Ελευθερία, Ισότητα, αλλά όχι «αδελφοσύνη» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ελευθερία, Ισότητα, αλλά όχι «αδελφοσύνη»

Γιατί οι Γαλλίδες φεμινίστριες μάχονται κατά των ομοφυλοφιλικών γάμων
Περίληψη: 

Οι οργισμένες διαδηλώσεις στη Γαλλία κατά των ομοφυλοφιλικών γάμων μοιάζουν με εκείνες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά οι ομοιότητες είναι ως επί το πλείστον επιφανειακές. Οι Γαλλίδες διαδηλώτριες δεν παρακινούνται τόσο από το συντηρητικό χριστιανισμό όσο από ιδέες που έχουν τις ρίζες τους στον φεμινισμό.

Ο DAVID A. BELL είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Princeton. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι «Ο πρώτος ολοκληρωτικός πόλεμος» (The First Total War).

Το μόνο σαφές τώρα για την εκκρεμούσα απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για την «Υπεράσπιση του Νόμου περί Γάμου» - του νόμου που αποκλείει την αναγνώριση του γάμου ομοφύλων από την πλευρά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης - είναι ότι οι Αμερικανοί θα θεωρήσουν την ετυμηγορία ως την πιο πρόσφατη ομοβροντία σε έναν πολυετή πολιτισμικό πόλεμο. Αλλά αξίζει να θυμηθούμε ότι πρόκειται για έναν πολιτισμικό πόλεμο που διεξάγεται ολοένα και περισσότερο διεθνώς - και συχνά με όρους που δεν συμβαδίζουν με τη συζήτηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Αμερικανοί έχουν συνηθίσει να σκέφτονται τη συζήτηση περί του γάμου των ομοφυλοφίλων με αφετηρία τον θρησκευτικό συντηρητισμό. Αλλά αυτό δεν ισχύει απαραίτητα και αλλού.

Η Γαλλία αποτελεί ένα διδακτικό παράδειγμα. Παρά το γεγονός ότι το 60% των πολιτών υποστηρίζει το γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων, την χώρα έχουν αναστατώσει οξύτατες διαδηλώσεις από τότε που η Εθνοσυνέλευση πέρασε οριακά το νόμο περί ισότητας στο γάμο, την περασμένη άνοιξη. Κοιτάζοντας από απόσταση, οι εκατοντάδες χιλιάδες των ανθρώπων που βγήκαν στους δρόμους μπορεί να φαίνονταν ελάχιστα διαφορετικοί από τους ευαγγελιστές που συχνά συμμετέχουν σε παρόμοιες διαδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά οι Αμερικανοί θα εκπλαγούν όταν ανακαλύψουν πόσο διαφορετικά είναι τα κίνητρά τους.

Βέβαια, η θρησκεία δεν είναι άσχετη με τις γαλλικές διαδηλώσεις. Η πιο σημαντική ηγέτις των διαδηλώσεων, μια κωμικός που υιοθέτησε το ψευδώνυμο «Frigide Barjot» (Παγωμένη Ανόητη, μια σαρκαστική αναφορά στην ηθοποιό και σύμβολο του σεξ του 1960, Μπριζίτ Μπαρντό), ενστερνίστηκε ενθέρμως τον καθολικισμό κατά τη διάρκεια ενός προσκυνήματος στην Λούρδη (τώρα αποκαλεί τον εαυτό της «Γραμματέα Τύπου του Ιησού»). Ο καθολικός κλήρος έχει καταγγείλει τη νομοθεσία περί γάμου, και διάφορες θρησκευτικές οργανώσεις έχουν βοηθήσει στη διοργάνωση των διαδηλώσεων.

Οι αντίπαλοι της περί του γάμου ισότητας οι οποίοι προέρχονται από τα κατεστημένα κόμματα της Γαλλίας έχουν διατηρήσει, ως επί το πλείστον, αποστάσεις από τις θρησκευτικές ομάδες. Είναι σχετικά λίγοι οι διαδηλωτές που δίνουν συνέντευξη στους δημοσιογράφους και μιλούν για τον Θεό, κρατούν την Αγία Γραφή ή έχουν κάνει τατουάζ στα μπράτσα τους στίχους από το Λευιτικόν (κάτι που δεν θα πρέπει να προξενεί εντύπωση, δεδομένου ότι η Γαλλία είναι σε μεγάλο βαθμό κοσμική χώρα, όπου μόλις ο μισός πληθυσμός δηλώνει ακόμα καθολικός και όπου ο τακτικός εκκλησιασμός δεν φτάνει ούτε το 10%). Πράγματι, η πιο σημαντική αντίθεση έχει προέλθει από τις τάξεις επαγγελματικών ομάδων όπως οι καθηγητές της νομικής και οι ψυχαναλυτές, των οποίων οι Αμερικανοί συνάδελφοι είναι γενικά κατά πολύ υπέρ της ισότητας στο γάμο. Ένας σημαντικός αριθμός δημοσίων διανοούμενων έχουν επίσης εκφράσει την ηχηρή αντίθεσή τους στο νόμο, συμπεριλαμβανομένου του δοκιμιογράφου Alain Finkielkraut, του συγγραφέα Jean d'Ormesson και της φιλοσόφου Sylviane Agacinski (συζύγου τού πρώην σοσιαλιστή πρωθυπουργού, Λιονέλ Ζοσπέν).

