Ελβετικό θαύμα;

Η συνεχής πολιτική συζήτηση έχει δημιουργήσει μια σπάνια ισορροπία μεταξύ των πολιτών και της κυβέρνησης. Οι κυβερνητικές επιτροπές έχουν κίνητρο να αναπτύξουν μια νομοθεσία που θα περάσει τον άμεσο έλεγχο του κοινοβουλίου και των πολιτών. Και η κυβέρνηση ξοδεύει σημαντικό μέρος του χρόνου της επικοινωνώντας τις πολιτικές αποφάσεις της στο κοινό. Δεν αποτελεί έκπληξη, το γεγονός ότι η επικοινωνία μεταξύ των πολιτικών ελέγχεται συστηματικά: ένα ηχηρό τμήμα των πολιτών απαίτησε από τους εκπροσώπους της κυβέρνησης να απέχουν από την προεκλογική εκστρατεία και να αφήσουν τον λαό να αποφασίσει για ορισμένα θέματα χωρίς καμία κυβερνητική επιρροή. Ομοίως, οι δαπάνες της προεκλογικής εκστρατείας, ιδιαίτερα όταν γίνονται από εμπορικές συμμαχίες, έχουν τεθεί υπό αυστηρό έλεγχο και τα μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από δημόσια ιδρύματα και από το ευρύ κοινό έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση για την αύξηση των ανισοτήτων στον τομέα των δαπανών. Επιπλέον, η ελβετική νομοθεσία απαγορεύει τις πολιτικές διαφημίσεις στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι πολίτες είναι απόλυτα ενημερωμένοι: η καθιέρωση των δωρεάν εφημερίδων στην αγορά, οι πιέσεις στα έντυπα μέσα και η στροφή στις ειδήσεις ως ψυχαγωγία στην τηλεόραση έχουν απειλήσει όλη την ποιότητα την ποικιλία των πληροφοριών.

Ως αποτέλεσμα του ελβετικού πολιτικού συστήματος, το σύνταγμα υπόκειται σε συνεχείς τροπολογίες από τους πολίτες- νομοθέτες. Βεβαίως, η έμφαση στο δικαίωμα των Ελβετών πολιτών να αναθεωρούν το σύνταγμα σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, κατά καιρούς οδηγεί σε αντιφάσεις στην ανώτατη νομοθεσία και, μερικές φορές σε ένταση με τους διεθνής νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι λαϊκές πρωτοβουλίες από την δεξιά, για παράδειγμα, οδήγησαν στην απαγόρευση των μιναρέδων στην Ελβετία (η οποία έρχεται σε αντίθεση με την εγγύηση του Ελβετικού συντάγματος για την ελευθερία της θρησκείας) και στους νέους νόμους για την απέλαση των αλλοδαπών που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα (οι οποίοι θεωρείται ότι έρχονται σε αντίθεση με τις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα). Το συνταγματικό δικαστήριο, που έχει αναλάβει την εκδίκαση τέτοιων διαφορών, παρουσιάζει σημαντική συγκράτηση στο να αποφασίζει κατά της άμεσης δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 1990, παρέκαμψε άνδρες πολίτες σε ένα καντόνι (κρατίδιο) που επανειλημμένα καταψήφισαν το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Από τότε, έχει παρέμβει λίγες φορές, αποφεύγοντας να αναφέρεται στην απόφαση του 2009 για τους μιναρέδες στα τζαμιά. Από την άλλη πλευρά, η νοοτροπία ότι «βασιλιάς είναι ο λαός» οδήγησε κατά καιρούς σε αποδυνάμωση της έννοιας του κράτους δικαίου.

Παρ’ όλα αυτά, βάζοντας στην άκρη τις εντάσεις μεταξύ της άμεσης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, το πρότυπο της διακυβέρνησης της Ελβετίας έχει προκαλέσει μια ισχυρή αίσθηση ταύτισης των πολιτών με το πολιτικό σύστημα. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, οι δημοσκοπήσεις σπάνια χρησιμοποιούνται ως διαμαρτυρία εναντίον της Βέρνης.

Οπότε, θα πρέπει η υπόλοιπη Ευρώπη να υιοθετήσει το ελβετικό μοντέλο; Για να λειτουργήσει η κυβέρνηση χρειάζεται νομιμοποίηση. Αυτό επιτυγχάνεται με την συμπερίληψη όσων περισσότερων φωνών είναι δυνατόν, και πολιτική αποτελεσματικότητα, η οποία επιτυγχάνεται όταν η κοινή γνώμη εγκρίνει πραγματικά την νομοθεσία. Η Ελβετία παίρνει καλή βαθμολογία στην κλίμακα της αποτελεσματικότητας. Επίσης, πάει αρκετά καλά και στην κλίμακα της νομιμοποίησης. Η πρόσφατη μεταμόρφωση του τοπίου των μέσων ενημέρωσης με την εισαγωγή των δωρεάν πολιτικών εφημερίδων για τους επιβάτες των μέσων μαζικής μεταφοράς (ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού) και άλλα λαϊκιστικά μέσα ενημέρωσης έχουν οπωσδήποτε επηρεάσει αρνητικά, αλλά η χώρα υποφέρει πολύ λιγότερο από την έλλειψη νομιμοποίησης από ό, τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ορισμένα στοιχεία του ελβετικού μοντέλου δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Ελβετία είναι συγκριτικά μικρή και αποτελείται από ένα, εθνικά και πολιτισμικά ομοιογενή πληθυσμό. (Στην πραγματικότητα, έγινε ολοένα και πιο ομοιογενής κατά τα τελευταία 150 χρόνια, καθώς οι διάφορες θρησκείες και η γαλλική, γερμανική, ιταλική και ελβετική κουλτούρα συγχωνεύθηκαν). Η χώρα κερδίζει περαιτέρω από ιδιαίτερα κερδοφόρα κομμάτια της παγκόσμιας οικονομίας, όπως η φαρμακευτική βιομηχανία, τα μέταλλα, τα ρολόγια και τα γεωργικά προϊόντα. Χάρη σε αυτές τις βιομηχανίες, χρηματοδοτούνται γενναιόδωρα το κράτος πρόνοιας της χώρας και το εκπαιδευτικό σύστημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απολαμβάνει κανένα από αυτά τα οφέλη. Όμως, η Ελβετία όντως έχει τέσσερις επίσημες γλώσσες και έναν αστικό - αγροτικό διαχωρισμό σε πολλά πολιτικά ζητήματα, ιδίως εκείνα που σχετίζονται με τη μετανάστευση, την ενσωμάτωση και την πολιτιστική πολυμορφία.