Οι σχέσεις Ελλάδας – ΠΓΔΜ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι σχέσεις Ελλάδας – ΠΓΔΜ

Ενόψει μιας λύσης ή επιμονή στο αδιέξοδο;

Σε συνέντευξη του στο γερμανικό Der Spiegel, ο πρόεδρος των Σκοπίων, Ιβανόφ, προσδιόρισε το ζήτημα ως «ιστορικό, γεωπολιτικό και ψυχολογικό», χωρίς ωστόσο να αναφερθεί στην βουλγαρική παράμετρο του ζητήματος. Οι διεργασίες που είναι λιγότερο γνωστές αφορούν τις οργανωμένες προσπάθειες αναχαίτισης φιλο-βουλγαρικών αισθημάτων στη χώρα αλλά και παράλληλες συνέργειες που στοχεύουν στην προσέγγιση Σόφιας και Σκοπίων.

Ήδη από τον Ιούλιο του 2005, δέκα μη κυβερνητικοί οργανισμοί από την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία, με τη συμμετοχή διανοουμένων από τις δύο χώρες, δημιούργησαν την «Επιτροπή για τη Μακεδονία» ανοίγοντας γραφεία σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις. Στόχος της είναι να «προωθήσει τις διμερείς επαφές σε επίπεδο εκπαίδευσης, πολιτιστικών επαφών, επιστημονικών ανταλλαγών, οικονομικών σχέσεων και επαφών σε επίπεδο κομμάτων και ατόμων, και να βοηθήσει τις κοινωνίες στις δύο χώρες να αποδεσμευτούν γρηγορότερα από τις ιδεολογικές προκαταλήψεις του παρελθόντος και να προσδιορίσουν το θετικό κοινό συμφέρον που θα θεμελιώσει τις σχέσεις τους στο μέλλον».

Στο παρελθόν, οι πρώην πρωθυπουργοί Γκεορκίεφσκι και Μπουκόφσκι είχαν προτείνει τον κοινό εορτασμό της εξέγερσης του Ίλιντεν από Βουλγαρία και ΠΓΔΜ. Η πρόταση προκάλεσε την μήνι ιστορικών στα Σκόπια αφού με αυτόν τον τρόπο καταρριπτόταν η έννοια της διαφορετικότητας μεταξύ των δύο λαών και ενισχυόταν η βουλγαρική πολιτική ιστορικής και πολιτισμικής αφομοίωσης, ενώ ταυτόχρονα υπερκαλυπτόταν η εθνική ταυτότητα των κατοίκων της ΠΓΔΜ. Παράλληλα ενεργοποιήθηκε μια νέα βουλγαρική πολιτική απόδοσης της βουλγαρικής υπηκοότητας που ανησυχεί ιδιαίτερα τα Σκόπια. Οι προσπάθειες αυτές δεν ανέτρεψαν τις σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε Σκόπια και Σόφια. Η αντι-βουλγαρική ρητορική μέρους του πολιτικού συστήματος της ΠΓΔΜ αποτελεί πρόκληση για τη Σόφια. Το ίδιο προκλητική θεωρήθηκε και η πρόταση, το Νοέμβριο του 2006, ομάδας βουλευτών να οικειοποιηθούν ιστορικά γεγονότα τα οποία αντιμετωπίζονται στη Σόφια ως εθνικά ιστορικά σύμβολα. Η πρόταση υπερψηφίστηκε σε δια-κομματικό επίπεδο και έκτοτε αποτέλεσε ένα από τα σημεία που οδήγησαν τη Βουλγαρία στην υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής προσέγγισης των σχέσεών της με την ΠΓΔΜ. Η μεταβολή της βουλγαρικής πολιτικής έναντι της ΠΓΔΜ κατέστη σαφής ήδη από το 2009, όταν ο Βούλγαρος πρόεδρος επεσήμανε ότι η στήριξη της Σόφιας στην πορεία ένταξης της ΠΓΔΜ στην ΕΕ απαιτούσε την τήρηση κανόνων και ανάληψη δεσμεύσεων όσον αφορά την έκφραση αλυτρωτικών βλέψεων [4].