Οι σχολιαστές, για να ερμηνεύσουν γενικά τις διαμαρτυρίες, έχουν χρησιμοποιήσει την άποψη της Jocelyne Cesari, η οποία ανέφερε προσφάτως στο The National Interest [1] ότι «Οι γαλλικές συλλογικές αξίες εξακολουθούν ασυνείδητα να συνδέονται με την παραδοσιακή θεώρηση της κοινωνίας». Αλλά στην πραγματικότητα, η έκταση των αντιδράσεων στην περί γάμου ισότητα έχει να κάνει τουλάχιστον με την αμφιλεγόμενη και βασανιστική ιστορία ενός κατ΄ εξοχήν σύγχρονου φαινομένου: του γαλλικού φεμινισμού.

Οι Αμερικανοί θεωρούν συχνά την Γαλλία ως μια χώρα που είναι θετικά προδιατεθειμένη απέναντι στον φεμινισμό χάρη στα πρωτοποριακά γραπτά τής Σιμόν ντε Μποβουάρ και άλλων. Και η φήμη αυτή δεν είναι αβάσιμη. Η άμβλωση είναι νόμιμη στη Γαλλία από το 1975 και οι Γαλλίδες απολαμβάνουν αμειβόμενες άδειες μητρότητας και επιδοτούμενη φροντίδα των παιδιών. Τον Ιούνιο του 2000, το γαλλικό κοινοβούλιο ψήφισε ένα νόμο, που δεν έχει αντίστοιχο στις Ηνωμένες Πολιτείες (αν και έβαλαν γρήγορα νερό στο κρασί τους), επιβάλλοντας στα πολιτικά κόμματα το ήμισυ του συνόλου των υποψηφίων τους να αποτελείται από γυναίκες.

Τα φεμινιστικά ζητήματα δίχασαν τον γαλλικό πνευματικό κόσμο, ωστόσο, και οι διαφωνίες επηρέασαν έντονα την εξέλιξη του θέματος της περί γάμου ισότητας. Ένα σημαντικό ρεύμα της γαλλικής σκέψης, η οποία δεν έχει αμερικανικό αντίστοιχο, υποστήριξε ότι ενώ οι γυναίκες αξίζουν ίσα δικαιώματα, τα δικαιώματα αυτά δεν πρέπει να συνεπάγονται τη διαγραφή τής σεξουαλικής διαφοράς. Ιστορικοί και φιλόσοφοι, όπως η Mona Ozouf και ο Philippe Raynaud έχουν διακρίνει ενός είδους απειλή στην αμερικανικού τύπου προστασία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης, την οποία έχουν τιτλοφορήσει ως «σεξουαλικό σταλινισμό». Η κοινωνιολόγος Irène Théry μίλησε υπέρ ενός φεμινισμού γαλλικού τύπου που θα αναγνωρίζει τις «ασύμμετρες απολαύσεις της αποπλάνησης». Η φιλόσοφος Sylviane Agacinski πάει μακρύτερα θεωρώντας τη σεξουαλική διαφορά ως την πραγματική βάση για την ισότητα των φύλων έναντι του νόμου. Η «ισότητα» στις εκλογές που απαιτεί ο νόμος του 2000, κατά την άποψή της, αντανακλούσε τη φυσική διαίρεση της ανθρώπινης φυλής σε συμπληρωματικά αρσενικά και θηλυκά μέρη. Άλλες φεμινίστριες αντέτειναν ότι ο νόμος θα πρέπει να λάβει υπόψη το φύλο μόνο στο βαθμό που να εξασφαλίζονται ίσα δικαιώματα για όλους (η Αμερικανίδα ιστορικός Joan Scott, η οποία έχει αποτελέσει συχνό στόχο της γαλλικής κριτικής, τα έχει αναλύσει επισταμένως όλα αυτά).