα της ποιότητας ζωής. Ξέρουμε πώς να ανακόψουμε το πρόβλημα του υπερπληθυσμού με την παροχή γνώσης οικογενειακού προγραμματισμού και με αντισυλληπτικά για πάνω από 100 εκατομμύρια γυναίκες που τους λείπουν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εκεί που ο κόσμος χρειάζεται περισσότερο την εφευρετικότητα που ο Lomborg μας διαβεβαιώνει ότι υπάρχει, είναι για την αντικατάσταση ενός οικονομικού συστήματος γαντζωμένου στην διαρκή ανάπτυξη και την υπερκατανάλωση από τους πλούσιους, με ένα άλλο που είναι πολύ πιο δίκαιο και βιώσιμο.

Σε αντίθεση με τον Lomborg, οι περισσότεροι επιστήμονες κατανοούν τις ολέθριες επιπτώσεις του υπερπληθυσμού στο περιβάλλον. Το 1993, 58 ακαδημίες επιστημών δήλωσαν ότι «η συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού θέτει σε μεγάλο κίνδυνο την ανθρωπότητα», και τώρα φαίνεται ότι ο πληθυσμός σχεδόν θα διπλασιαστεί μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα από το μέγεθος που είχε το 1993. Άλλες πρόσφατες επιστημονικές ανακοινώσεις ακούγονταν με εξίσου «κινδυνολογικό» τόνο, και είχαν καλό λόγο γι’ αυτό. Τον Μάρτιο, για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες στη συνάντηση «Planet Under Pressure», μια συγκέντρωση επιστημόνων για την κλιματική αλλαγή, δήλωσαν ότι «η συνεχής λειτουργία του συστήματος της Γης, όπως έχει στηρίξει την ευημερία του ανθρώπινου πολιτισμού τους τελευταίους αιώνες, βρίσκεται πλέον σε κίνδυνο. Χωρίς επείγουσα δράση, αντιμετωπίζουμε απειλές για το νερό, τα τρόφιμα, τη βιοποικιλότητα και άλλους κρίσιμους πόρους: οι απειλές αυτές δημιουργούν κινδύνους για εντεινόμενες οικονομικές, οικολογικές και κοινωνικές κρίσεις, δημιουργώντας την πιθανότητα για μια ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμια κλίμακα». Για να μεταφραστούν αυτές οι προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας σε δράση, ο κόσμος χρειάζεται απεγνωσμένα μια θαρραλέα πολιτική ηγεσία που θα αντιμετωπίσει τις ισχυρές ομάδες συμφερόντων οι οποίες συνεχίζουν να αρνούνται τη μη βιωσιμότητα της σημερινής ύπαρξης της ανθρωπότητας.