Δώστε στις ειρηνευτικές συζητήσεις μια ευκαιρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δώστε στις ειρηνευτικές συζητήσεις μια ευκαιρία

Το σχέδιο του Κέρυ για τον τερματισμό του πολέμου στην Συρία

Επειδή το θέμα των πρόωρων διαπραγματεύσεων είναι να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη, σπάνια τίθενται σε αυτές τις συζητήσεις τα εξαιρετικά επίμαχα ζητήματα, όπως το τι θα κάνουμε με τον σημερινό ηγέτη ή την δημιουργία μιας νέας κυβέρνησης. Οι συνομιλίες που διεξάγονται βιαστικά είναι πιθανό να αποτύχουν. Στον πρώτο γύρο των επίσημων ειρηνευτικών συνομιλιών του Νεπάλ το 2001, για παράδειγμα, οι Μαοϊκοί υπέβαλαν έναν κατάλογο περίπου 40 αιτημάτων, τα οποία περιελάμβαναν την διάλυση της κυβέρνησης και του συντάγματος και την διεξαγωγή εκλογών για Συντακτική Συνέλευση. Οι μεσολαβητές της κυβέρνησης αρνήθηκαν να προχωρήσουν. Οι συνομιλίες απέτυχαν και ο εμφύλιος πόλεμος μπήκε στην πιο βίαιη φάση του. Δύο χρόνια αργότερα, το 2003, οι Μαοϊκοί ζήτησαν την κατάπαυση του πυρός και η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε. Αυτή την φορά, το αρχικό τέχνασμα ήταν μόνο τρία αιτήματα που σχετίζονταν με την ασφάλεια, τα οποία δεν περιελάμβαναν την διάλυση της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση τα αποδέχθηκε και οι επίσημες διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν. Μέχρι το 2006, οι δύο πλευρές είχαν υπογράψει μια συνολική συμφωνία που τερμάτισε τον πόλεμο. Συμφώνησαν μέχρι και να σχηματίσουν και μια συντακτική συνέλευση για να γράψει ένα νέο σύνταγμα, το οποίο, με τη σειρά του, κατήργησε την μοναρχία.

Η περίπτωση του Νεπάλ δείχνει για ποιο λόγο, παραδοσιακά, οι μεσολαβητές προτιμούν την βαθμιαία επίλυση και την προσεκτική ιεράρχηση, με τα μεγαλύτερα και δυσκολότερα προβλήματα να αντιμετωπίζονται μόνο αφού έχουν επιλυθεί τα μικρότερα και έχει καθιερωθεί κάποιο επίπεδο εμπιστοσύνης. Η διευθέτηση του μεταβατικού καταμερισμού της εξουσίας, είναι αρκετά συνήθης στις ειρηνευτικές συμφωνίες. (Πάνω από το ήμισυ των συμφωνιών του Πίνακα Ειρηνευτικών Συμφωνιών, [4] μια βάση δεδομένων των συνολικών ειρηνευτικών συμφωνιών που φιλοξενείται από το Ινστιτούτου Διεθνών Μελετών για την Ειρήνη Kroc, θεσπίζουν μια μεταβατική ρύθμιση καταμερισμού της εξουσίας). Τέτοιες διατάξεις, ωστόσο, συνήθως μπαίνουν στις συμφωνίες σε μεταγενέστερα στάδια της διαδικασίας, αφού τα μέρη αποφασίσουν αυτό στο οποίο μεταπίπτουν. Παρομοίως, οι αποφάσεις σχετικά με τον ρόλο του ηγέτη του σημερινού καθεστώτος δεν θα πρέπει να είναι μέρος των αρχικών συνομιλιών. Αυτοί που προετοιμάζουν τα σχέδιά τους για τις συνομιλίες στην Συρία καλά θα κάνουν να το έχουν κατά νου.