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Η προσέλκυση νέων επενδυτών σε μια χειμαζόμενη οικονομία σε συνθήκες ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας αποτελεί στρατηγικό στόχο της κυβέρνησης Γκρούεβσκι. Με αυτό το σκοπό η ηγεσία της χώρας αναζητά επενδυτές στο Κατάρ, επιδιώκει οικονομική συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν, συνεργασία στον αγροτικό τομέα με την Ουγγαρία και πολυεπίπεδη συνεργασία με την Τουρκία. Τουρκικές εταιρείες έχουν εκφράσει έντονο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε τεχνολογικές και βιομηχανικές ζώνες ανάπτυξης (technological-industrial development zones) στις οποίες θα παρέχονται πολλαπλές διευκολύνσεις σε επενδυτικά σχήματα. Όλα αυτά εν μέσω ενός ζοφερού οικονομικού κλίματος αλλά και δυσαρέσκειας από τις οικονομικές ανεπάρκειες.

Η ανεργία στο τρίτο τρίμηνο του 2012 βρισκόταν στο 30,6%, το μικρότερο ποσοστό την τελευταία οκταετία. Ο προϋπολογισμός του 2013 δημιουργεί πιέσεις σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αν και προβλέπει διευκολύνσεις για την στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων και των νέων επιχειρηματιών αλλά και σε επίπεδο φορολογίας. Στόχος είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η βέλτιστη χρήση των δανείων που έλαβε η χώρα από την Παγκόσμια Τράπεζα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης, το χρέος ανέρχεται στο 30,6% του ΑΕΠ, ποσοστό το οποίο η αντιπολίτευση αξιολογεί ως ιδιαίτερα υψηλό, παρά το γεγονός ότι η χώρα δεν υποβαθμίστηκε από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Τη μη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας εκμεταλλεύτηκε πολιτικά και επικοινωνιακά η κυβέρνηση Γκρούεβσκι προκειμένου να αιτιολογήσει τη λήψη μέτρων σταθεροποίησης της οικονομίας.

Ο προϋπολογισμός του 2013 προσαρμόστηκε στα αναθεωρημένα οικονομικά δεδομένα και στις παρενέργειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης για τη χώρα. Τα δημοσιονομικά προβλήματα στην ΕΕ επηρέασαν τις οικονομικές προοπτικές της ΠΓΔΜ τη στιγμή που οι πιέσεις για αύξηση των δαπανών στο κοινωνικό πεδίο αυξήθηκαν σημαντικά λόγω της υψηλής ανεργίας. Εν μέσω αυτών των προκλήσεων τέθηκε και το ζήτημα αντιμετώπισης του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αντιμετωπίζει με αποτελεσματικότητα το ζήτημα μέσα από ένα κοινωνικό και πολιτισμικό πρίσμα, καθώς τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν αύξηση της γεννητικότητας το τρίτο τρίμηνο του 2012 που ανήλθε στο 3,5%.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΛΥΣΗ

Η επίλυση του ζητήματος σε συνθήκες πολυεπίπεδης κρίσης στην Ελλάδα και πολιτικής κρίσης στην ΠΓΔΜ εγκυμονεί κινδύνους. Οι κρίσεις αποτελούν ευκαιρίες, ωστόσο βεβιασμένοι ή άστοχοι χειρισμοί μπορούν να τις επιδεινώσουν, κι αυτή είναι μια παράμετρος που οφείλουν να λάβουν υπόψη τους και οι διαμεσολαβητές. Η όποια λύση θα πρέπει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη βάση του και να μην υπονομεύει τη βιωσιμότητα της. Μια διαδικαστικού ή απλά επικυρωτικού χαρακτήρα λύση είναι πιθανό να αμφισβητηθεί μεσοπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα. Κυρίως θα πρέπει να ικανοποιεί όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, αφού αυτές θα κληθούν ν’ αντιμετωπίσουν τις συνέπειες μιας πολιτικής απόφασης. Αυτό συνιστά μια κρίσιμη παράμετρο επιλεξιμότητας που θα πρέπει πάλι να λάβουν υπόψη τους και οι διαμεσολαβητές.