Πέρα από τα διαδικαστικά ζητήματα, ο κατακερματισμός της συριακής αντιπολίτευσης θεωρείται ως ένα ακόμα σημαντικό εμπόδιο για την έναρξη μιας ειρηνευτικής διαδικασίας. Είναι αλήθεια ότι μια ενοποιημένη αντιπολίτευση καθιστά την έναρξη συνομιλιών κάπως πιο εύκολη. Αλλά πολλές επιτυχημένες διαπραγματεύσεις ξεκινούν ως διμερείς συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης και μιας ή περισσοτέρων ομάδων. Έχουν την τάση να επεκτείνονται ώστε να περιλαμβάνουν περισσότερες ομάδες της αντιπολίτευσης με την πάροδο του χρόνου, επειδή, καθώς οι συνομιλίες φτάνουν στο τέλος τους, κανείς δεν θέλει να μείνει έξω από την διαδικασία που θα διαμορφώσει τους νέους πολιτικούς θεσμούς ή ακόμη τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Αν μια ομάδα δεν έχει καταθέσει τα όπλα της, διατρέχει τον κίνδυνο να μην αναγνωριστεί ως νομικό μέρος ή ακόμα χειρότερα, να γίνει ο στόχος μιας ολοένα και πιο εστιασμένης στρατιωτικής εκστρατείας κάτω από μια ενιαία κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, η έναρξη των διαπραγματεύσεων με μια ή περισσότερες ομάδες τείνει να οδηγήσει σε διαπραγματεύσεις και τις άλλες ομάδες.

Και ακόμα κι αν αυτό δεν συμβεί, είναι επίσης πιθανό να επιτευχθεί συμφωνία με κάθε ομάδα της αντιπολίτευσης με τους δικούς της όρους. Η Συμφωνία της Αρούσα που έληξε τον εμφύλιο πόλεμο στο Μπουρούντι προέκυψε από τις διαπραγματεύσεις που περιελάμβαναν 19 διαφορετικές ομάδες. Μια από τις μεγαλύτερες ομάδες της αντιπολίτευσης, η FDD, προέβαλλε αντιρρήσεις και συνέχισε τον αγώνα της εναντίον της κυβέρνησης. Δυόμισι χρόνια αργότερα, αποφάσισε να αρχίσει συνομιλίες για την ένταξή της στην μεταβατική κυβέρνηση και να γίνει ένα νόμιμο πολιτικό κόμμα. Αφού επιτεύχθηκε μια συμφωνία, ο επικεφαλής της ομάδας επιδίωξε να κερδίσει τις πρώτες εκλογές της χώρας μετά την σύγκρουση. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην περιοχή Μιντανάο στις Φιλιππίνες, διάφορες επαναστατικές ομάδες είναι τόσο ανεξάρτητες που η κυβέρνηση έπρεπε να πραγματοποιήσει ξεχωριστές διμερείς συμφωνίες με κάθε μια. Το 1997, η κυβέρνηση έκανε μια συμφωνία με το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Μόρο- και ισχύει από τότε. Το 2012, υπέγραψε μια αρχική συμφωνία με μια άλλη ομάδα, το Ισλαμικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Μόρο. Οι διαπραγματεύσεις είναι σε εξέλιξη με μία τρίτη, την Αμπού Σαγιέφ (Abu Sayyef).

Στην Συρία, εάν οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει ανάμεσα στην κυβέρνηση της Συρίας και οποιαδήποτε από τις τρεις κύριες ομάδες της αντιπολίτευσης – ο Εθνικός Συνασπισμός των Συριακών Επαναστατικών και Αντιπολιτευτικών Δυνάμεων, το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο (SNC) και την Εθνική Επιτροπή Συντονισμού (NCC) - είναι πιθανό ότι οι άλλες δύο ομάδες τελικά θα συμμετάσχουν. Το σκεπτικό είναι απλό: η κύρια διαφορά πολιτικής μεταξύ των ομάδων είναι η προθυμία τους να διαπραγματευτούν. Το SNC και η NCC έχουν δηλώσει ότι θέλουν τις συνομιλίες. Παρά την συνεδρίαση στην Τουρκία, ο Εθνικός Συνασπισμός εξακολουθεί επισήμως να υποστηρίζει ότι δεν διαπραγματεύεται. Εκτός αυτού, υπάρχει μικρή διαφωνία μεταξύ των τριών σχετικά με το μέλλον της Συρίας - και του Άσαντ. Αν ο Εθνικός Συνασπισμός, ο οποίος φαίνεται να είναι το ένα προπύργιο, άλλαζε γνώμη πριν αρχίσουν οι συνομιλίες, η κύρια διαφορά πολιτικής μεταξύ των τριών ομάδων θα διαλυόταν αμέσως. Αν το SNC, η NCC, ή (πιο πιθανό) και οι δύο συμφωνούσαν να διαπραγματευθούν, ενώ ο Εθνικός Συνασπισμός αρνείται, μια ειρηνευτική διαδικασία θα εξακολουθούσε να βρίσκεται σε εξέλιξη. Καθώς οι απείθαρχες ομάδες βλέπουν ότι μένουν έξω από μια πολιτική διαδικασία που κάλλιστα θα μπορούσε να διαμορφώσει το μέλλον της Συρίας, κατά πάσα πιθανότητα θα συμμετάσχουν.